Powierzchnia tego wielkiego obszaru parkowego wynosi 11 hektarów i jest rozciągnięta wzdłuż północnej strony Opływu Motławy – wzmacniającego kiedyś obronność tej części fortyfikacji gdańskich.
Opisywany park świetnie więc sprzyja długim i pozbawionym pośpiechu spacerom, jego przestrzeń łączy też mnóstwo ciekawych wątków gdańskiej historii.
Bastiony nad Opływem Motławy
Park obejmuje ciąg fortyfikacji bastionowych, które od końca XVI wieku były pracowicie sypane od południowo-zachodniej części miasta. Na przełomie XVI i XVII wieku w opisywanej okolicy powstał bastion św. Gertrudy, kilka dekad później (1623-1638) zrealizowano ogromny zakres programu obronnego, wyrosły więc kolejne umocnienia ziemno-wodne: bastiony Żubr, Wilk, Wyskok, Miś i Królik.
Komunikacyjny przejazd przez linię potężnych umocnień zapewniała Brama Nizinna, a przepływ nurtu Motławy umożliwiała Śluza Kamienna – arcydzieło budownictwa hydrotechnicznego z XVII stulecia.
W połowie XIX wieku powstała też Brama Kolejowa, której smętnie sterczące relikty jakimś cudem zachowały się do czasów obecnych.
Obronność tego fortyfikacyjnego ciągu wzmacniał Opływ Motławy, który obecnie umożliwia awaryjny zrzut nadmiaru wód z Kanału Raduni do koryta Martwej Wisły.
Rewitalizacja Parku nad Opływem Motławy
Pod koniec XIX wieku większość otaczających miasto bastionów została zniwelowana, od południowej strony zachowały się dwa – św. Gertrudy oraz Żubr, na szczycie których znajdują się obecnie ciekawe punkty widokowe.
Krótko po zakończeniu II wojny światowej okolica dała ciekawy impuls miejskiego odrodzenia, w pobliżu funkcjonował dworzec kolejowy Gdańsk-Kłodno – docelowe miejsce dla tysięcy polskich przesiedleńców zewsząd ściągających do zniszczonego miasta. O tym wątku gdańskiej historii przypomina pomnik w Hołdzie Kresowianom odsłonięty na terenie parku w w 2015 roku.
W kolejnych dekadach okolice wspomnianych bastionów stopniowo niszczały i zyskały opinię terenów mało bezpiecznych i niewartych uwagi.
Dopiero szeroko zakrojone prace rewitalizacyjne z końca lat 90-tych ubiegłego stulecia przywróciły właściwą wartość i rolę tej okolicy. Powstały wtedy ciągi spacerowe z ławkami i stylizowanymi latarniami, przybyło też nasadzeń typowo parkowej roślinności.
Zobacz też – Znakomita pizza w Twoim ogrodzie – warto postawić na piec do pizzy
W 2007 roku opisywany obszar otrzymał I nagrodę Towarzystwa Urbanistów Polskich w kategorii „Przestrzeń Zielona”.
W trakcie przejścia przez Park nad Opływem Motławy warto zwrócić uwagę na stare i liniowo ułożone ciągi głogów – najeżone kolcami krzewy wzmacniały w XIX wieku obronność bastionowych fortyfikacji.
Przejście przez opisywany park rozpocząć można przy bastionie św. Gertrudy i zakończyć w okolicy ul. Elbląskiej. Tak ułożona trasa połączy wspomniane wyżej miejsca i zabytki, nie zabraknie też walorów przyrodniczych i widokowych.
