W zabytkowym budynku Biblioteki Gdańskiej zobaczyć można kolejną wystawę czasową dotyczącą historii nadmotławskiego miasta. Przedstawione eksponaty opowiadają o wielu wątkach dziejów Nowego Portu, historia tej dzielnicy została przedstawiona przez pryzmat zbiorów należących do wspomnianej placówki naukowej.
Wystawę oglądać można do 20 grudnia 2023 roku.
Krótka historia Nowego Portu
W zeszłym roku Nowy Port obchodził 250. rocznicę swojego powstania. Do narodzin tej części miasta przyczyniły się dziejowe zawirowania, które wiązały się również z upadkiem szlacheckiej Rzeczypospolitej i zmierzchem patrycjuszowskiego Gdańska…
O powstaniu Nowego Portu przesądziła administracja pruska, która po I rozbiorze państwa polskiego rozpoczęła wojnę ekonomiczną z gdańskim ośrodkiem portowym. Pruski obszar przeładunkowy zlokalizowany przy zmienionym ujściu Wisły stał się fundamentem tej antygdańskiej polityki.
Powołany do życia pruski ośrodek portowy określano jako Neufahrwasser – Nowy Tor Wodny. Nietypowa nazwa nawiązywała do zmienionego kształtu ujścia Wisły i nowego toru wodnego prowadzącego w stronę miasta Gdańska.
Koniec XVIII wieku przyniósł ostateczne wymazanie Polski z politycznej mapy Europy, z tego powodu znaczenie Nowego Portu nieco zmalało i zauważalnie przygasła dynamika rozwoju tych obszarów.
Na początku XIX stulecia ciekawą aktywnością inwestycyjną wykazał się kupiec Matthias Broschke, z którego inicjatywy powstała między innymi wygodna brukowana droga łącząca Neufahrwasser z gdańskim Śródmieściem. W drugiej połowie tego stulecia na arenę lokalnych dziejów wkroczył Richard Fischer, założony przez niego browar był jednym z największych takich zakładów produkcyjnych w Gdańsku.
Obszar opisywanej dzielnicy wpisał się też w bieg historii w światowym wydaniu. W tym miejscu pod koniec sierpnia 1939 roku niemieckojęzyczni gdańszczanie entuzjastycznie powitali pancernik „Schleswig-Holstein„. Tydzień później z rozlokowanych wzdłuż Kanału Portowego stanowisk zaciekle ostrzeliwano polską placówkę na Westerplatte.
Po II wojnie światowej przestrzeń Nowego Portu tętniła takim nieoficjalnym marynarskim życiem, jakże niezgodnym z narzuconymi przez reżim schematami i rygorami. W przestrzeni Nowego Portu już w sierpniu 1946 roku rozegrał się jeden z pierwszych polskich protestów robotniczych przeciw władzy ludowej.
Po długich dekadach zapomniany i dotkliwie zmarginalizowany Nowy Port zyskuje na znaczeniu, o czym decyduje atrakcyjne położenie i pewnie też wynikający z ciekawej historii duch miejsca – genius loci.
Neufahrwasser – Nowy Port na wystawie w PAN Bibliotece Gdańskiej
Wystawa ciekawie poszerza odbiór tej stosunkowo mało znanej dzielnicy. Zaprezentowane plany i mapy przedstawiają zmiany ujścia Wisły, dzięki którym okolica tak bardzo zyskała na nawigacyjnym i następnie portowym znaczeniu.
Unikatowe i rzadko publikowane fotografie dokumentują XIX-wieczny rozwój tej dzielnicy, warto szczególną uwagę zwrócić na tutejszą cukrownię, która była jedną z największych na terenie państwa niemieckiego. Inne fotografie przedstawiają wspomniany browar Fischera, który udanie konkurował z browarem z gdańskiego Wrzeszcza.
Zobacz też – Jak wybrać niezawodnego partnera logistycznego dla transportu lotniczego
Kilka cennych fotografii w interesujący sposób przedstawia działające na terenie tej dzielnicy latarnie morskie.
Wystawa świetnie oddaje płynność, z jaką dzielnica przeszła od przynależności niemieckiej do powojennego polskiego działania. O charakterze i działaniu okolicy decydowały bowiem funkcje portowe, a kwestia politycznej przynależności odgrywała drugorzędną rolę.
O wspomnianym buncie robotniczym przypomina plakatowy nekrolog związany ze śmiercią Karola Gronkiewicza – komunistycznego aparatczyka, z którego władza ludowa uczyniła męczennika i bohatera zmagań z reakcyjnym podziemiem…
Do trudniejszej tematyki społecznej nawiązuje książkowa trylogia Stanisława Goszczurnego, która ukazując negatywne zjawiska raczej nie uszczęśliwiła ówczesnych władz.
Uwagę przyciąga też powojenna lista wyborcza z kandydatem Franciszkiem Dąbrowskim – bohaterem obrony polskiego Westerplatte.
Wystawa w PAN Bibliotece Gdańskiej interesująco poszerza postrzeganie Nowego Portu – bez wątpienia jednej z najciekawszych dzielnic nadmotławskiego miasta.
Wystawa „Nowy Port. 250 lat jego historii w opowieściach obiektów ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej”;
ul. Wałowa 15, 80-858 Gdańsk;
Wystawa do 20 grudnia 2023 r.
Wstęp wolny.
