Z powierzchnią zaledwie 0,7 hektara Park Nostalgiczny jest jednym z najmniejszych obszarów parkowych na terenie miasta Gdańska. Ten ciekawie i nastrojowo urządzony zakątek powstał na terenie dawnego Cmentarza Urnowego, działającego w tym miejscu od 1914 roku.
Od Cmentarza Urnowego do Parku Nostalgicznego
Wspomniany Cmentarz Urnowy był ściśle powiązany z funkcjonowaniem pobliskiego zespołu kaplicy z krematorium, w którym od kilku już dekad działa cerkiew prawosławna pod wezwaniem św. Mikołaja.
Najważniejszą część cmentarnego kompleksu stanowił tak zwany „Urnenhain” (Gaj Urn) – po powojennej likwidacji w miejscu wspomnianego lasku znajduje się Park. im. Romualda Traugutta. Natomiast obszar obecnego Parku Nostalgicznego był najmłodszą częścią cmentarnego zespołu, ostatnie pochówki odbyły się tutaj podczas II wojny światowej.
Przez wiele kolejnych dekad teren urnowego cmentarza przegrywał walkę z czasem i dewastacjami, a porozrzucane płyty nagrobne wzbudzały pozytywne zainteresowanie wyłącznie wśród nielicznych znawców gdańskiej historii. Wartym uznania wyjątkiem było zaangażowanie uczniów z Gimnazjum nr 29 w Gdańsku, którzy przez kilka lat opiekowali się zapomnianą nekropolią.
Od Góry Szubienicznej do Góry Wodociągowej
Prace porządkowe na pocmentarnym terenie trwały od 2107 roku, w ich trakcie obszar nekropolii został uporządkowany, a pomiędzy ocalałymi nagrobkami poprowadzono dobrze wkomponowane ścieżki spacerowe. Nagrobki zostały zabezpieczone i ciekawie wyeksponowane, wykute na nich nazwiska przypominają o złożonej i wielonurtowej historii dawnego Gdańska.
Skąd charakterystyczna i nieco mroczna nazwa tego wzniesienia? Przez wiele stuleci opisywane wzgórze było określane niemiecką nazwą „Galgenberg” (Góra Szubieniczna) i rzeczywiście w tym miejscu wieszano skazanych w Gdańsku pospolitych przestępców. W tej roli góra służyła do I połowy XIX stulecia, przed skazanymi roztaczały się przepiękne widoki, lecz marne zapewne było to dla nich pocieszenie…
Według popularnej gdańskiej legendy w tym miejscu zamierzano powiesić niesłusznie oskarżonego czeladnika – patrz „Legenda o Pięknej Madonnie”.
W pobliżu parku znajduje się zabytkowy Zbiornik Wody „Stary Sobieski” z 1911 roku, który był kluczowym węzłem gdańskiej sieci wodociągowej. Od 2018 roku zabytek w ramach Gdańskiego Szlaku Wodociągowego jest udostępniony do zwiedzania, konieczne wcześniejsze zapisy w trybie online. Zatem z nowszych funkcji wzięła się nazwa Góra Wodociągowa, być może określenie przebije się do szerszego nazewniczego obiegu.
Zobacz też: Czy meble ze stali nierdzewnej sprawdzą się w gastronomii?
Do Parku Nostalgicznego prowadzą cztery wejścia, przy głównej bramie wejściowej zobaczyć można tablicę z ciekawym opisem historii tego terenu.
W pobliżu wspomnianej bramy znajduje się platforma widokowa „Antoni”, której patronem jest Antoni Kozłowski (1953-2017) – opozycjonista z czasów PRL, poeta i prozaik związany z pobliskim Wrzeszczem. Z widokowej konstrukcji podziwiać można oszałamiającą przyrodę Królewskiej Doliny, doskonale też widać zabudowę Wrzeszcza podkreśloną bezkresem Zatoki Gdańskiej.
