W tym roku przypada 80. rocznica powrotu Gdańska w polskie granice. Zmiany terytorialne wynikały z zakończenia II wojny światowej i podjętych wcześniej decyzji politycznych.
W Bibliotece Gdańskiej PAN zobaczyć można interesującą wystawę poświęconą tej niełatwej tematyce.
Powrót Gdańska w polskie granice
Gdańsk uznawany jest za ważny symbol wybuchu II wojny światowej, dlatego kwestia włączenia miasta w powojenne granice Polski nabrała szczególnego znaczenia.
Za wojnę i późniejsze zmiany mieszkańcy Gdańska zapłacili dramatycznie wysoką cenę. Najpierw rozegrała się ucieczka gdańszczan i mieszkańców ginących Prus Wschodnich przez lodowaty akwen Bałtyku. Ewakuacja okupiona została tragedią trzech zatopionych statków („Wilhelm Gustloff”, „Steuben”, „Goya”) z tysiącami uciekinierów na pokładach.
Zobacz więcej – Trzykrotne życie „Wilhelma Gustloffa”
Następnie nastąpiła obrona Gdańska przez wojska niemieckie zakończona niemal całkowitą destrukcją historycznych dzielnic miasta. Wkroczenie oddziałów Armii Czerwonej oznaczało falę gwałtów, mordów i dzikich grabieży. Tej tematyce została poświęcona ciekawa debata, która odbyła się 27 marca w Wielkiej Sali Wety Ratusza Głównego Miasta.
Przy tym wszystkim nie można zapominać o przyczynach wojennego dramatu i na przykład wielkiej popularności ideologii hitlerowskiej wśród niemieckojęzycznych mieszkańców Wolnego Miasta Gdańska. Nie wolno skutków zamieniać miejscem z wcześniejszymi przyczynami, niestety wielu niemieckich autorów literatury wspomnieniowej tego nie rozumiało.
Gdańsk, nie Danzig – wystawa w Bibliotece Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk
Wystawa Bibliotece Gdańskiej PAN interesująco opowiada o przejściu Gdańska z niemieckiej na polską stronę historii.
Wystawę otwiera sekcja dotycząca schyłku niemieckiego Danzig. W tej części zobaczyć można wielkoskalowy plan schronu przeciwlotniczego pod Placem Dominikańskim. Do tego propagandowe odezwy przypominające o konieczności niezłomnej wiary w Führera i obiecaną przez niego Wunderwaffe. Ten blok wystawy kończy wezwanie marszałka Konstantego Rokossowskiego skierowane do niemieckich żołnierzy broniących Festung Danzig.
Powojenna odbudowa Gdańska
Po polskiej stronie wystawy zobaczyć można zniszczone miasto uchwycone okiem znakomitych fotografów – Kazimierza Lelewicza, Jana Bułhaka i wielu innych. Warto zwrócić uwagę na rysunki i akwaforty Stanisława Rolicza, artysty urodzonego w dalekiej Mandżurii i od powojennych lat związanego z polskim Wybrzeżem. Niedawno w Muzeum Gdańska prezentowany był dorobek tego nietuzinkowego twórcy.
Zobacz więcej – „W drodze do bezpiecznego portu” – wystawa prac Stanisława Rolicza
Jednym z najciekawszych eksponatów jest wielka księga zniszczona podczas działań wojennych z wbitym w stronice pociskiem!
Kolejne fotografie dotyczą odbudowy zniszczonego Gdańska. Warto przypomnieć – odbudowa Głównego Miasta była bezprecedensowym przedsięwzięciem w skali Europy! O tym niezwykłym zrywie powojennych mieszkańców przypominają sterty gruzu i narzędzia budowlane.
Kolejne eksponaty opowiadają o odradzającym się życiu gospodarczym, kulturalnym i sportowym. Uwagę przyciąga ulotka z groźnym imperatywem „Pluć tylko do spluwaczki”. Narodziny polskiego Gdańska stały się faktem.
Wystawę w Bibliotece Gdańskiej PAN oglądać można do 8 maja 2025 r.
