InfoGdańsk

W 1831 roku ustało działanie oliwskiego opactwa cystersów. Od tej pory kościół poklasztorny służył miejscowym katolikom, a tutejsi ewangelicy objęli skromną świątynię pod wezwaniem św. Jakuba. Na początku XX wieku coraz częściej podnoszono kwestię budowy większego kościoła protestanckiego, staraniom życzliwie przyglądała się Augusta Wiktoria, żona cesarza Wilhelma II. Prace budowlane rozpoczęto w 1913 roku z wykorzystaniem projektu Karla Webera, profesora Königliche Technische Hochschule zu Danzig.

Wybitne dzieło neogotyckiej architektury sakralnej

Budowanej świątyni nadano wezwanie Versӧhnungkirche (Pojednania), kościół miał się stać dziękczynnym wotum za zwycięstwo w wojnie prusko-francuskiej z lat 1870-71. Nazewnicze intencje były dobre, ale historia napisała zupełnie odmienny scenariusz… W trakcie budowy kościoła państwo niemieckie przegrało I wojnę światową, a społeczne niepokoje odesłały cesarstwo do lamusa historii…

Powstało wybitne dzieło neogotyckiej architektury sakralnej, w bryle świątyni efektowna i wyjątkowo zharmonizowana kompozycja przypór, ostrołukowych blend i okien. Wysoką na 73 m wieżę wyposażono w ażurowe tarcze zegarowe z tzw. wychwytem Manharda – takie rozwiązanie uznawano wówczas za szczyt techniki zegarmistrzowskiej.

W pobliżu przy Polankenweg (obecnie ul. Polanki) powstał dom parafialny, w którym m. in. działało niewielkie kino.

Kościół służył miejscowym ewangelikom, ich ostatnim proboszczem był Johann Vorwerek, który pod drugiej wojnie światowej w ramach akcji wysiedleńczej opuścił Gdańsk.

Powrót cystersów do Oliwy

Świątynia szczęśliwie przetrwała trudną wiosnę 1945 roku, uszkodzone zostały sklepienia i witraże po zachodniej stronie, ale wkrótce potem w świątyni podjęto posługę duszpasterską. Kościół objęli ojcowie cystersi, którzy po ponad stuletniej przerwie ponownie zawitali w oliwskiej okolicy.

Zakonnicy natychmiast w pobliskich szkołach rozpoczęli nauczycielskie działania, od maja 1945 roku prowadzili posługę duszpasterską w opisywanej świątyni działającej pod zmienionym wezwaniem Matki Bożej Królowej Korony Polskiej. Wezwanie o ciekawych odniesieniach historycznych, pierwsze ustanowienie Maryi polską królową nastąpiło 1 kwietnia 1656 roku ze strony króla Jana Kazimierza, do tematu wrócił papież Jan XXIII, który obwołał Maryję Królową Polski i główną patronką kraju.

Tutejsi cystersi po raz kolejny potwierdzili, że „ora et labora” to nie żarty i wiele uczynili dla powojennej integracji oliwskiej społeczności, nie było to łatwe zadanie…

Wewnątrz sporo wyposażenia nawiązującego do ewangelickiego rozdziału dziejów świątyni jak też i wątków cysterskich. W ołtarzu głównym najważniejszym motywem obraz Matki Bożej Królowej Korony Polskiej, z boku rzeźby św. Piotra i Pawła, w bocznych kwaterach obrazy z przedstawieniem ewangelistów oraz świętych Benedykta i Bernarda – patronów cysterskiego zakonu.

Warto zwrócić uwagę na witraże, które zaprojektował wybitny profesor Fritz August Pfuhle, przedstawiają sceny z życia Chrystusa. Obok feretron, czyli przenośny wizerunek Matki Bożej, być może był wykorzystywany przez niemieckich wiernych podczas pielgrzymek z Oliwy do Wejherowa. W kościele również ołtarze boczne – Matki Bożej Nieustającej Pomocy w nawie południowej oraz św. Bernarda w nawie północnej. Wyposażenie świątyni skromne i dobrze zharmonizowane z zakonną powściągliwością.