Dwa sporych rozmiarów pomniki zobaczyć można w sąsiedztwie stoczniowej Bramy nr 2, od strony działającego tu kiedyś zakładu. Powstały ramach wystawy „Drogi do Wolności” upamiętniającej dwudziestą rocznicę podpisania porozumień sierpniowych. Po multimedialnej ekspozycji od dawna nie ma śladu, stalowe rzeźby zostały i intrygują co bardziej spostrzegawczych turystów…
Autorem pomników prof. Grzegorz Klaman, który jeszcze w czasach PRL-u rozmyślał o rzeźbach wpisanych w miejską przestrzeń i symbolicznie objaśniających lokalną historię. Z planów wówczas nic nie wyszło, temat częściowo powrócił kilkanaście lat po upadku totalitarnego systemu.
Dzieło Władimira Tatlina – niezrealizowana sowiecka odpowiedź na paryską Wieżę Eiffla
Pierwsza brama kształtem przypomina wyłaniający się z ziemi statek i symbolizuje początek komunistycznej epoki. Z zewnątrz monumentalnie i efektownie, wewnątrz ciasnota, klaustrofobiczność i zachwianie równowagi. Bo taki też był komunistyczny porządek, z pozoru sprawiedliwy i postępowy, w rzeczywistości pełen zachwiań i wewnętrznych sprzeczności.
Komunistyczna fasadowość zwiodła wielu intelektualistów Ameryki i zachodniej Europy, a i u nas przez niektórych jest wspominana z rozrzewnieniem i tęsknotą.
Kolorystyką i formą bramy artysta proroczo przepowiedział kształt pobliskiego i zbudowanego kilkanaście lat później Europejskiego Centrum Solidarności. Niestety brama stała się prowizorycznym szaletem i przez to niezamierzonym symbolem podejścia do wywalczonej z trudem wolności.
Druga brama nawiązuje kształtem do koncepcji Pomnika III Międzynarodówki
Brama druga nawiązuje do Pomnika III Międzynarodówki, który miał powstać w Leningradzie i być manifestem komunistycznej ideologii.
Koncepcję pomnika zaproponował Władimir Jewgrafowicz Tatlin – rosyjski malarz i czołowy przedstawiciel tzw. konstruktywizmu. Wysoka na ponad 400 metrów budowla miała też być radziecką odpowiedzią na Wieżę Eiffla, traktowaną w ZSRR jako symbol zgniłego kapitalizmu. Ze względu na koszty i techniczne ograniczenia śmiałego projektu nie zrealizowano.
Zobacz też – Wakacje autem we Włoszech – jak się przygotować?
Model wystawiony na dziedzińcu londyńskiej Royal Academy of Arts inspirował artystów z całego świata, stał się też najbardziej znanym symbolem konstruktywistycznej architektury. W pracy prof. Klamana ścięta spirala nawiązuje do zamknięcia rozważań nad społeczną i klasową ideologią.
W powstanie bram zaangażowano też pracowników Biura Projektowego Stoczni Gdańskiej, wykonaniem zajęła się gdańska firma Mostostal. Wspomnianego biura projektowego jak i Mostostalu od dawna już nie ma, w tym też zawiera się pewien ładunek symboliki.
Zobacz też – Jak wybrać odpowiedni model moskitiery na okno?
W maju 2022 roku w związku z realizacją inwestycji deweloperskiej opisywane „Bramy do Wolności” zostały zabezpieczone i przeniesione na pobliską działkę miejską przy ul. Popiełuszki.
