Stanowiska tej baterii artyleryjskiej znajdują się w odległości ok. 3 kilometrów od helskiej zabudowy i na północ od lokalnej linii kolejowej.
Bateria artyleryjska powstała na sporych wzniesieniach wydmowych, jej działa broniły więc Zatoki Gdańskiej oraz podejść od strony otwartego morza.
3. BAS – najsilniejsza bateria artyleryjska polskiego Wybrzeża
Opisywana jednostka powstała w latach 1955-1959 jako jedna z ostatnich baterii artyleryjskich sformowanych dla Polskiej Marynarki Wojennej. Rozkaz jej budowy został w marcu 1954 roku zatwierdzony przez kontradmirała Aleksandra Winogradowa.
Pół roku później (październik 1954) na plac budowy dostarczono działa, jednak ze względu na dokumentacyjne braki ich montaż został znacząco opóźniony.
Powstały cztery działobitnie, główny i zapasowy punkt kierowania ogniem, ponadto stanowisko radaru, centrala artyleryjska oraz schrony i stanowiska reflektorów.
W głębi lasu wyrosły magazyny amunicji, schrony załogi, zapasowa elektrownia oraz koszary.
Zobacz też – Jak przygotować się do pierwszego wyjazdu na narty?
3. Bateria Artylerii Stałej została wyposażona w cztery działa kal. 152,4 mm typu MU-2. Jednostka jako jedyna polska bateria artyleryjska otrzymała dalmierze DM-6 o sześciometrowej bazie, ten sprzęt trafił do obydwu punktów kierowania ogniem. Główny Punkt Kierowania Ogniem został też wyposażony w radar typu Załp-B. Z takim uzbrojeniem i wyposażeniem helski 3. BAS stanowił najsilniejszą baterię artyleryjską polskiego Wybrzeża.
Od 1957 roku opisywana bateria działała w strukturze 32. Dywizjonu Artylerii Nadbrzeżnej, a w 1965 roku została włączona w skład 9. Flotylli Obrony Wybrzeża.
Obsadę etatową stanowiło 182 żołnierzy oraz jeden pracownik kontraktowy. Zadaniem tej rozbudowanej jednostki była obrona pozycji artyleryjsko-minowej, walka z większymi okrętami nieprzyjacielskiej floty oraz obrona podejść do Zatoki Gdańskiej.
Ze względu na położoną w pobliżu linię kolejową – ćwiczenia artyleryjskie były dopasowane do rozkładu jazdy pociągów.
W związku ze zmianą koncepcji obrony Wybrzeża tego rodzaju jednostki były w latach 70-tych rozformowywane, opisywana bateria została rozwiązana na podstawie rozkazu z 15 czerwca 1974 roku.
Jak dojść do stanowisk 3. Baterii Artylerii Stałej
Dojście do opisywanych obiektów nie stanowi większego problemu. Do 3. Baterii Artylerii Stałej prowadzi szlak „Wokół Helskich Fortyfikacji”, który łączy najważniejsze obiekty związane z dawną obronnością Półwyspu Helskiego.
Oznakowana niebieskim kolorem trasa rozpoczyna się w pobliżu helskiego dworca PKP i prowadzi w stronę Muzeum Obrony Wybrzeża – jednej z najciekawszych placówek muzealnych na Pomorzu. Kontynuując wędrówkę dojdzie się do opisywanej 3. Baterii Artylerii Stałej, a idąc dalej do stanowisk słynnej baterii im. Heliodora Laskowskiego i świetnie zachowanego stanowiska 27. Baterii Artylerii Stałej. Na tym fortyfikacyjnym szlaku tego rodzaju obiektów jest znacznie więcej, trasa zostanie więc opisana w osobnym artykule.
Do 3. Baterii Artylerii Stałej można też dojść od strony Cypla Helskiego, wtedy należy odwrócić kierunek fortyfikacyjnego szlaku.
Obiekty 3. Baterii Artylerii Stałej do lat 90-tych znajdowały się pod wojskowym nadzorem, który skutecznie odstraszał szabrowników i innych amatorów łatwych sposobów zarobkowania. Potem tego wojskowego nadzoru zabrakło i kompletne wyposażenie baterii zostało błyskawicznie rozkradzione, a obiekty w dość niejasnych okolicznościach zasypane piachem.
Do dzisiaj zachowały się kopuły dwóch dalmierzy, którymi bez użycia większej siły można pokręcić dookoła. Warto też zagłębić się we wnętrza dwóch artyleryjskich stanowisk, niezbędne jest jednak wyposażenie w dobrze świecące latarki. W jednym ze stanowisk zachował się charakterystyczny „plaster miodu” do przechowywania pocisków.
Zobacz też – Krótka przerwa w ubezpieczenie samochodu – co za to grozi?
Zatem wyprawa może stać się treściwą przygodą z historią, w tym przypadku dotyczącą zimnowojennego rozdziału europejskich dziejów.
W pobliżu obiektów 3. Baterii Artylerii Stałej znajduje się też Góra Szwedów – najwyższa wydma helska z nieczynną i niszczejącą latarnią morską z 1936 roku.
