InfoGdańsk

Historia jachtów z serii J-140 rozpoczęła się… od odnalezienia w Stoczni Gdańskiej niemieckiej dokumentacji projektowej przedwojennego jachtu „Peter von Danzig”. Na jej podstawie zespół kierowany przez inż. Henryka Kujawę rozpoczął prace przy budowie serii polskich jachtów oceanicznych.

Łatwo nie było, prace odbywały się w ramach czynu społecznego, udało się jednak wybudować całą flotyllę jednostek tego typu. W Stoczni Gdańskiej powstały: „Joseph Conrad”, „Dar Opola”, „Jurand”, „Śmiały”, „Otago” i „Jan z Kolna”.

Każda z tych jednostek zapisała wspaniałe karty w historii polskiego żeglarstwa oceanicznego. Jacht „Otago” w dramatycznych okolicznościach wziął udział w pierwszych regatach okołoziemskich Whitbread Round The World Race 1973 – 1974. Natomiast „Dar Opola” w 1960 roku odbył pionierską 9-miesięczną wyprawę naukową na Morze Czerwone.

Jacht „Śmiały” i jego pionierskie wyprawy

Do historii przeszły też rejsy „Śmiałego” w trakcie których prowadzono badania z wielu dziedzin naukowych.

Jacht „Śmiały” zyskał rozgłos wyprawą dookoła Ameryki Południowej, która odbyła się w latach 1965-1966 pod patronatem Polskiego Towarzystwa Geograficznego. W jej trakcie przeprowadzono badania planktonu oraz zagadnień związanych z medycyną morską, oceanografią, a nawet wulkanologią i glacjologią. Jachtem dowodził kpt. Bolesław Kowalski, w wyprawie uczestniczyli między innymi Krzysztof Baranowski i Ludomir Mączka – przyszłe legendy żeglarstwa światowego.

„Śmiały” w Cieśninie Magellana podczas rejsu wokół Ameryki Południowej (1965 – 1966 r.). Źródło: Narodowe Muzeum Morskie.

Wyprawa „Śmiałego” była pierwszym polskim oceanicznym rejsem jachtowym rozpoczętym i zakończonym w porcie krajowym. Wyczyny załogi docenili żeglarze z Chile, którzy zaprosili sześciu polskich śmiałków w szeregi elitarnego Hermandad de la Costa – Bractwa Wybrzeża.

Kilka lat później (1970 r.) „Śmiały” pod komendą kpt. Andrzeja Rościszewskiego wypłynął w wyprawę na trasie Trzebież – Islandia – Wyspy Owcze – Trzebież. Udany rejs był pierwszym w historii światowego żeglarstwa opłynięciem Islandii z zachodu na wschód.

W kolejnych latach „Śmiały” kontynuował służbę w barwach Polskiego Związku Żeglarskiego i wypływał w rejsy szkolne po wodach Bałtyku i rzadziej Morza Północnego.

Historia i przyszłość jachtu „Śmiały” na wystawie w Narodowym Muzeum Morskim

Po transformacyjnych przemianach zabrakło funduszy, pomysłów i właściwej opieki, dlatego stan zasłużonego jachtu z roku na rok był coraz gorszy. W 2014 roku „Śmiały” został wycofany z żeglarskiej eksploatacji. Wpisanie na listę zabytków ruchomych nic nie zmieniło – jacht coraz bardziej niszczał przy portowym nabrzeżu w Trzebieży.

Dosłownie w ostatniej chwili jednostkę nabyła Fundacja Klasyczne Jachty, która zamierza przywrócić jacht do właściwego stanu i… z jego wykorzystaniem powtórzyć rejs dookoła Ameryki Południowej.

Wystawę dotyczącą tej ciekawej jednostki zobaczyć można pod pokładem muzealnego „Daru Pomorza”. Zabytkowa Biała Fregata przez przeszło pół wieku służyła jako polski żaglowiec szkolny. W latach 1934-1935 „Dar Pomorza” opłynął świat dookoła wyprawa doczekała się sporego rozgłosu prasowego i potem też wspomnieniowej literatury.

Zobacz też – „Dar Pomorza” wypłynął w pierwszy powojenny rejs szkolny

Na wystawie zobaczyć między innymi można dzienniki pokładowe, oryginalną banderę, elementy wyposażenia i ciekawe fotografie. Bezcennym unikatem jest list Jerzego Knaba wysłany do Leonida Teligi, w którym adresat został poinformowany o przyjęciu w szeregi elitarnego Bractwa Wybrzeża. Warto przypomnieć – Leonid Teliga jako pierwszy Polak samotnie opłynął świat dookoła, a wykorzystany w tej wyprawie jacht „Opty” znajduje się w tczewskim Centrum Konserwacji Wraków.

Wystawa powstała przy współpracy ze wspomnianą Fundacją Klasyczne Jachty, która zajmuje się ochroną zabytków polskiego żeglarstwa i szkutnictwa. Patronatu wystawie udzieliło Polskie Towarzystwo Geograficzne.