Trudno opisać początki historii Gdańska bez odwołań do postaci biskupa Wojciecha. Wizyta czeskiego misjonarza wydała w nadmotławskim grodzie wielkie ewangelizacyjne żniwo, a jego męczeńska śmierć zwróciła na raczkującą Polskę uwagę całej chrześcijańskiej Europy…
Tegoroczne archidiecezjalne uroczystości odpustowe na wzgórzu św. Wojciecha odbędą się w niedzielę 14 maja o godz. 12:00. W tym dniu o godz. 9.00 wyruszy z Bazyliki Mariackiej tradycyjna piesza pielgrzymka z relikwiami św. Wojciecha.
Święty Wojciech – biskup praski, misjonarz i męczennik
Postaci odważnego misjonarza-męczennika został poświęcony osobny wpis w naszym portalu.
Zobacz więcej – Św. Wojciech
Krótkie przypomnienie, Wojciech jako były biskup praski dotarł na gnieźnieński dwór księcia Bolesława Chrobrego i wkrótce potem w niewielkiej asyście zbrojnych wyruszył na misyjną wyprawę w okolice ujścia Wisły.
• 9.00 – piesza pielgrzymka z relikwiami św. Wojciecha (wyjście z bazyliki mariackiej w Gdańsku)
• 9.30 – spotkanie młodzieży (i poczęstunek) w domu propedeutycznym Gdańskiego Seminarium Duchownego w Gdańsku-Starych Szkotach (obok kościoła pw. św. Ignacego)
• 10.00 – pielgrzymka młodzieży (ok. 5 km)
• 11.45 – procesja na wzgórze – prosimy o zgłaszanie grup parafialnych i wspólnot (e-mail na adres: wydzdusz@diecezja.gda.pl) – animujący uroczystość będzie witał przybywające grupy pielgrzymów, podobnie jak dzieje się to np. w Swarzewie; dobrze by było, gdyby grupa miała coś w rodzaju znaku z nazwą wspólnoty/parafii (baner, sztandar, flaga)
• 12.00 – uroczysta Msza Święta pod przewodnictwem arcybiskupa Tadeusza Wojdy (księży zapraszamy do koncelebry); na zakończenie liturgii nastąpi obrzęd posłania młodzieży na Światowe Dni Młodzieży do Lizbony
• 13.15 – blok ewangelizacyjny przygotowany przez Diecezjalne Duszpasterstwo Młodzieży poprzedzony prezentacją grup udających się na spotkanie z papieżem Franciszkiem
• agapa przygotowana przez Caritas AG
Czeski misjonarz dotarł do Gdańska pod koniec marca 997 roku, jego nauczania przyniosły spory sukces ewangelizacyjny, bo wielu mieszkańców grodu zwróciło się w stronę chrześcijańskiej wiary.
W połowie kwietnia Wojciech podjął wyprawę na ziemie pogańskich Prusów. Nie ma pewności co do trasy misyjnej podróży, być może łódź z misjonarzami i garstką zbrojnych przecięła akwen Zalewu Wiślanego i dotarła w okolice handlowej osady Truso.
Misjonarz nie zraził się niechętnym powitaniem i podjął decyzję o samotnej kontynuacji misyjnego dzieła. Wkrótce potem poniósł męczeńską śmierć, gdzie dokładnie – też nie wiadomo, sporo przesłanek wskazuje na miejscowość Święty Gaj w pobliżu Elbląga.
Dwa lata później biskup Wojciech został kanonizowany, został więc pierwszym świętym i męczennikiem związanym z ziemiami polskimi.
Odpust św. Wojciecha w Gdańsku
Liturgiczne wspomnienie św. Wojciecha przypada 23 kwietnia, wkrótce potem odbywa się odpust, któremu patronuje pierwszy polski święty i męczennik.
Pielgrzymki do gdańskiego sanktuarium św. Wojciecha odbywały się już w okresie międzywojennym i były prowadzone przez między innymi ks. Franciszka Rogaczewskiego – proboszcza polskiej parafii pw. Chrystusa Króla w Wolnym Mieście Gdańsku.
Rozkwit tej pielgrzymkowo-odpustowej tradycji nastąpił po utworzeniu Archidiecezji Gdańskiej, której patronem został ustanowiony właśnie św. Wojciech.
W ostatnich dwóch latach ze względu na ograniczenia pandemiczne odpust odbył się w bardzo skromnej i ograniczonej formule.
W latach wcześniejszych przy kościele Mariackim w centrum Gdańska zbierały się grupy pielgrzymek parafialnych, następnie wierni wspólnie szli do kościoła św. Wojciecha. Według tradycji w tej okolicy misjonarz miał wygłosić pierwsze nauczania, tam też po śmierci na krótko miały spocząć jego doczesne szczątki.
W odpustowej pielgrzymce udział biorą biskupi z Archidiecezji Gdańskiej i innych diecezji, księża i wiele tysięcy wiernych. Pielgrzymce towarzyszą sztandary i feretrony, a wiernych prowadzi ostrożnie niesiona miniatura sarkofagu św. Wojciecha.
Gnieźnieński relikwiarz św. Wojciecha powstał w 1662 roku w warsztacie Piotra von der Rennena – jednego z najwybitniejszych złotników gdańskich. W marcu 1986 roku relikwiarz został zniszczony i rozgrabiony przez włamywaczy, których kilka dni później aresztowano… na gdańskim Przymorzu.
Dzięki wykonanej wcześniej dokładnej dokumentacji konserwatorskiej oraz zaangażowaniu między innymi artysty Wawrzyńca Sampa relikwiarz został wiernie odtworzony z wykorzystaniem autentycznych detali jego wystroju. Wawrzyniec Samp wykonał też wtedy miniaturę sarkofagu, którą zobaczyć można w prezbiterium Katedry Oliwskiej.
Święty Wojciech w gdańskiej przestrzeni
Upamiętnień biskupa Wojciecha w przestrzeni Gdańska nie brakuje. Jednym z najważniejszych jest kościół sanktuaryjny w dzielnicy Święty Wojciech, do którego zmierza pielgrzymka odpustowa.
Kilkaset metrów na południe od wspomnianego kościoła zobaczyć można pomnik św. Wojciecha, który początkowo stał w pobliżu Oddziału Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego w Gdańsku, a w obecną lokalizację został przeniesiony w 2016 roku.
Z tego miejsca w stronę gdańskiego Śródmieścia prowadzi Trakt św. Wojciecha – prawdopodobnie tędy przyszły święty zmierzał w 997 roku w stronę nadmotławskiego grodu.
Jego misyjna wyprawa i męczeńska śmierć zostały dwa lata później opisane w „Świętego Wojciecha żywocie pierwszym”, którego autor Jan Kanapariusz użył sformułowania „urbs Gyddanyzc” – tak powstała pierwsza pisemna wzmianka o Gdańsku. Postać wspomnianego mnicha upamiętnia tak zwana Płyta Kanapariusza wkomponowana w nawierzchnię ulicy w pobliżu Parku Oliwskiego.
O znaczeniu misji Wojciecha przypomina też Sanktuarium Milenijne Świętego Wojciecha Chrzciciela w dzielnicy Świbno. Pierwszy polski męczennik jest również patronem jednego z największych gdańskich szpitali.
