InfoGdańsk

Na początku sierpnia warto odwiedzić Gniew, w tym pamiętającym czasy średniowiecza miasteczku odbędzie się inscenizacja historyczna z udziałem kilkuset pasjonatów dawnych dziejów.

Zorganizowane z rozmachem widowisko przypomni o bitwie pod Gniewem, która trwała od 22 września do 1 października 1626 roku, w tej wielodniowej konfrontacji po przeciwnej stronie stanęli spokrewnieni ze sobą monarchowie z dynastii Wazów.

Vivat Vasa w Gniewie

Mowa o szwedzkim królu Gustawie Adolfie oraz władcy rozległej Rzeczypospolitej Zygmuncie III Wazie. Dynastia ta sama, za to rozbieżne dążenia i interesy. Scentralizowana i silnie zmilitaryzowana Szwecja agresywnie rozpychała się w północnej części Europy, natomiast państwo polsko-litewskie było zainteresowane utrzymaniem dotychczasowego stanu posiadania i niestety coraz bardziej pogrążało się w letargicznym zastoju.

Rekonstrukcja bitwy historycznej odbędzie się w dniach 5-7 sierpnia 2022 roku między innymi w pobliżu zamku w Gniewie.

W imprezie weźmie udział kilkuset rekonstruktorów, którzy zaprezentują stroje z epoki, typowe dla XVII wieku uzbrojenie, czy też wysokiego poziomu umiejętności jeździeckie.

W ramach widowiska Vivat Vasa odbędzie się też Gniewski Turniej Husarski z prezentacją zręczności w posługiwaniu się orężem oraz powodowaniem husarskimi wierzchowcami.

Wspomniani rekonstruktorzy odtworzą akcje wojska Rzeczypospolitej oraz bardziej zdyscyplinowanych oddziałów szwedzkich.

Vivat Vasa 2022 – program imprezy

PIĄTEK, 5 sierpnia 2022

Gniew, Łąki Nadwiślańskie
17:00 Gniewski Turniej Husarski – Komunik Husarski

Gniew, Fosa Miejska
20:00 Spektakl – Zajęcie Gniewu przez Szwedów

Gniew, Stacja Mikrostyk
20:30 Koncerty Muzyki Folkowej

SOBOTA, 6 sierpnia 2022

Gniew, Stare Miasto

12.00 Start Jarmarku Rzemiosł Dawnych
15:00 Oficjalne otwarcie XX Festiwalu Historycznego Vivat Vasa! A. D. 2022
15:15 Popis Chorągwi Rot i Regimentów
18:00 Koncert Muzyki Folkowej

Gniew, Zamek w Gniewie

11:00 Gniewski Turniej Husarski – Koń i Jeździec Polski
13:00 Gniewski Turniej Husarski – Husarska Wyprawa
16:00 Spektakl – Husaria Chluba Oręża Polskiego

Gniew, Łąki Nadwiślańskie

19:30 Główne wydarzenie przedsięwzięcia VIVAT VASA – widowisko historyczno-batalistyczne „BITWA POD GNIEWEM 1626”
20:30 Parada z pochodniami (Start Łąki Nadwiślańskie, meta Rynek)

NIEDZIELA, 7 sierpnia 2022

Gniew, Stare Miasto

12:00 Start Jarmarku Rzemiosł Dawnych
14:00 Gniewski Turniej Husarski – Ceremonia Wręczenia Nagród
14:30 Historyczne biesiadowanie – Koncert Muzyki Folkowej
16:30 Historyczne biesiadowanie – Koncert Muzyki Folkowej

Gniew, Zamek w Gniewie

15:00 Pokaz Łucznictwa Konnego
16:00 Spektakl – Husaria Chluba Oręża Polskiego

Bitwa pod Gniewem – starcie dwóch Wazów

Jak doszło do tej „rodzinnej” i zaciekłej przy tym konfrontacji?

Król Zygmunt III Waza w 1599 roku został pozbawiony szwedzkiego tronu, wkrótce potem ekspansja skandynawskiego sąsiada wlała się w granice Inflant, kontrolowanych wtedy przez rozległą Rzeczpospolitą.

Nieprawdopodobny wyczyn husarii na polach Kircholmu (wrzesień 1605 r.) nie odwrócił losów wojny. Do początku 1626 roku Szwedzi ostatecznie opanowali inflanckie obszary, a kilka miesięcy później silnym desantem zaatakowali porty pruskie i następnie miasta polskiego Pomorza. Wojska szwedzkie bez trudu zajęły Braniewo, Frombork, Tolkmicko, Elbląg, Malbork, Tczew, Gniew i Puck.

Dopiero we wrześniu nadeszła odsiecz wojsk Rzeczpospolitej, które oblężeniem Gniewu liczyły na odciągnięcie Szwedów od zagrożonego Gdańska. Król Zygmunt III Waza przyprowadził prawie 7 tys. jazdy, ponad 4 tys. piechoty oraz 20 armat. Wojska były niejednorodne, częściowo złożone z prywatnych oddziałów magnackich o zdecydowanie mniejszej sile bojowej.

22 września nadeszły oddziały szwedzkie, zaniepokojone możliwością utraty ważnej fortecy. Z obawy przed starciem w otwartym polu wojska króla Gustawa Adolfa zajęły pozycje wykorzystujące obronne walory okolicy i niezwłocznie przystąpiły do sypania solidnych fortyfikacji ziemnych.

Główna bitwa rozegrała się 29 września. Szarża polskiej jazdy nie zdołała przełamać umocnień szwedzkich, nie powiodły się też próby wywabienia wrogich wojsk na otwartą przestrzeń, zdecydowanie bardziej sprzyjającą przełamującym atakom husarii. W nocy z 1 na 2 października armie odstąpiły od konfrontacji.

Bitwa przez długi czas opisywana była jako porażka strony polskiej, ale nowsze ustalenia historyków przewartościowały ocenę tego starcia. Wojska polskie zabezpieczyły Gdańsk, strona szwedzka nie straciła Gniewu, zatem obie armie osiągnęły zakładane cele. Wynik konfrontacji należy więc uznać za nierozstrzygnięty.

Patrząc szerzej – bitwa pod Gniewem, jak i cała kampania 1626 roku, ujawniła narastające problemy Rzeczypospolitej: administracyjny niedowład, brak stałego budżetu i spowolnione reakcje na zagrożenie granic. Czy wyciągnięto wnioski – to temat na inne opowiadanie…