Inne

Zbiornik Wody Stara Orunia

InfoGdansk
31 sierpnia, 2020
Zdjęcie: Zbiornik Wody Stara Orunia.

Zbiornik powstał w 1869 roku jako kluczowy element nowego miejskiego systemu wodociągowego. Zaopatrzenie Gdańska w wodę rzeczywiście wymagało poprawy, jej jakość nie była zadowalająca, a miasto żyło w cieniu epidemiologicznego zagrożenia. W XIX wieku epidemie cholery nawiedzały Gdańsk aż czternaście razy! Zaraza z 1867 roku zgasiła życie prawie 400 osób, sytuacja była nieprzychylnie komentowana w całym państwie pruskim.

Eduard Wiebe wkracza do akcji

Wyzwanie zaprojektowania nowoczesnej sieci wodociągowo-kanalizacyjnej podjął Eduard Wiebe, który swoim doświadczeniem mógłby obdzielić co najmniej kilku projektantów i inżynierów budowalnych.

Eduard Wiebe urodził się rodzinie menonickiej w Stalewie w pobliżu Malborka. Konstrukcyjną wiedzę zdobył podczas studiów na berlińskiej Akademii Budowlanej, równolegle uczęszczał też na zajęcia na Uniwersytecie Berlińskim.

Inżynier odegrał ważną rolę przy projektowaniu linii kolejowej na trasie Düsseldorf-Elberfeld – jednego z pierwszych takich połączeń na ziemiach niemieckich. W trakcie prac udanie rozwiązał problem sporej pochyłości terenu. W późniejszych latach projektant zainteresował się tematem kompleksowego zaopatrzenia wielkich miast w wodę pitną, w czasach demograficznej eksplozji i urbanistycznej dynamiki było to zagadnienie o fundamentalnym znaczeniu.

W tej tematyce po raz pierwszy wykazał się w Gdańsku, gdzie konieczność poprawy stanu sanitarnego była coraz lepiej rozumiana. W 1865 roku Eduard Wiebe opublikował opracowanie „Oczyszczanie i odwadnianie Miasta Gdańska”, w którym zawarł najważniejsze założenia planowanego systemu wodociągowo-kanalizacyjnego. Projekt został zatwierdzony w 1869 roku i bez niepotrzebnej zwłoki skierowany do realizacji.

Królestwo nietoperzy w Zbiorniku Wody Stara Orunia

Przy budowie zbiornika wykorzystano warunki terenowe, wielki obiekt został wkopany w zbocze wzgórza oruńskiego. Wzniesiono 11 naw ze sklepieniem kolebkowym, a zastosowanie charakterystycznych arkad upodobniło wnętrze zbiornika do starego zabytku o sakralnym charakterze.

Oruński zbiornik magazynował wodę napływającą z ujęcia w Pręgowie, w inwestycji błyskotliwie wykorzystano nachylenie terenu wymuszające grawitacyjny spływ cieczy do zbiornika. Stąd następowała ciśnieniowa dystrybucja wody w obszarze Śródmieścia i kolejnych dołączanych do kanalizacji obszarów Gdańska.

Wewnątrz mieściło się ok. 4,5 tys m³ wody. Obiekt w pierwotnej funkcji był wykorzystywany aż do 1978 roku.

W latach kolejnych stary zbiornik intrygował okoliczną dzieciarnię i co bardziej dociekliwych miłośników lokalnej historii. W zbiorniku doskonale czuły się też nietoperze, dla których cicha i odizolowana przestrzeń stała się dogodnym miejscem zimowej hibernacji. I właśnie wątek ochrony tych niezwykłych ssaków odegrał sporą rolę w planach renowacji zabytkowego obiektu.

Koncepcja zagospodarowania zbiornika została opracowana przez GIWK (Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna Sp. z o.o.) w ramach planowanego Gdańskiego Szlaku Wodociągowego.

W trakcie prac remontowych wzmocniono sklepienie, wymieniono posadzkę, pojawiły się też pomosty spacerowe. Sporo emocji towarzyszyło odkryciu kapsuły czasu z listem, ale oprócz daty 1869 treści nie udało się odczytać. List zobaczyć można na ciekawej wystawie tematycznej w Zbiorniku Wody Stary Sobieski.

Wracając do nietoperzy… W obiekcie zimuje nawet 700 tych intrygujących ssaków, wśród nich nocki duże – największe nietoperze występujące w Polsce.

Zobacz też – Jak wybrać meble do kawiarni?

W opisywanym zbiorniku znajduje się więc największe zimowe skupisko nietoperzy w województwie pomorskim. I wszystko jest też tym ssakom podporządkowane, na przykład warstwa wody pomaga w utrzymaniu korzystnej dla nietoperzy wilgotności, a od września do maja obiekt jest wyłączony ze zwiedzania.

Zwiedzanie Zbiornika Stara Orunia

Spacer przez wnętrze zbiornika odbywa się na specjalnych pomostach i pod opieką przewodnika. Po merytorycznym oprowadzaniu jest też czas na wykonanie nastrojowych fotografii.
Konieczna jest wcześniejsza rezerwacja zwiedzania, link do platformy rezerwacyjnej poniżej.

Otoczenie Zbiornika Stara Orunia też jest bardzo ciekawe. W pobliżu platforma widokowa, z której podziwiać można rozległą panoramę Gdańska i okolic. Po stronie lewej las kościelnych wież z dominującą wieżą dzwonną kościoła Mariackiego – największej ceglanej świątyni na świecie. Po stronie prawej bezkresna przestrzeń Żuław Wiślanych – krainy fascynującej i przez większość turystów zupełnie nierozumianej. Patronem platformy widokowej jest Jerzy Samp (1951-2015) – mieszkaniec Oruni, pisarz, historyk literatury, znawca dziejów Gdańska, który już dawno temu proponował edukacyjne wykorzystanie opisywanego zbiornika.

Zobacz też – Jakie są najnowsze technologie stosowane w renowacji i remoncie dachu przemysłowego?

Oruński zabytek funkcjonuje w ramach Gdańskiego Szlaku Wodociągowego, ciekawie spinającego obiekty związane z zaopatrzeniem Gdańska w wodę. Na trasie również Zbiornik Wody „Stary Sobieski” oraz nowoczesny Zbiornik Wody „Kazimierz” z Wyspy Sobieszewskiej.

INFORMACJE
Zbiornik Wody „Stara Orunia”;
Kampinoska 61, 80-180 Gdańsk;
szlak.gda.pl/zbiornik-wody-stara-orunia
Galeria Zbiornik Wody Stara Orunia - fotografie