Wiosną tego roku kilkuletni remont Twierdzy Wisłoujście dobiegł końca i od tego czasu zabytkowa forteca przyciąga turystów i miłośników gdańskiej historii.
Obiekt funkcjonuje jako oddział Muzeum Gdańska, od czasu do czasu służy też jako przestrzeń imprez historycznych i muzycznych.
Prezentowany we wstępie film został dość spontanicznie nakręcony podczas grupowego zwiedzania w październiku 2024 roku i pokazuje najważniejsze miejsca oraz mniej znane zakamarki opisywanej fortecy.
Twierdza Wisłoujście – brama do Rzeczypospolitej
Pierwsze wzmianki o umocnieniach z okolic ujścia Wisły pochodzą z końca XIV wieku i dotyczą działalności krzyżackiego „mistrza ujścia” – urzędnika nadzorującego przepływ statków i pobór opłat portowych. Ujście Wisły do Zatoki Gdańskiej zyskiwało wtedy na znaczeniu, stąd rozbudowa umocnień i kolejne zadania coraz ważniejszej fortecy.
Rozbudowana Twierdza Wisłoujście pełniła więc funkcje obronne, nawigacyjne (wieża jako latarnia morska) i kontrolne. Przez kilka lat w z jej bezpiecznego sąsiedztwa korzystały galeony polskiej floty, a od początku XVII stulecia w pobliżu działała stacja ratownictwa morskiego.
Impreza z okazji zakończenia remontu Twierdzy Wisłoujście i jej ponownego udostepnienia do zwiedzania.
Rozwój militarnej techniki oznaczał też konieczność dalszej rozbudowy fortecy. W trakcie zwiedzania zobaczyć więc można obiekty i struktury o różnym czasie budowy i odmiennym przeznaczeniu. Zlokalizowana centralnie wieża powstała pod koniec XV wieku, wybudowany na planie koła Wieniec w połowie XVI stulecia, natomiast kilkadziesiąt lat później wzniesiono czterobastionowy Fort Carre. Na tym nie koniec, ze względu na zagrożenie agresją szwedzką powstały też Szaniec Wschodni i położony po drugiej stronie Wisły Szaniec Zachodni.
Tak rozbudowana i odpowiednio wyposażona forteca przez kilka stuleci strzegła dostępu do portu gdańskiego i całkowicie zasłużenie była określana mianem Bramy do Rzeczypospolitej.
Zwiedzanie Twierdzy Wisłoujście
Po zakończeniu wspomnianego remontu Twierdza Wisłoujście rzeczywiście prezentuje się bardzo ciekawie. Muzealny obiekt nie wiadomo jak i kiedy wciąga w stulecia dawnych dziejów i fascynujące wątki historii.
Trasę zwiedzania warto rozpocząć przy zagadkowo prezentującej się konstrukcji, skomponowanej z kilku sekcji… niemieckiego U-boota. Kilka lat temu fragmenty kadłuba zostały odkopane na terenie stoczniowym i następnie po przeprowadzeniu prac konserwatorskich wyeksponowane w pobliżu fortecy.
Zobacz więcej – Niemiecki U-boot na terenie Twierdzy Wisłoujście
Gdzie prowadzi dalsza trasa zwiedzania Twierdzy Wisłoujście? Do tak zwanych Koszar Napoleońskich, w których zobaczyć można ciekawą wystawę „Od Batorego do Gromu”, wartko opowiadająca o różnych wątkach dziejów okolicy. Wielkie malowidło przy wejściu przypomina na przykład o zaciekłym szturmie wojsk króla Stefana Batorego na tutejsze umocnienia. Twierdza została wtedy bardzo poważnie zniszczona, ale nie poddała się i dowiodła swego obronnego znaczenia.
Dwa obrazy przypominają o roli Gdańska i nadwiślańskich umocnień w czasach napoleońskich, ciekawych eksponatów można zobaczyć znacznie więcej.
Zobacz też – Kilka słów o spedycji
I dopiero teraz należy przekroczyć linię fosy i skośnie ułożonym korytarzem wejść na dziedziniec Twierdzy Wisłoujście. Kolejność zwiedzania nie jest ścisłe wymuszona, ale dla podtrzymania merytorycznej spójności można zacząć od zlokalizowanego przy wejściu budynku koszarowego i następnie obejść bastiony Fortu Carre. Z każdego podziwiać można inne widoki, na przykład z bastionu Furta Wodna widać dwa zabytkowe spichlerze z początku XX wieku położone przy przeciwległym brzegu Martwej Wisły, a z bastionu Artyleryjskiego roztacza się panorama Westerplatte z otwierającymi półwysep fortyfikacjami Mewiego Szańca.
Warto pozaglądać do wnętrz kamieniczek, malowniczo przytulonych do murów okrągłego Wieńca.
Wyposażenie kuchni sporo powie o życiu codziennym dawnego garnizonu. W sezonie letnim obowiązkowo należy odwiedzić wybudowane pod bastionami kazamaty, które ze względu na ochronę nietoperzy są w w innych miesiącach niedostępne.
Zobacz też – Etapy wykończenia domu. Od surowego stanu po idealne wnętrze
Dalsza trasa zwiedzania Twierdzy Wisłoujście powinna poprowadzić przez wnętrze Wieńca. Postawieniem przysłowiowej „kropki nad i” będzie wejście na szczyt wieży, z której podziwiać można ciekawą panoramę portu gdańskiego, a nieco dalej kompozycję Zatoki Gdańskiej i Półwyspu Helskiego.
Twierdza Wisłoujście z przewodnikiem
Zwiedzanie Twierdzy Wisłoujście pod przewodnicką opieką z pewnością zwiększy merytoryczną wartość muzealnej trasy. Przewodnicy znają historię twierdzy, konteksty jej działania i różne wątki związane z funkcjonowaniem muzealnej wystawy.
Jako przewodnicy wielokrotnie też widzieliśmy turystów, czy nawet większe turystyczne grupy, które pozbawione przewodnickiej obsługi wychodziły z ciekawych muzeów po kilkunastu zaledwie minutach i nie wiedziały nawet gdzie były, co widziały i przede wszystkim czego nie zobaczyły.
Wspomniane we wstępie zwiedzanie twierdzy Wisłoujście z przewodnikiem trwało 2 godziny i w tym czasie nie było miejsca na nudę i przestoje…
Na stronie Muzeum Gdańska zaznajomić się można z listą muzealnych przewodników:
https://muzeumgdansk.pl/zaplanuj-wizyte/zwiedzanie-z-certyfikowanym-przewodnikiem/
Uwaga! Zamówienie usługi przewodnickiej wbrew pozorom do łatwych tematów nie należy. Wspomniana lista obejmuje przewodników zawodowych, którzy w sezonie (poza sezonem też) są dosłownie zasypani zleceniami i z ich dostępnością może być różnie, zazwyczaj bardzo trudno.
Wspomniane zwiedzanie odbyło się w ramach działalności Grupy Rekreacyjnej 3miasto, która zajmuje się organizacją aktywnej rekreacji na terenie Trójmiasta i Pomorza Gdańskiego.
Zobacz więcej – Grupa Rekreacyjna 3miasto
Wycieczkę obsłużył zawodowy przewodnik Wojtek Romejko, który od prawie 20 lat oprowadza grupy polskie i zagraniczne.
Kontakt wyłącznie mailowy: Wojtek Romejko – turystyka@gdansktur.pl
Twierdza Wisłoujście jest obiektem całorocznym, podczas jesienno-zimowego zwiedzania warto pomyśleć o ciepłym i adekwatnym do temperatury ubraniu.
Jak dojechać do Twierdzy Wisłoujście
Dojazd z użyciem samochodu jest najłatwiejszy, warto oczywiście posłużyć się nawigacją GPS i pilnować z rzadka rozsianych znaków informacyjnych. Miejsc parkingowych nie brakuje, samochód można na przykład zostawić przy fosie zewnętrznej lub po przejechaniu mostem zwodzonym – na terenie Szańca Wschodniego.
https://maps.app.goo.gl/NM7cLDyb99gTD3dF8
Dojazd bez samochodu jest zdecydowanie trudniejszy i bez wątpienia ten mankament zmniejsza frekwencyjne obłożenie muzealnego oddziału. Jadąc autobusami linii nr 106 i 138 należy wysiąść na przystanku Ku Ujściu i wtedy do przejścia dystans ok. 2 kilometrów. Warto wcześniej sprawdzić możliwe godziny powrotu, bo poza sezonem letnim wspomniane autobusy jeżdżą bardzo rzadko.
W sezonie letnim jeździły autobusy linii nr 658, łączącej Stadion Polsat Plus Arena Gdańsk z bliskim sąsiedztwem twierdzy.
Opcją z pozoru łatwiejszą jest rejs statkiem na Westerplatte, odległość z przystani do Twierdzy Wisłoujście wydaje się być niewielka. Tylko pozornie, bo w trakcie pieszej przeprawy należy obejść rozległe tereny przemysłowe – zatem do przejścia dystans podobnie jak wyżej ok. 2 kilometrów.
Kto wie, być może już najbliższy sezon przyniesie dostęp do znacznie łatwiejszego rozwiązania.
