Na początku października 2025 roku w Muzeum II Wojny Światowej podpisano umowę, dzięki której powstanie nowa aranżacja przestrzeni Westerplatte. O znaczeniu tego miejsca dla polskiej historii przypominać nie trzeba.
Planowane rozpoczęcie prac nastąpi w drugiej połowie przyszłego roku. Ich zakończenie przewidziano na koniec 2030 roku.
Nowa wystawa na Westerplatte
Zadanie nowej aranżacji Westerplatte otrzymała firma JAZ + Architekci sp. z o.o.
W ramach Muzeum Westerplatte zbudowany zostanie dwukondygnacyjny budynek główny położony w bliskim sąsiedztwie Pomnika Obrońców Wybrzeża. Jego powierzchnia użytkowa wyniesie 7 000 m², z czego na prawie połowie powstanie wystawa stała.
Ekspozycja dotyczyć między innymi będzie obrony Westerplatte we wrześniu 1939 roku, działania obozu jeńców cywilnych oraz losów obrońców polskiej placówki,. Ekspozycja obejmie pięć bloków tematycznych: Półwysep, Bitwa, Ludzie – wojenne i powojenne losy obrońców Westerplatte, Wojna i Przyroda oraz Nigdy Więcej Wojny.
Muzealny obiekt powstanie poniżej poziomu gruntu. Nie będzie więc ingerować w otoczenie, a rozległy plac będzie nadal wykorzystywany podczas ważnych ceremonii i uroczystości.
Zmiany w przestrzeni Westerplatte
Prace obejmą rozległą przestrzeń polskiej placówki. Powstaną nowe trasy spacerowe, a ekspozycje dotyczące Wojskowej Składnicy Tranzytowej Westerplatte pojawią się również w zrekonstruowanych magazynach amunicyjnych oraz w budynku stacji kolejowej.
Ostatnie lata przyniosły wiele zmian na tym ważnym historycznie terenie. Od 2016 roku obszar placówki badają archeolodzy z Muzeum II Wojny Światowej. W 2019 roku dzięki ich wytrwałym dociekaniom odkryto szczątki 9 polskich obrońców Natomiast poszukiwania stanowiska polskiej armaty polowej przyniosły ważne znaleziska dotyczące działania obozu jeńców cywilnych.
Zobacz więcej – Wystawa „Ziemia nie gubi. Jeńcy cywilni na Westerplatte 1939-1941”
W związku z pochówkiem odnalezionych żołnierzy powstała nowa aranżacja Cmentarza Obrońców Westerplatte.
Wiosną 2025 roku udostępniono budynek Centrum Obsługi Zwiedzających oraz znakomitą wystawę archeologiczną w budynku Elektrowni.
Po latach zapomnienia i wstydliwych zaniedbań – Westerplatte odzyskuje należne miejsce w przestrzeni polskiej pamięci historycznej.
Wielkie znaczenie Westerplatte
Dlaczego Westerplatte jest takie ważne? Od 1926 roku na wąskim półwyspie działała Wojskowa Składnica Tranzytowa – polska enklawa w Wolnym Mieście Gdańsku. Siedmiodniowa obrona placówki stała się jednym z najbardziej kojarzonych (niekoniecznie jednak właściwie rozumianych) wątków wojny obronnej z 1939 roku.
Natomiast działający po kapitulacji obóz jeńców cywilnych wpisał się w tragedię okupacji niemieckiej z czasów II wojny światowej.
W okresie powojennym w przestrzeni Westerplatte ścierały się różne koncepcje historycznej pamięci i stosunku do naznaczonej martyrologią przeszłości. Stąd inicjatywy byłych obrońców z Franciszkiem Dąbrowskim na czele, oddolna i brawurowo przeprowadzona akcja przesunięcia Wartowni nr 1, wreszcie państwowa, granitowo-betonowa aranżacja z lat 60-tych ubiegłego stulecia.
Znaczenie Westerplatte podkreślały też wizyty wielce znaczących postaci: prezydenta Francji Charlesa de Gaulle’a, papieża Jana Pawła II czy też słynącej z twardych rządów premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher.
Po zakończeniu zapowiedzianych prac Westerplatte stanie się jednym z najważniejszych miejsc polskiej pamięci historycznej.
