Ten jeden z najciekawszych polskich obszarów przyrodniczych funkcjonuje jako park narodowy od 1967 roku . Forma takiej ochrony była konieczna, bo walory przyrodnicze Mierzei Łebskiej i Gardnieńskiej oraz przybrzeżnych jezior są rzeczywiście bezcenne i unikatowe.
Słowiński Park Narodowy w Sieci Światowych Rezerwatów Biosfery UNESCO
W przestrzeni parku krzyżują się też ciekawe wątki historyczne. W okolicy przez wiele stuleci mieszkali Słowińcy, którzy utracili potem kulturową odrębność i tożsamość. Podczas II wojny światowej w pobliżu działał poligon doświadczalny, na którym staraniem firmy Rheinmetall-Borsig testowane były pociski rakietowe.
W 1977 roku Słowiński Park Narodowy został wpisany do Sieci Światowych Rezerwatów Biosfery UNESCO, obszar funkcjonuje też jako IBA, czyli ostoja ptaków o znaczeniu międzynarodowym.
Słowińskie wydmy
Magnesem przyciągającym turystów są przede wszystkim ruchome wydmy, w których ujawnia się fascynująca siła natury i związanych z nią żywiołów.
Fale morskie wyrzucają piach z Ławicy Słupskiej, potem w proces włączają się wiatry wiejące przeważnie z kierunku zachodniego.
Wydmy z obszaru parku przemieszczają się w tempie zależnym od zagęszczenia piaskolubnej roślinności. Pozbawione spowalniających ruch roślin przesuwają się nawet do 9 metrów w ciągu roku. Wydmy porośnięte są zdecydowanie mniej dynamiczne i w ciągu roku pokonują dystans około 3 metrów.
W niemal pustynnej scenerii obserwować można ciekawy proces ekspansji dostosowanej do tych warunków roślinności.
Rośliny wykazują się odpornością na zasypywanie, wysoką temperaturę otoczenia oraz zasolenie podłoża. Na terenie parku występują między innymi wydmuchrzyca piaskowa i piaskownica zwyczajna. Wspomniane gatunki umożliwiają egzystencję kolejnym roślinom, takim jak: groszek nadmorski, honkenia piaskowa, jasieniec piaskowy, bażyna czarna i mikołajek nadmorski. O pochodzeniu tej ostatniej rośliny opowiada jedna z najciekawszych bałtyckich legend.
Dopiero powstanie odpowiedniej warstwy próchnicy umożliwia ekspansję m.in. sosny zwyczajnej i zatrzymanie ruchu wydmowych wypiętrzeń.
Najwyższą wydmą Mierzei Łebskiej jest Łącka Góra, do której prowadzi zielony szlak turystyczny, można też dojechać meleksami. Mniej znanym miejscem jest Wydma Czołpińska z Mierzei Gardnieńskiej, więcej o tym niezwykłym miejscu w osobnym wpisie.
O środowiskowym zróżnicowaniu Słowińskiego Parku Narodowego decydują też przybrzeżne jeziora o specyficznych ze względu na bliskość morza ekosystemach.
Takie zróżnicowanie decyduje o przyrodniczym bogactwie tego obszaru, na terenie opisywanego parku występuje aż 850 gatunków roślin naczyniowych, w tym wiele objętych prawną ochroną, na przykład: kruszczyk rdzawoczerwony, kruszczyk błotny, żłobik koralowaty, rosiczka, czy też żurawina błotna.
Bliskość jezior, mokradeł i rozległość odludnych terenów bardzo też sprzyjają bogactwu awifauny.
Na terenie parku występuje więc wiele gatunków ptactwa wodnego i błotnego. Z ptaków gniazdujących warto wymienić mewę srebrzystą, kormorana, obera, bielika i orlika krzykliwego.
Sporo ptaków tutaj zimuje lub odpoczywa w trakcie dłuższych przelotów, wśród nich nurogęsi, gągoły krzykliwe, tracze, łabędzie i perkozy.
Nie brakuje też ssaków, również tych chronionych: łasic, gronostajów, bobrów, wydr, fok szarych i obrączkowanych.
Przez tak zarysowane bogactwa Słowińskiego Parku Narodowego prowadzi siedem ścieżek przyrodniczych: Klucki Las, Światło latarni, Rowokół, Gardnieńskie Lęgi, Żarnowska, Rąbka, Rowy.
Bardziej wytrwałym turystom polecamy przejście znakowanymi szlakami turystycznymi, które walory przyrodnicze ciekawie spinają z wątkami historycznymi i etnograficznymi.
Szlaki turystyczne w Słowińskim Parku Narodowym
Szlak czerwony „Północny”. Trasa: Łeba – Rąbka – Czołpino – Rowy. Długość – 37 km;
Szlak zielony. Trasa: Łeba – Rąbka – ruchome wydmy – brzeg morza – Łeba. Długość: 18 km;
Szlak żółty „Słowińców”. Trasa: Łeba – Żarnowska – Gać – Izbica – Kluki – Smołdzino – Gardna Wielka. Długość: 39 km;
Szlak zielony. Trasa: Rowy – Jezioro Dołgie Małe – Rowy. Długość: 18 km;
Szlak niebieski jednokierunkowy. Trasa: Gardna Wielka – Rezerwat krajobrazowy „Rowokół”. Długość: 10 km;
Szlak czarny. Trasa: Smołdzino – Jezioro Dołgie Wielkie. Długość: 6 km.
Jeziora Słowińskiego Parku Narodowego
O przyrodniczym bogactwie opisywanego parku decydują między innymi przybrzeżne jeziora, które są ostojami wielu gatunków ptaków. Z racji przybrzeżnego położenia w tych akwenach ciekawy wpływ morskich czynników środowiskowych. Poniżej krótkie charakterystyki parkowych jezior.
Jezioro Łebsko
Z powierzchnią 71 km² jest trzecim co do wielkości jeziorem w Polsce. Przez opisywany akwen przepływa rzeka Łeba łącząca jezioro z Morzem Bałtyckim. Z tej przyczyny jezioro podatne jest na wlewy słonej wody, a w jego akwenie występują też gatunki ryb słonolubnych.
Powierzchnia jeziora systematycznie się zmniejsza, przyczyną akumulacyjna działalność rzeki Łeby oraz napór wydm od strony północno-zachodniej.
Jezioro Sarbsko
Położone we wschodniej części otuliny Słowińskiego Parku Narodowego, od morza oddzielone jest wąską i piaszczystą mierzeją z rezerwatem chroniącym ruchome wydmy. Dno tego jeziora znajduje się w tak zwanej w kryptodepresji, czyli poniżej poziomu morza.
Jezioro Gardno
Przez jezioro przepływa rzeka Łupawa uchodząca do morza w pobliskich Rowach. Wskutek okresowych wlewów słonej wody środowisko tego jezioro sprzyja występowaniu gatunków słonolubnych.
W jego północno-zachodniej części znajduje się Kamienna Wyspa z licznie rozsianymi głazami narzutowymi. Na jej obszarze sporo naziemnych gniazd kormoranów, to lokalna osobliwość, bo ptaki tego gatunku najchętniej gniazdują na wysokich drzewach.
Jeziora Dołgie Wielkie i Dołgie Małe
Najmniejsze jeziora przybrzeżne z opisywanego parku narodowego. Pierwsze z nich wchodzi w skład obszaru ochrony ścisłej „Dołgie Wielkie”, w którym chronione jest torfowisko przejściowe w strefie brzegowej.
Powierzchnia drugiego jeziora wynosi tylko 6,2 ha, ze względu na pobliskie zbiorowiska szuwarowe oraz przejściowotorfowiskowe jest również objęte ścisłą ochroną.
Ciekawe miejsca
W Słowińskim Parku Narodowym i jego najbliższych okolicach mnóstwo ciekawych miejsc i nawiązań historycznych. W tej części bałtyckiego wybrzeża mieszkali kiedyś Słowińcy, którzy wskutek intensywnej germanizacji utracili poczucie swojej odrębności, a po powojennych wysiedleniach całkowicie rozpuścili się w wielkiej zbiorowości społeczeństwa niemieckiego. Sporo miejsc i obiektów przypomina o tej zaginionej grupie etnograficznej.
Łeba
Najważniejsza miejscowość opisywanej okolicy i najdogodniejszy punkt wyjścia w odkrywaniu bogactw Słowinskiego Parku Narodowego.
Łeba otrzymała prawa miejskie w połowie XIV wieku, osada stanowiła ważny ośrodek rybołówstwa i handlu drewnem. W XVI stuleciu sztormowe żywioły, wraz z niemożliwym do zatrzymania naporem wydm, wymusiły przeniesienie miasta w nową i bardziej korzystną lokalizację.
Warto zobaczyć ruiny gotyckiej świątyni z pierwotnej osady, kościół rybacki z końca XVII wieku, czy też przedwojenny dom zdrojowy, w którym obecnie działa hotel Zamek Neptun.
Wzdłuż ulic Koścuszki i Abrahama sporo dawnych domów rybackich z XIX stulecia.
Rąbka
Podczas II wojny światowej w okolicy działał niemiecki poligon doświadczalny, na którym testowano eksperymentalne rakiety „Rheinbote” i „Rheintochter”.
Po wojnie w Rąbce działała polska Stacja Sondażu Rakietowego Łeba. Testowane w niej rakiety meteorologiczne Meteor 1, 2 i 3 prawdopodobnie zaniepokoiły wschodniego „sojusznika” i finansowanie stacji zostało wstrzymane. Do tych ciekawych historii odwołuje się tutejsze Muzeum Wyrzutni Rakiet.
W Rąbce również wieża widokowa, z jej szczytu podziwiać można piękną panoramę jeziora Łebsko.
Nowęcin
Niewielka miejscowość położona jest nad jeziorem Sarbsko, zatem w pobliżu otuliny opisywanego parku narodowego. Do czasów obecnych zachował się zamek Wejherów, po wielu przebudowach bardziej przypomina neogotycki pałac. W Nowęcinie działa też stadnina koni.
Sarbsk
Miejscowość wzmiankowana już w XIV wieku. Do dzisiaj zachował się dwór rodu Sarbskich ze szkieletową stodołą z XIX wieku. Kościół pod wezwaniem św. Anny powstał w 1926 roku w miejscu starszego, wewnątrz wyposażenie barokowe z tej wcześniejszej świątyni. Popularną atrakcją turystyczną jest tutejszy Sea Park.
Latarnia morska w Stilo
Obiekt powstał w latach 1904-1905 w odległości 1000 metrów od morskiego brzegu. Zlokalizowany na wydmie o wysokości ponad 40 metrów daje światło o zasięgu 23 mil morskich. W sezonie letnim latarnia jest udostępniona do zwiedzania.
Kluki
Wieś powstała w XVIII wieku, po obniżeniu jeziora Łebsko odsłonięte tereny zostały zasiedlone przez ludność słowińską z Główczyc i Smołdzina. Ze względu na izolację i oddalenie aż do początku XX wieku mieszkańcy Kluk zachowali swoją językową odrębność i tożsamość.
W 1963 roku w Klukach powstało Muzeum Wsi Słowińskiej. W trzech zagrodach i obiektach sprowadzonych z innych miejscowości ciekawe wystawy dotyczące tej historycznej grupy etnograficznej.
Smołdzino
Jedna z najciekawszych miejscowości Wybrzeża Słowińskiego, położona z dala od komercyjnie utartych szlaków turystycznych. W 1632 roku księżna Anna de Croy ufundowała kościół, w którym przez kolejne dwa stulecia odbywały się nabożeństwa z użyciem języka słowińskiego.
W okresie międzywojennym smołdzińska wieś mogła śmiało uchodzić za nieźle zorganizowane miasteczko. Po wojnie w opisywanej miejscowości powstała ściśle zamknięta sowiecka baza wojskowa, co poskutkowało gospodarczym upadkiem Smołdzina i całej okolicy.
W Smołdzinie zachował się wspomniany powyżej kościół oraz dworek z XIX wieku, w którym działa obecnie dyrekcja Słowińskiego Parku Narodowego. Warto też odwiedzić tutejsze Muzeum Przyrodnicze.
Góra Rowokół
Dominujące nad okolicą wzniesienie (115 m n.p.m.) już w średniowieczu było znanym punktem orientacyjnym. Rozpalane na szczycie ogniska ułatwiały nawigację statkom płynącym wzdłuż bałtyckiego wybrzeża.
W czasach pogańskich na szczycie funkcjonowało miejsce kultu, a w późniejszych wiekach sanktuarium maryjne z kaplicą, do którego pielgrzymowali wierni z okolicy i dalej położnych obszarów.
Na szczycie opisywanej góry znajduje się wieża widokowa, z jej szczytu podziwiać można kompozycję jezior Łebsko, Gardno, wąskich mierzei i bezkresu Morza Bałtyckiego.
Latarnia morska w Czołpinie
Nawigacyjna wieża została uruchomiona w 1875 roku. Zlokalizowana na jednej z najwyższych wydm Słowińskiego Parku Narodowego daje światło o zasięgu 21 mil morskich. Latem latarnia jest udostępniona do zwiedzania, z jej szczytu podziwiać można kompozycję morza oraz jezior Dołgie Wielkie, Łebsko i Gardno.
Rowy
Niewielka miejscowość położona na Mierzei Gardnieńskiej. Przez wiele stuleci była niepozorną wsią rybacką, natomiast od dłuższego czasu funkcjonuje jako popularne centrum wypoczynkowe.
Z dawnej zabudowy zachował się neoromański kościółek z XIX wieku, zbudowany z ciosanych głazów mozolnie transportowanych z Kamiennej Wyspy na jeziorze Gardno.
Gardna Wielka
W XVII wieku opisywana miejscowość zyskała prawa miejskie, które jednak utraciła w stuleciu następnym. W wielkim pożarze z 1912 roku przepadła większość starej zabudowy.
Do obecnych czasów zachował się kościół pod wezwaniem Nawiedzenia NMP z interesującym wyposażeniem sakralnym, jego obecna bryła pochodzi z połowy XIX wieku. Przy kościele cmentarz, niektóre płyty nagrobne pamiętają XVIII stulecie.
Powyższy tekst powstał przy współpracy z portalem EkoHub.pl
