Odsłonięty 9 kwietnia pomnik przedstawia dr. Mariana Pelczara, który krótko po zakończeniu działań wojennych został dyrektorem Biblioteki Gdańskiej i przez prawie trzy kolejne dekady wytrawnie kierował wspomnianą placówką naukowo-kulturalną.
Dr Marian Pelczar wybitnie przyczynił się do powojennego odrodzenia Biblioteki Gdańskiej
Wyzwanie było trudne do objęcia nawet najbardziej odważną wyobraźnią. Miasto leżało w gruzach, tu i ówdzie dopalały się dymiące zgliszcza, a po ulicach plątali się podpici czerwonoarmiści, szabrownicy i pospolici przestępcy…
Budynek biblioteki też niemało ucierpiał, brakowało choćby drzwi wejściowych, a bogate niegdyś zbiory zalegały w piwnicach bądź czekały na rewindykację z przeróżnych miejsc i miejscowości…
Datę odsłonięcia pomnika wybrano nieprzypadkowo, bo właśnie 9 kwietnia 1945 roku Marian Pelczar stał się dyrektorem bibliotecznej placówki. Tematyka gdańska nie była mu obca, od 1934 roku uczył języka polskiego i historii w Polskich Szkołach Handlowych Macierzy Szkolnej w Gdańsku, a jako miłośnik kultury był też doskonale obeznany z przeszłością miasta i zabytkami jego historii. W kwietniu 1945 roku zawitał w Gdańsku w składzie tzw. grupy operacyjnej Ministerstwa Oświaty, jej zadaniem było zabezpieczenie ocalałych zasobów oraz organizacja życia naukowego i kulturalnego w zrujnowanym mieście.
Marian Pelczar nadał placówce wysoką rangę naukową, jego zasługą było też włączenie gdańskiej instytucji w struktury Polskiej Akademii Nauk. Dzięki uporczywym zabiegom udało się też rewindykować kilkadziesiąt tysięcy cennych woluminów. Dyrektor zmarł w 1983 roku i został pochowany w Alei Zasłużonych Cmentarza Centralnego-Srebrzysko.
Upamiętnienie z inicjatywy pracowników biblioteki
Pomysł upamiętnienia dyrektora zaproponowali pracownicy biblioteki. Przy wsparciu miasta Gdańsk i spółki GAiT powstał pomnik doskonale oddający osobowość dyrektora, jego życzliwość, otwartość i miłość do książek. Autorem pomnika rzeźbiarz Adam Arabski, absolwent gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych. Dyrektor trzymając w dłoni książkę jakby przywołuje do ławki i ukazuje zawarte w literaturze wiedzę i piękno. To nie jedyne upamiętnienie, nad wejściem do budynku nawiązanie do włoskiego humanisty Jana Bernarda Bonifacio – renesansowego współinicjatora powstania gdańskiej biblioteki.
Zobacz też – Narożniki modułowe – kameleon wśród mebli
Wraz z odsłonięciem pomnika otwarto plenerową wystawę “Oni byli pierwsi” opowiadającą o ofiarności pierwszych gdańskich bibliotekarzy, ocalonych skarbach Biblioteki Gdańskiej czy też dorobku naukowym dr. Mariana Pelczara.
