Muzeum Archeologiczne w Gdańsku kontynuuje tradycje naukowe i kolekcjonerskie sięgające XVIII wieku, bowiem pewna część cennych eksponatów znajdowała się niegdyś w zbiorach Gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego założonego w 1743 roku.
W 1845 roku Towarzystwo zakupiło renesansową kamienicę nad Motławą, którą od tej pory nazywano Domem Przyrodników. W 1904 roku w kolekcji znajdowało się m.in. ponad 300 urn twarzowych. Do powstania zbioru zabytków archeologicznych przyczynili się głównie członkowie Towarzystwa Antropologicznego, utworzonego jako sekcja Towarzystwa Przyrodniczego w dniu 1 maja 1872 roku, z inicjatywy A. Lissauera i afiliowanego przy Deutschen Gesellschaft für Antropolgie, Ethnologie und Urgeschichte. Zabytki przeszły następnie w posiadanie utworzonego w 1920 roku Museum für Naturkunde und Vorgeschichte.
W 1939 roku powstało w Gdańsku Gaumuseum für Vorgeschichte, które przejęło wspomniane wyżej zabytki. Siedziba tej placówki przy ulicy Długie Ogrody 74 spłonęła w czasie działań wojennych, wraz z nią przepadła większa część omawianego zbioru.
W 1953 roku przy Muzeum Pomorskim utworzono jednoosobowy Dział Archeologiczny, w którym zatrudniono Leona Łukę, późniejszego długoletniego dyrektora Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. Rok później Konrad Jażdżewski, ówczesny kierownik Stacji Archeologicznej Zakładu Archeologii Polski Instytutu Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk, podjął starania o przydział przyzwoitego budynku na siedzibę dla gdańskich archeologów.
Jesienią 1954 roku została wydana decyzja administracyjna o odbudowie kompleksu zabytkowych budynków na potrzeby przyszłego Muzeum Archeologicznego: Domu Przyrodników z przylegającą oficyną i kamienicami oraz późnogotyckiej Bramy Mariackiej.
Zbiory w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku
Większość gdańskich zbiorów archeologicznych zaginęła lub została zniszczona pod koniec II wojny światowej. Część kolekcji ewakuowano do Przyjaźni koło Kartuz, jednak niewiele z wywiezionych zbiorów udało się później odnaleźć. Leon Łuka już od 1953 roku prowadził uwieńczone sukcesem starania o przekazanie do Muzeum Archeologicznego zabytków pochodzących z Pomorza, a przechowywanych w innych muzeach.
Kamienice nad Motławą – główna siedziba Muzeum Archeologicznego w Gdańsku
Zbiór zabytków archeologicznych znajdujący się obecnie w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku pochodzi głównie z badań własnych, rozpoczętych w roku 1954. Po instytucjach muzealnych funkcjonujących w Gdańsku przed rokiem 1945 odziedziczono zaledwie 411 obiektów. Najliczniejszą, bo liczącą 6600 egzemplarzy grupę eksponatów, stanowiły znaleziska z terenów Gdańska. Trafiły one do zbiorów MAG w latach 1952 – 1963 w wyniku badań prowadzonych przez Stację Archeologiczną IHKM PAN.
Muzeum Archeologiczne w Gdańsku gromadzi, przechowuje i opracowuje zabytki archeologiczne z terenów Pomorza Gdańskiego, od epoki kamienia, po czasy nowożytne. Największą kolekcję tworzą zabytki pochodzące z ratowniczych i systematycznych badań własnych muzeum, prowadzonych na stanowiskach dokumentujących tożsamość kulturową tego regionu, jak np: stanowiska kultury rzucewskiej, kultury pomorskiej, wielbarskiej i oksywskiej, oraz z badań pomorskich grodów epoki wczesnego średniowiecza i najstarszych ośrodków miejskich, w tym szczególnie Gdańska, Gniewa, Tczewa, Starogardu Gdańskiego i Skarszew.
Zobacz też – Jakie są objawy zaburzeń hormonalnych?
Do najciekawszych znalezisk należą: zespół zabytków kultury rzucewskiej z epoki neolitu, kolekcja popielnic twarzowych z wczesnej epoki żelaza, wyroby rzemiosła artystycznego z okresu wpływów rzymskich i wędrówek ludów, zbiór wyrobów bursztynowych datowanych od neolitu po późne średniowiecze, zabytki z grodu gdańskiego / X – XIII / i Gdańska XIV – XVII wieku, kolekcja zabytków z Wyspy Spichrzów w Gdańsku stanowiącej ogromny kompleks portowo – magazynowy.
Muzeum Archeologiczne w Gdańsku – wystawy
Pradzieje Pomorza Gdańskiego
Główna wystawa stała prezentuje przekrój przez wszystkie epoki pradziejowe i eksponuje najważniejsze zabytki dla poszczególnych okresów. Najciekawszymi eksponatami tej wystawy są kolekcje tzw. popielnic twarzowych z wczesnej epoki żelaza oraz biżuteria (srebrna, brązowa także bursztynowa) z okresu wpływów rzymskich.
Schorzenia ludności prahistorycznej na ziemiach polskich
Na wystawie zaprezentowano przykłady różnorodnych schorzeń, które trapiły ludzi od najdawniejszych czasów. Materiał kostny jest dla badaczy praktycznie jedynym dowodem przekazującym informację o rodzaju choroby, jej pochodzeniu i przebiegu a także ewentualnym powrocie chorego do zdrowia.
1000 lat Gdańska w świetle wykopalisk
Duża wystawa, na której wyeksponowano przedmioty związane z najwcześniejszym okresem istnienia grodu gdańskiego (ozdoby, broń, naczynia a także zabawki) oraz zabytki z okresu krzyżackiego i późniejsze XV-XVII, kiedy Gdańsk był bogatą metropolią.
Z bursztynem przez tysiąclecia
Kameralna wystawa prezentująca bursztyn czyli Złoto Północy w trzech odsłonach. Możemy obejrzeć bursztyn jako element natury (odmiany barwne, różnorodność kształtów surowych bryłek, inkluzje owadów). Następnie oglądamy bursztyn jako zabytek archeologiczny (głównie ozdoby ale także amulety). I wreszcie bursztyn jako współczesny surowiec dla rzemieślników i artystów gdańskich.
Tajemnice Doliny Nilu. Sudan – archeologia i etnografia
Wykopaliska kontynentu afrykańskiego Wystawa pokazuje dwutorowo: Sudan współczesny i starożytny. Możemy zobaczyć wspaniałą rekonstrukcję grobu kurhanowego wraz z wyposażeniem oraz szereg drobnych przedmiotów wytwarzanych i używanych przez współczesnych Sudańczyków.
Warto również odwiedzić inne oddziały Muzeum Archeologicznego w Gdańsku: Piwnicę Romańską, Grodzisko w Sopocie czy też Zamek w Gniewie.
