Opisywany akwen znajduje się na obszarze Pojezierza Iławskiego, w skład którego wchodzi około stu malowniczych zbiorników wodnych. Położone na terenie Sztumu jezioro zlokalizowane jest w zachodniej części tego ciekawego makroregionu geograficznego.
Jezioro Zajezierskie – określane inaczej jako Jezioro Sztumskie
Przywołana w tytule nazwa figuruje w urzędowym spisie Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, stanowi więc oficjalne określenie tego jeziora. Z racji usytuowania akwen określany jest również jako Jezioro Sztumskie.
Pierwsze wzmianki o Sztumie pochodzą z początku XIV wieku, wcześniej tereny wchodziły w skład pruskiej Pomezanii. Miasto korzystało z sąsiedztwa stołecznego Malborka – administracyjnego centrum potężnego państwa Zakonu Krzyżackiego. W położonym niedaleko stolicy Sztumie powstała letnia rezydencja wielkich mistrzów, okolica zachęcała znośniejszą pogodą i dostępem do znacznie lepszej jakości wody pitnej.
Jeszcze w czasach wczesnokrzyżackich powierzchnia jeziora była znacznie większa, akwen określano jako Jezioro Białe, ale wskutek celowych działań poziom wody został obniżony i nastąpił podział na dwa mniejsze jeziora.
Powierzchnia Jeziora Zajezierskiego wynosi według różnych źródeł od 45 do 50 hektarów. Z akwenu wypływa Kanał Biały, który przekopano w czasach krzyżackich z myślą o zasilaniu fos zamkowych w Malborku. Skutkiem tej jeszcze XIII-wiecznej inwestycji hydrotechnicznej było wspomniane obniżenie poziomu wody, tak powstały jeziora Zajezierskie i Barlewickie.
Na przesmyku między akwenami wyrosła całkiem spora i solidnie ufortyfikowana forteca, do obecnych czasów zachowały się dwa skrzydła sztumskiego zamku.
Brzegi Jeziora Zajezierskiego porastają wierzby i olchy, z akwenu korzysta wiele gatunków ptaków, między innymi perkozy, łyski i trzciniaki. Nie brakuje ryb, w toni Jeziora Zajezierskiego (Sztumskiego) występują karasie, karpie, leszcze, liny, okonie, płocie, sandacze, szczupaki, a nawet węgorze. Z myślą o wędkarzach zbudowano kilka wygodnych pomostów. Warto też pamiętać – nocne połowy z łodzi są niedozwolone.
Wyprawa dookoła Jeziora Zajezierskiego
Warto obejść opisywane jezioro dookoła, długość trasy wynosi ok. 4,6 km, a szlak obfituje w ciekawe miejsca i malownicze zakątki.
Wędrówkę rozpocząć można przy sztumskim zamku, w którym od dłuższego już czasu działa oddział Muzeum Zamkowego w Malborku. Jak wyżej wspomniano – z zamkowych wnętrz chętnie korzystali najważniejsi dostojnicy Zakonu Krzyżackiego, a w działającym przy zamku prywatnym ogrodzie zoologicznym żyły żubry, niedźwiedzie, wielbłądy, a nawet lwy!
Proponujemy wędrówkę w stronę centrum Sztumu, zatem w kierunku północno-zachodnim.
Wzgórze Jaszczurcze nad Jeziorem Zajezierskim w Sztumie.
Na tym malowniczo poprowadzonym Bulwarze Zamkowym zobaczyć po chwili można rzeźby Rusałki i Wodnika wykonane przez Adę Miedzińską . Nieco dalej sztumskie kąpielisko, które podczas ciepłej i słonecznej pogody cieszy się sporym zainteresowaniem mieszkańców. Emocji w czasie kąpieli też nie brakuje, w sierpniu 2019 jeden z plażowiczów znalazł w mulistym dnie granat z czasów II wojny światowej. Kąpielisko zostało ewakuowane, a niebezpieczną pamiątką zajęli się saperzy.
W pobliżu kąpieliska znajduje się też ciekawie pomyślana wystawa plenerowa – tablice z prezentacją najważniejszych zamków państwa krzyżackiego – między innymi zamku w Gniewie oraz zespołu katedralno-zamkowego w Kwidzynie.
W pobliżu północno-zachodniego krańca jeziora biegnie linia kolejowa, która łączy Malbork z Kwidzynem. Z tego miejsca szlak prowadzi w kierunku południowym i następnie południowo-wschodnim.
Zobacz też – Przesyłki z InPostem
Uwagę przyciąga sztumska panorama z wieżami miejskich kościołów i ładnie podkreślona taflą opisywanego jeziora. Jednym z najciekawszych zakątków przy Jeziorze Zajezierskim jest tak zwane Wzgórze Jaszczurcze z galerią kamiennych rzeźb oraz siłownią plenerową. Wspomniane wzniesienie stanowi chętnie odwiedzaną przestrzeń rekreacyjną.
W pobliżu wzgórza zaczyna się ścieżka edukacyjna, której stanowiska opowiadają o przyrodzie Jeziora Zajezierskiego.
Nieco dalej zamknięcie pętli, w wąskim przesmyku kanał łączący opisywane Jezioro Zajezierskie z akwenem Jeziora Barlewickiego.
Jezioro Zajezierskie w Sztumie;
Powierzchnia: 45-50 ha;
Średnia głębokość – 5,9 m;
Maksymalna głębokość – 24,6 m;Przyroda jeziora i okolic:
55 gatunków owadów;
15 gatunków ryb;
9 gatunków płazów i gadów;
45 gatunków ptaków;
20 gatunków ssaków;
W okolicy występują 134 gatunki roślin i drzew.
