Niedaleko

Czołg w Wejherowie

InfoGdansk
9 listopada, 2017
Wejherowski T-34/85 - upamiętnienie żołnierzy I Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte
Zdjęcie: Wejherowski T-34/85 - upamiętnienie żołnierzy I Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte

Pomnikowy czołg pojawił się w 1970 roku, jego ustawienie podkreśliło 25 rocznicę zwycięstwa nad hitleryzmem. Przez prawie cztery dekady radziecki pojazd stał w przestrzeni Placu Grunwaldzkiego przy skrzyżowaniu drogi krajowej nr 6 i wojewódzkiej nr 218, zatem w miejscu komunikacyjnie wyjątkowo ważnym i uczęszczanym.

Ostatecznie przy placu postanowiono upamiętnić ofiary masowych egzekucji popełnionych w pobliskich lasach z polecenia władz III Rzeszy. Odsłonięta w kwietniu 2012 roku Brama Piaśnicka upamiętnia bezbronnych cywili, których właśnie tędy przewożono na miejsce egzekucji.

Przeprowadzka wejherowskiego czołgu

We wrześniu 2008 roku czołg został z Placu Grunwaldzkiego usunięty i po przeprowadzeniu koniecznych prac renowacyjnych ustawiony na skwerze przy ulicy Strzeleckiej. Zmiana lokalizacji odbyła się za zgodą Rady Kombatantów przy Staroście i Prezydencie Miasta Wejherowa i przy akceptacji wojewody pomorskiego, który w tym temacie też miał sporo do powiedzenia.

W nowym otoczeniu czołg stał się najważniejszym elementem upamiętnienia I Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte, której żołnierze w marcu 1945 roku walczyli również w okolicach Wejherowa. Przy czołgu tablica z opisem technicznych parametrów pojazdu i szlaku bojowego polskiej jednostki. Nieco dalej kamień z tablicą i wyszczególnieniem żołnierzy poległych podczas wyzwalania Ziemi Wejherowskiej i okolicznościowym napisem:

Ku chwale wszystkich żołnierzy Pierwszej Brygady Pancernej Wojska Polskiego im. Bohaterów Westerplatte biorących udział w wyzwoleniu Ziemi Wejherowskiej spod okupacji niemieckiej. Wejherowo 2009 r. Mieszkańcy Wejherowa.

I Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte

Wspomniana jednostka powstała w sierpniu 1943 roku i w składzie I Armii Wojska Polskiego postępowała na zachód wraz z kolejnymi ofensywami Armii Czerwonej. W jej skład wchodziły trzy bataliony czołgów, batalion piechoty zmotoryzowanej i jednostki wsparcia: kompania zaopatrzenia technicznego, przeciwlotnicza i inne. Na stanie wykorzystywano ok. 65 czołgów T-34/85, kilka dział samobieżnych i sporo dodatkowego sprzętu.

Brygada walczyła na przyczółku warecko-magnuszewskim, wzięła udział w wyzwalaniu warszawskiej Pragi, przełamaniu niemieckiego frontu podczas wielkiej ofensywy styczniowej, zdobywaniu umocnień Wału Pomorskiego i wreszcie walkach na Pomorzu Gdańskim. Doskonale pamiętany „Rudy 102” z powieści „Czterej pancerni i pies” należał do opisywanej w tym miejscu jednostki.

czołg_wejherowo2

Upamiętnienie żołnierzy poległych w walkach na Ziemi Wejherowskiej

Tego rodzaju pomniki łatwego życia nie mają i często są kojarzone z powojennym zniewoleniem polskiego społeczeństwa. Kontrowersji w tym przypadku dodaje powojenny udział I Brygady w walkach z polskim podziemiem niepodległościowym… Z drugiej strony, dla wielu Polaków wstąpienie w szeregi Ludowego Wojska Polskiego było jedyną szansą wyrwania się ze szponów sowieckich gułagów, współczesne oceny nie powinny więc być jednostronne i pochopne…

Ciekawa historia zawiera się w też w dziejach tego typu czołgu. T-34/85 miał być odpowiedzią, a raczej jedną z wielu odpowiedzi, na niemieckie Pantery, Tygrysy i PzKpfw IV z długolufowym działem 75 mm. Model wszedł do seryjnej produkcji na początku 1944 roku, przez kolejnych kilka lat (do 1950) powstało ok. 44 tys. egzemplarzy tego wozu bojowego.

W niedalekim sąsiedztwie sporo wejherowskich zabytków: unikatowa kalwaria, park z pałacem, kościoły i historyczna zabudowa.