InfoGdańsk

Zabytkowy spichlerz pamięta jeszcze XVI stulecie i działa jako oddział gdańskiego Muzeum Archeologicznego. Muzealne wystawy porywająco opowiadają o wielu aspektach archeologii oraz portowym Gdańsku w okresie średniowiecza.

Zwiedzanie placówki zaznajamia więc z przedstawioną na wystawach tematyką, ciekawa jest też autentyczna przestrzeń tego dawnego magazynu zbożowego.

Krótka historia „Błękitnego Baranka”

Spichlerz przy ul. Chmielnej 53 powstał na początku XVI wieku jako murowany budynek z dostępem od ulicy i brzegu Motławy. Wspomniana ulica przez całe stulecia była głównym ciągiem komunikacyjnym tego spichrzowego obszaru.

Pierwsze magazyny na prawym brzegu Motławy były budowane już w XIV stuleciu, w kolejnych wiekach na tym rozległym terenie funkcjonowało około trzystu obiektów spichlerzowych, zatem rozkwitający port gdański mógł się poszczycić jedną z największych dzielnic magazynowych w Europie!

W drugiej połowie XVI wieku przekopano Nową Motławę i opisywany obszar stał się wyspą, do której dostęp był celowo ograniczony i oczywiście uważnie strzeżony.

W spisie z 1620 roku szerokość opisywanego spichlerza określono na 48 stóp (13,8 m) i ten wymiar utrzymał się do czasów obecnych!

Nazwa „Blaue Lamm” („Błękitny Baranek”) po raz pierwszy pojawiła się w 1631 roku. Obecnych systemów adresowych wtedy oczywiście nie znano, stąd niepowtarzalny i pełen rozmachu nazewniczy kod z określeniami w stylu: „Błękitny Baranek”, „Daleka Droga”, „Woli Łeb”, czy też „Kamienny Miś”. Miejscowi mieszkańcy i pracownicy portowi w tej nazewniczej mozaice doskonale się orientowali.

Wystawa „Średniowieczna uliczka hanzeatycka” nie wiadomo jak i kiedy przenosi w świat Gdańska sprzed wielu stuleci. Dzięki świetnemu udźwiękowieniu ulica sprawia wrażenie tętniącej życiem, na potrzeby tej wystawy dobrano nawet zapachy typowe dla średniowiecznego ośrodka miejskiego! Źródło: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.

Prawdopodobnie wskutek trudnego do określenia błędu pojawiło się też określenie „Blaue Löwe” („Błękitny Lew”), którym również przez pewien czas określano opisywany magazyn zbożowy. W 1770 roku odnotowano nazwę „Wisłoujście”, która na długi czas wyparła wcześniejsze określenie.

W 1779 roku opisywany spichlerz został gruntownie przebudowany, w trakcie prac budowalnych wykorzystano sporo tzw. cegły holenderki, której ze względu na handlowe powiązania z Niderlandami w Gdańsku nie brakowało.

W wielkim i liczącym aż siedem kondygnacji spichlerzu przechowywano zboże, do wnętrza „Błękitnego Baranka” prowadziły po trzy szerokie bramy od strony ulicy oraz Motławy. Piętra były połączone stromymi drabiniastymi schodami, a otwory w stropach umożliwiały zsypywanie przesuszonego zboża na niższe poziomy.

Spichlerz został poważnie uszkodzony podczas oblężenia Gdańska w 1813 roku i następnie odbudowany. W połowie XIX wieku właścicielem opisywanego magazynu był Karol Wilhelm Uphagen – stryjeczny wnuk zasłużonego Jana Uphagena. Do dzisiaj zachowało się kilka wysokiej klasy zabytków przypominających o tym wybitnym rodzie – między innymi doskonale kojarzony Dom Uphagena – oddział Muzeum Gdańska przy ul. Długiej 12 oraz Dworek Mon Plaisir z Wrzeszcza.

„Błękitny Baranek” jako jedyny spichlerz z autentycznym wnętrzem przetrwał schyłek II wojny światowej, na całej Wyspie Spichrzów ostały się wtedy zaledwie trzy magazyny.

W kolejnych latach stary magazyn był wykorzystywany w roli składu „Herbapolu”, potem przez wiele lat niszczał jako porzucony i niewykorzystany pustostan.

W 1967 roku spichlerz został objęty konserwatorską opieką, administracyjna decyzja nie miała jednak żadnego przełożenia na stan tego ciekawego obiektu.

Zniszczenia pogłębił pożar, który strawił dach i wystawił wnętrze na działanie czynników atmosferycznych.

Od 1995 roku obiekt stanowi własność Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. Po wnikliwych pracach badawczych i projektowych nastąpiła renowacja zabytkowego magazynu, następnie „Błękitny Baranek” został dostosowany do funkcji muzealnych.

W 2011 roku obiekt otrzymał nagrodę w dziedzinie dziedzictwa kulturowego „Europa Nostra” w kategorii „konserwacja”. Ceremonia wręczenia nagrody odbyła się w holenderskim Concertgebouw z udziałem komisarza UE do spraw edukacji i kultury Androulli Vassiliou oraz wybitnego śpiewaka Placido Domingo.

Wystawy w „Błękitnym Baranku”

Zabytkowy spichlerz natychmiast zyskał na frekwencyjnej popularności, muzealne wystawy przyciągały nieszablonowym przedstawieniem historii średniowiecznego Gdańska i szerzej pojmowanej archeologicznej tematyki.

Od września 2016 roku trwał remont zabytkowego spichlerza, a jego ponowne udostępnienie do zwiedzania nastąpiło pod koniec maja 2021 roku. Poniżej przedstawiamy krótkie opisy wystaw muzealnych w „Błękitnym Baranku”.

Miasto pod miastem

Wystawa stanowi wprowadzenie w bogactwo archeologicznej tematyki i pokazuje ją od strony pracy terenowej oraz działalności muzealniczej. Żywo poprowadzona narracja prowadzi przez najważniejsze prace archeologiczne na terenie Gdańska, przybliża życie i wygląd dawnych gdańszczan, a nawet temat diety mieszkańców nadmotławskiego miasta. Niespodzianką przygotowaną z myślą o najmłodszych turystach jest spora piaskownica z ukrytymi skarbami, które należy odnaleźć z wykorzystaniem odpowiednich narzędzi archeologicznych.

Średniowieczna uliczka hanzeatycka

Prezentacja średniowiecznej ulicy stała się muzealną sensacją i ustanowiła nowy kierunek w prezentacji dawnych dziejów. Ciąg wielu stanowisk tworzy zwartą kompozycję i pokazuje miasto z przełomu XIV i XV stulecia. Wśród gdańszczan odzianych w stroje z epoki rozpoznać można bednarza, cyrulika, kupca, kowala i wielu innych. Warto też zajrzeć do średniowiecznych karczmy i łaźni. O atrakcyjności tej wystawy stanowi też świetnie zaprojektowane oświetlenie, udźwiękowienie, a nawet charakterystyczna dla tamtych czasów kompozycja miejskich zapachów!

Gdańsk w świecie Hanzy

Na tej wystawie zobaczyć można najważniejsze znaleziska archeologiczne odkryte na terenie Głównego Miasta i przypominające o przynależności Gdańska do hanzeatyckiego związku handlowego. U szczytu swej potęgi Hanza zrzeszała około 160 miast i była zdolna do skutecznego prowadzenia wojen i kształtowania ponadpaństwowej polityki w znacznej części Europy. W następstwie odkryć geograficznych i zmian w przebiegu najważniejszych szlaków handlowych – znaczenie Hanzy malało i ostatecznie zgasło w XVII stuleciu.

Wyspa Spichrzów

Wystawa opowiada o gdańskiej Wyspie Spichrzów – jednej z największych magazynowych dzielnic w Europie! Zatem prezentacja wielu aspektów działania portu gdańskiego, tematyki budowy, funkcjonowania spichlerzy itd. Największym zagrożeniem dla tego obszaru były pożary, o których między innymi ciekawie opowiada wyświetlana w małej salce kinowej projekcja filmowa.