W tym roku przypada 102. rocznica słynnych zaślubin Polski z morzem, które odbyły się 10 lutego 1920 roku w Pucku i symbolicznie podkreśliły odzyskanie dostępu do Morza Bałtyckiego.
Uroczystość wrosła w tradycje odbudowy polskiej niepodległości i została na wiele sposobów utrwalona przez artystów, historyków i dziennikarzy. Jednym z takich artystycznych upamiętnień jest na przykład monumentalny obraz Juliana Fałata prezentowany w zbiorach Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku.
Więcej o zaślubinach Polski z morzem
W zaślubinowej ceremonii najważniejszą rolę odegrał gen. Józef Haller, który pod koniec podniosłej uroczystości cisnął platynowy pierścień w wody Zatoki Puckiej.
W Szpitaliku – Muzeum Ziemi Puckiej do 10 marca 2022 roku prezentowana będzie wystawa opisująca życie Józefa Hallera i dowodzonych przez niego żołnierzy.
Legenda generała Józefa Hallera
Droga do historycznego panteonu łatwa nie była. Podczas I wojny światowej pułkownik Józef Haller jako dowódca II Brygady Legionów złożył przysięgę na wierność cesarzowi niemieckiemu, czym wiele stracił na tle bezkompromisowej postawy Józefa Piłsudskiego. Przyszły Naczelnik za odmowę takiej przysięgi trafił do niemieckiego aresztu i stał się szerzej znanym orędownikiem idei polskiej niepodległości.
Po zawarciu tak zwanego pokoju brzeskiego i przekazaniu Chełmszczyzny na rzecz Ukrainy żołnierzy II Brygady ogarnęło buntownicze wrzenie, po starciu pod Rarańczą (luty 1918 r.) jednostka przebiła się przez linię frontu i porzuciła austro-węgierską sprawę.
W maju 1918 roku II Brygada Legionów została rozproszona przez wojska niemieckie w starciu pod Kaniowem. Po bitwie Józef Haller ostatecznie zerwał z koncepcją odbudowy niepodległości w oparciu o dobrą wolę państw centralnych. Opór stawiony wojskom niemieckim był komentowany w całej Europie, zatarł pamięć o złożonej wcześniej przysiędze i uczynił Józefa Hallera postacią jednoznacznie kojarzoną z niepodległościowymi aspiracjami i dążeniami.
Wkrótce potem Józef Haller przyjął propozycję złożoną przez Komitet Narodowy Polski dotyczącą objęcia dowództwa nad wojskiem polskim formowanym we Francji. Mianowany Naczelnym Wodzem Wszystkich Wojsk Polskich przez pewien czas był wyższy rangą od Józefa Piłsudskiego.
Wiosną 1919 roku pod komendą gen. Józefa Hallera służyło ok. 90 tys. polskich żołnierzy. Od koloru mundurów oddziały zbiorczo określano jako Błękitną Armię i niektórzy rozgorączkowani działacze widzieli w niej narzędzie przyszłej polskiej walki politycznej.
Tak się na szczęście nie stało, generał Józef Haller mimo silnie zarysowanego światopoglądu nie był zainteresowany zagrywkami o politycznym charakterze.
Błękitna Armia została 1919 roku przewieziona do Polski, następnie po zapewne celowym rozproszeniu na rozległych frontach szybko straciła odrębność i jej instrumentalne wykorzystanie nie było już możliwe.
Zobacz też – Korzyści z posiadania przydomowej oczyszczalni ścieków biologicznych
Jednostki Błękitnej Armii wzięły udział w uzgodnionym traktatowo przejęciu Pomorza Gdańskiego w styczniu i lutym 1920 roku. Symbolicznym podsumowaniem tych pokojowo przeprowadzonych działań była słynna i wspomniana wyżej ceremonia zaślubin Polski z morzem, która odbywała się 10 lutego 1920 roku w deszczowym wtedy Pucku.
W kolejnych miesiącach generał Haller brał czynny udział w obronie Rzeczypospolitej przed naporem hord bolszewickich. Jako Inspektor Generalny Armii Ochotniczej odegrał wybitną rolę w mobilizacji rezerw wojskowych, dowodzone przez niego jednostki odegrały też ważną rolę w walkach na przedpolach Warszawy.
Po udanej obronie polskiej państwowości generał przeszedł w stan spoczynku, potem aktywnie udzielał się w ważnych inicjatywach społecznych, czynnie między innymi wspierał działalność Polskiego Czerwonego Krzyża, Związku Harcerstwa Polskiego, Sodalicji Mariańskiej i Akcji Katolickiej.
Wcześniej zyskał wielką sympatię ludności kaszubskiej, chętnie więc bywał w swoim domku letniskowym – w tym historycznym obiekcie działa Hallerówka – oddział Muzeum Ziemi Puckiej.
Postać gen. Józefa Hallera wrosła w legendę odbudowy polskiej państwowości i została między innymi upamiętniona w galerii rzeźb przedstawiających ojców polskiej niepodległości prezentowanej w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
„Generał Józef Haller i jego żołnierze” na wystawie w Muzeum Ziemi Puckiej
Wystawa dotycząca generała Hallera i dowodzonych przez niego żołnierzy prezentowana jest w Szpitaliku – oddziale Muzeum Ziemi Puckiej.
Unikatowe fotografie przedstawiają mało znane ujęcia z czasów I wojny światowej oraz żołnierzy II Brygady Legionów Polskich, „Błękitnej Armii” oraz Armii Ochotniczej z 1920 roku.
Zdjęcia o szczególnej wartości dotyczą postaci generała Hallera u schyłku jego emigracyjnego życia. Władze Polski Ludowej nie traktowały jego osoby z jakąś szczególną wrogością. W 1957 roku Józef Haller była nawet gotowy przyjechać do Polski, wszystko było dopięte niemal na ostatni guzik, ale ostatecznie do tej wizyty nie doszło.
Józef Haller zmarł 4 czerwca 1960 roku w Londynie, przeszło trzy dekady później jego szczątki zostały sprowadzone do Polski i uroczyście pochowane w kościele św. Agnieszki w Krakowie.
Fotografie pochodzą ze zbiorów między innymi Archiwum Narodowego w Krakowie, Muzeum Niepodległości w Warszawie, Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni oraz kolekcji osób prywatnych.
Wystawa „Generał Józef Haller i jego żołnierze”;
Muzeum Ziemi Puckiej – oddział „Szpitalik”;
ul. Wałowa 11, 84-100 Puck;
Wystawa do 10 marca 2022 r.
