Długość tej jednej z najważniejszych rzek Pomorza Gdańskiego wynosi 151 kilometrów. Wierzyca ciekawie spina region Pojezierzy Kaszubskiego i Starogardzkiego, następnie spływa do równie interesującej Doliny Dolnej Wisły.
Wenedyjska pamiątka
Pochodzenie nazwy kojarzone jest z ludem Wenedów, który zasiedlał wierzyckie dorzecze od II wieku p.n.e. Przedrostek „ver” jest więc wiązany z wilgocią, a końcówka „issa” była przyrostkiem funkcjonującym w języku wspomnianej ludności.
Wierzyca bierze swój początek w Jeziorze Piotrowskim w pobliżu masywu… Wieżycy, następnie od czasu do czasu meandrując płynie w kierunku południowo-wschodnim. Nazewnicze zbieżności są przyczyną wielu ortograficznych nieporozumień i pomyłek.
Opisywana rzeka przepływa między innymi przez jeziora Grabowskie, Wierzysko i Zagnanie. Jej nurt zasilają dopływy: Mała Wierzyca, Wietcisa, Piesienica, Węgiermuca i Janka.
Brzegi opisywanej rzeki są dość zróżnicowane. Na odcinku jez. Wierzysko – Jez. Przywłoczne przeważają brzegi suche i wysokie, potem sporo brzegów niższych i zabagnionych.
Po wielu latach zapomnienia nurt Wierzycy na nowo odkryli kajakarze i rzeczywiście trasa spływu obfituje w walory przyrodnicze i ciekawe wątki historyczne. Wyprawa wymaga jednak doświadczenia i jest zalecana bardziej zaawansowanym miłośnikom tej formy wypoczynku. Na trasie kilkanaście przenosek, nie można dać się uśpić powolności rzecznego nurtu, dno Wierzycy usiane jest sporymi głazami i podtopionymi pniami. Rzeka płynie przez dość odludne tereny, niełatwo więc o zaopatrzenie i miejsce na biwak dla większej grupy.
Wzdłuż nurtu opisywanej rzeki działa aż 12 elektrowni wodnych, większość z tych obiektów powstała w miejscu wcześniejszych zakładów młyńskich. Niektóre z nich szczególnie ciekawe. Najstarsza wierzycka elektrownia wodna powstała w 1906 roku w Czarnocińskich Piecach. Interesujący też zbudowany czery lat później obiekt z Owidza. A w Kolinczu elektrownia wodna z zachowaną kilkudziesięcioletnią żarówką Philipsa!
Rzeka Wierzyca uchodzi do Wisły w pobliżu Gniewu – w tym miasteczku nadal można poczuć podmuchy średniowiecznej historii.
Ciekawe miejsca wzdłuż nurtu Wierzycy
Długa na przeszło 150 kilometrów wstęga Wierzycy łączy sporo ciekawych miejsc i obiektów. Poniżej krótkie opisy najważniejszych z nich.
Będomin
XVIII wieku okolica należała do rodu Wybickich, znanego z patriotycznych zapatrywań i dokonań. Józef Wybicki przeszedł do historii jako wybitny publicysta, działacz i patriota, a przede wszystkim autor słów poskiego hymnu narodowego. W Będominie działa placówka muzealna poświęcona tej właśnie tematyce.
Pogódki
W tej niewielkiej miejscowości rozpoczął się kociewski rozdział cysterskiej historii. Pracowici bracia pojawili się w Pogódkach w 1258 roku, lokalizacja nie spełniła ich oczekiwań i dwadzieścia lat później klasztor został przeniesiony do Pelplina.
Starogard Gdański
Miasto o słowiańskiej, joannickiej i krzyżackiej historii. W opisywanej miejscowości sporo zabytków pamiętających czasy średniowiecza, na przykład gotyckie mury obronne z basztami i kościół farny pw. św. Mateusza. W Starogardzie Gdańskim urodził się Kazimierz Deyna, uznawany za jednego z najlepszych piłkarzy w polskiej historii.
Owidz
Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1340 roku. Do dzisiaj zachował się pałac rodu Grąbczewskich z okazałym założeniem parkowym. W 2012 roku została otwarta dla publiczności rekonstrukcja grodu wczesnośredniowiecznego Grodzisko Owidz o powierzchni prawie 5 hektarów.
Pelplin
Duchowa stolica Kociewia. W Pelplinie unikatowe nagromadzenie zabytków sakralnej architektury i sztuki. W kościele katedralnym między innymi jeden z największych ołtarzy w Europie, a w pobliskim Muzeum Diecezjalnym wydawniczy unikat – Biblia Gutenberga, najstarsza drukowana księga na świecie!
Gniew
W pobliżu tej miejscowości Wierzyca uchodzi do najdłuższej polskiej rzeki. W Gniewie zachował się pokrzyżacki zamek, który od wielu lat jest ważnym ośrodkiem promocji historii i kultury. Ciekawa też gniewska zabudowa skomponowana z autentycznej tkanki miejskiej i rozłożona według układu urbanistycznego ze średniowiecznych czasów.
