Pomniki

Cmentarz Nieistniejących Cmentarzy

InfoGdansk
3 kwietnia, 2016
Zdjęcie: Cmentarz Nieistniejących Cmentarzy

Pod tajemniczo brzmiącą nazwą kryje się miejsce upamiętniające gdańskie nekropolie, zamknięte, zlikwidowane, zniszczone już po II wojnie światowej.

W tym okresie wielką niechęcią (delikatnie mówiąc) odnoszono się do niemieckich wątków przeszłości Gdańska. Wrogość była podsycana przez władze, którym pasowało odwracanie uwagi społeczeństwa od niemałych problemów socjalistycznej rzeczywistości.

W powojennym Gdańsku zniszczono kilkadziesiąt starych cmentarzy

Przepadły cmentarze przy obecnej Alei Zwycięstwa, z Chełmu, Oruni i wiele innych. Mówi się o 27 utraconych miejscach pochówków. Formułowane później zastrzeżenia mniej dotyczyły faktu likwidacji cmentarzy, bardziej natomiast stylu w jakim te działania prowadzono. Niektóre małe nekropolie przetrwały, ale ich stan pokazuje, że stosunek do przeszłości nadal pozostawia wiele do życzenia.

W roku 2002 zrealizowano inicjatywę, która przynajmniej w wymiarze symbolicznym zatarła wykroczenia popełnione przeciwko pamięci o zmarłych. Odsłonięty pomnik (bo tak też można nazwać wyjątkowo zaaranżowaną przestrzeń) kształtem nawiązuje do świątyni. Rozkład drzew pokazuje przebieg nawy głównej oraz naw bocznych.

W centralnej części widać ołtarz ofiarny, na nim wyryty cytat z twórczości poetki Maszy Kaleko: „Tym, co imion nie mają na grobie, a tylko Bóg wie, jak kto się zowie”. To bardzo ciekawe nawiązanie, gdyż tomiki z wierszami tej artystki płonęły na stosach ustawianych z rozkazu Hitlera.

Za katafalkiem, apsyda uformowana z żywopłotu oraz ściana z jasnego kamienia – to symbol przejścia zmarłych do wieczności. Tak zaaranżowany symboliczny cmentarz stał się miejscem pamięci i pojednania.

W pobliżu pomnikowego cmentarza znajduje się wyjątkowo ciekawy kościół Bożego Ciała, nieco dalej obszar tak zwanego Grodziska z zabytkami przypominającymi o obronnym znaczeniu tej okolicy.