Niepozorny ceglany zabytek na dobre wrósł w zabudowę głównej oliwskiej ulicy i mało kto zdaje sobie sprawę z jego długiej i bardzo interesującej historii.
Obiekt powstał już w XIV wieku i jest najstarszym budynkiem z obszaru Oliwy
Niegdyś zlokalizowany na skraju klasztornej osady służył jako główny wjazd na teren cysterskiego opactwa. Przez bramę przejeżdżali więc opaci, ważni rangą zakonni bracia, a nawet polscy królowie, którzy sprzyjali pracowitym zakonnikom i chętnie korzystali z ich zaproszeń.
W maju 1457 roku przez opisywaną bramę przejechał król Kazimierz Jagiellończyk, który niedługo później odebrał w klasztornym kościele przysięgę wierności rycerstwa ziemi puckiej i lęborskiej. Trwała decydująca wojna z Zakonem Krzyżackim, która zakończona w 1466 roku przywróciła polskie panowanie nad najważniejszą częścią bałtyckiego wybrzeża.
Przez opisywany budynek na teren opactwa wjeżdżali też inni polscy monarchowie, wśród nich Zygmunt III Waza, Władysław IV czy też Jan III Sobieski. Przyjacielem tego architekta odsieczy wiedeńskiej był Michał Antoni Hacki, który w lokalnej historii zapisał się jako zręczny opat, a w szerszych dziejach zasłynął umiejętnością łamania szyfrów i organizacją pierwszej polskiej komórki kontrwywiadu! Z pewnością wielokrotnie korzystał z opisywanego przejazdu bramnego.
Na ścianach gotyckiego budynku aż dwa zegary słoneczne, być może powstały już w XVII stuleciu. Z ich wskazań korzystali mieszkańcy klasztornej osady, wędrujący tutejszym traktem podróżni i pewnie też bywalcy pobliskiej karczmy.
Dom Zarazy w Oliwie
W opisywanym budynku mieszkał wójt klasztorny, na piętrze działała kaplica.
W 1709 roku Pomorze Gdańskie spustoszyła katastrofalna epidemia, w samym Gdańsku dżuma miała zgasić życie połowy mieszkańców miasta! W tym czasie klasztor był szczelnie zamknięty i odcięty od świata, ale bracia-ochotnicy nie zaniechali duszpasterskiej posługi i w kaplicy Domu Bramnego odprawiali msze i nabożeństwa. Zaraza ich nie oszczędziła, umarło 9 zakonników i na pamiątkę tego smutnego wątku oliwskich dziejów budynek był też nazywany Domem Zarazy.
Zobacz też – Ławeczki tapicerowane. Dodatek, który może zmienić cały pokój
Od 1804 roku w opisywanym obiekcie mieszkał miejscowy sołtys, a od roku 1836 naczelnik oliwskiej gminy. Kilka lat wcześniej nastąpiła kasata oliwskiego klasztoru, stąd przebudowa Domu Bramnego i jego dostosowanie do potrzeb administracji świeckiej. Zlikwidowano wtedy kaplicę oraz wejście, które z wnętrza bramy wąskimi schodami prowadziło na piętro.
Urząd działał do 1910 roku, potem wnętrze tego niewielkiego budynku przerobiono na mieszkania. Po II wojnie światowej zabytek został wyremontowany i przejęty przez Rejonowe Biuro Przedsiębiorstwa Gospodarki Mieszkaniowej w Oliwie.
Sprawdź, skąd dojedziesz na PKS Gdańsk! Zwiedzaj polskie i zagraniczne miasta, nie martwiąc się o samochód. Autobusami firmy Sindbad dotrzesz w wiele ciekawych miejsc.
Przez wiele lat w budynku działało Stowarzyszenie Stara Oliwa, ciekawie zasłużone w promocji oliwskiej historii i budowie lokalnej tożsamości.
W pobliżu sporo innych mniej oczywistych zabytków z ciekawymi odwołaniami do oliwskiej przeszłości. Kilkadziesiąt metrów na zachód od Domu Bramnego znajduje się na przykład jedyny działający młyn oliwski. Przy ulicy Kwietnej zabudowa mieszkaniowa pamiętająca XVIII i XIX stulecia. I oczywiście wspaniale zachowany zespół klasztorny, do którego Dom Bramny nieprzerwanie od stuleci zaprasza…
