InfoGdańsk

W połowie czerwca w Gdańsku odbędzie się 44. Międzynarodowy Zjazd Hanzy, który przypomni o średniowiecznym fenomenie handlowym, jakim bez wątpienia była ponadpaństwowa współpraca wielu średniowiecznych miast regionu bałtyckiego.

W zeszłym roku zjazd Miast Nowej Hanzy odbył się w Toruniu, a w 2025 roku odbędzie się w szwedzkim Visby, w którym przez długi czas działał najważniejszy sąd średniowiecznej organizacji handlowej.

Zjazd Nowej Hanzy w Gdańsku

Ten średniowieczny związek miast handlowych przez kilkaset lat odgrywał ważną rolę w historii północnej Europy. W epoce nowożytnej z wielu przyczyn stracił jednak na znaczeniu. Rosnący w siłę i handlowe ambicję Gdańsk nie mógł pozostać z boku, dlatego w 1361 roku podczas zjazdu w Greifswaldzie nadmotławskie miasto zostało przyjęte w hanzeatyckie struktury.

Z inicjatywą reaktywacji tych tradycji wystąpili Holendrzy, którzy w 1980 roku powołali Międzynarodowy Związek Miast Nowej Hanzy. Inicjatywa szybko stalla się międzynarodową platformą spotkań, dialogu, wymiany myśli i idei.

Nadmotławskie miasto już po raz drugi będzie gościć hanzeatyckich delegatów. W 1997 roku zjazd podkreślił znaczenie obchodzonego wtedy millenium dziejów Gdańska.

Tegoroczny zjazd odbędzie się pod hasłem „Zmiana zaczyna się tutaj”, które przypomina o ważnej roli Gdańska w funkcjonowaniu współczesnej Europy.

Poniżej przedstawiamy ramowy plan hanzeatyckiej imprezy. Wiele atrakcji odbędzie się w otwartej formule i z pewnością przyciągnie uwagę wielu mieszkańców i turystów.

Hanza – handlowa potęga średniowiecznej Europy

Warto też nieco dokładniej wyjaśnić czym była osławiona Hanza i dlaczego odegrała tak ważną rolę w europejskiej historii. Średniowieczny handel morski otwierał perspektywy wysokich zarobków, ale wiązał się z niemałym ryzykiem i z poważnymi wyzwaniami natury organizacyjnej. Stąd dążenia miast kupieckich do ujednolicenia skomplikowanych rozwiązań prawnych i wykraczająca poza granice państw współpraca na płaszczyźnie handlowej. Do tego solidarna postawa wobec nie zawsze przychylnie nastawionych władców feudalnych.

Działalność Hanzy opierała się na wykorzystaniu sprawdzonych i skutecznych rozwiązań w zakresie żeglugi, zarządzania ryzykiem, prawa i innych aspektów formalnej obsługi. Powstała przestrzeń gospodarczej współpracy i związanej z nią kulturalnej wymiany, z której korzystało około 200 miast bałtyckiego (i nie tylko) regionu.

Uczestnictwo w strukturach Hanzy podniosło rangę i prestiż Gdańska, z drugiej strony zapewne podkopało lojalność patrycjatu wobec Zakonu Krzyżackiego, po klęsce grunwaldzkiej coraz bardziej skostniałego i oderwanego od realiów późnośredniowiecznej epoki. Z przynależności do Hanzy wynikały też krótkie, lecz jakże znaczące epizody, bo na przykład udział Gdańska w wojnie Hanzy z Anglią przyniósł brawurową akcję kapra Pawła Beneke, po której do Gdańska trafił tryptyk „Sąd Ostateczny” – niezwykłe dzieło późnośredniowiecznej sztuki sakralnej.

W okresie szczytowego powodzenia Hanza dysponowała flota tysiąca wielkich (jak na tamte czasy) statków, prowadziła własną politykę zagraniczną, wypowiadała wojny i zawierała traktaty.
W muzealnych Spichlerzach na Ołowiance zobaczyć można wystawę ciekawie opowiadającą o hanzeatyckim rozdziale gdańskiej i szerzej – również europejskiej historii.

W okresie nowożytnym ze względu na powstanie nowych szlaków handlowych, wzmocnienie władz państwowych i pewne skostnienie tak skutecznych wcześniej struktur handlowych – znaczenie Hanzy zmalało, ostatni zjazd miast hanzeatyckich odbył się w 1669 roku i wzięło w nim udział zaledwie 6 miast.

Nowa Hanza – znaczenie dawnych tradycji

Dzięki wspomnianej wyżej inicjatywie nastąpiło odrodzenie tradycji hanzeatyckiej wymiany. Obecnie do Międzynarodowego Związku Miast Nowej Hanzy należy około 200 miast z 16 krajów. W czasach PRL-u na lekcjach historii o średniowiecznej Hanzie mówiono niewiele, tym bardziej o przynależności Gdańska do nowego związku nie było mowy. Nadmotławskie miasto dołączyło do tej inicjatywy w 1993 roku.

Z pomorskiego regionu do związku należą też inne miejscowości – między innymi Lębork, Słupsk, Malbork i Frombork.

Zobacz też – Jak okulary do komputera mogą poprawić komfort Twoich oczu podczas pracy?

Czy można stawiać znak równości między średniowieczną Hanzą a obecnym związkiem? Naszym zdaniem nie można. Istotą średniowiecznej Hanzy było przede wszystkim działanie, podejmowanie ryzyka i śmiałej inicjatywy. Obecna Nowa Hanza to bardziej forum wymiany myśli, poglądów i idei. Nie ma w tym oczywiście nic złego, warto jednak pamiętać – nadmiar gadulstwa zastopował niejedna inicjatywę.

I na koniec ciekawy wątek lokalny – od kwietnia 2024 roku przylegające do Starej Motławy nabrzeże Wyspy Spichrzów nosi nazwę Nabrzeża Hanzy.