Założenie parkowo-ogrodowe towarzyszą ludziom od zarania cywilizacyjnych dziejów i są takim wyrazem potrzeby kontaktu z otwartą przestrzenią i przyrodą.
Przez wiele stuleci z dostępu do ogrodowej sztuki niemal wyłącznie korzystały społeczne elity, ale sporo się w tej dziedzinie zmieniło, obecnie z zaangażowaniem wyobraźni i cierpliwości, przy znacznie mniejszych nakładach sił i środków, stworzyć można prawdziwe ogrodowe dzieło sztuki.
Zarys historii sztuki ogrodowej i jej znaczenie
Najstarsze wzmianki o zorganizowanych ogrodach datowane są na III tysiąclecie przed naszą erą i dotyczą starożytnych ogrodów założonych w państwie babilońskim. Już w starożytności ogrodowe łączenie zieleni z architekturą stanowiło rozwiniętą formę sztuki, a babilońskie wiszące ogrody Semiramidy zostały uznane jednym z siedmiu cudów starożytnego świata.
Zorganizowana i podporządkowana regułom przyroda odgrywała ważną rolę w funkcjonowaniu państw i społeczeństw, a aranżacje ogrodowe nawiązywały często do określonych systemów filozoficznych, religijnych wierzeń czy też wychodziły na spotkanie potrzebom społeczno-politycznym.
Formuła starożytnych ogrodów rzymskich była na przykład inspirowana kultem przyrody, parki japońskie wpisywały się w filozoficzne ścieżki taoizmu, z kolei europejskie barokowe założenia parkowe podkreślały potęgę i majestat absolutystycznych monarchów.
Założenia parkowo-ogrodowe pełniły przy tym różne i ważne społecznie funkcje: podkreślały rangę i znaczenie właściciela, zapewniały odpoczynek i niezbędny kontakt z przyrodą, ponadto dostęp do leczniczych ziół i niezbędnych warzyw.
Z tej złożoności potrzeb i funkcji powstały na przestrzeni stuleci różne formy architektury ogrodowej, z których każda oznacza nieco inne podejście do tematu projektowania ogrodu i daje zróżnicowane wrażenia wizualno-estetyczne.
W wyobraźni współczesnych odbiorców królują przede wszystkim rozległe przestrzennie ogrody barokowe, z których najbardziej chyba znanym jest ogród wersalski, jego geometryczne kształty inspirowały potem ogrodników z niemal całej Europy. Do powstania tej aranżacji ogrodowej wybitnie przyczynił się André Le Nôtre, w zaproponowanym przez niego układzie króluje rygorystyczna geometryczność, symetrie oraz oś główna podkreślona założeniem wodnym.
Tak utarty kanon architektury ogrodowej określany jest mianem stylu francuskiego.
Odmienne podejście do tematu projektowania i potem pielęgnacji ogrodów przyjęło się w Anglii, gdzie przeważyła oświeceniowa idea powrotu do natury. Poprzez nieregularność nasadzeń i imitację dzikiej przyrody zrezygnowano z matematycznej symetrii i geometryczności. Taka formuła ogrodowej sztuki określana jest mianem stylu angielskiego. Z czasem w tego rodzaju ogrodach nasadzono egzotyczne gatunki roślin i wprowadzano architekturę nawiązująca do kultury Dalekiego Wschodu – tak narodził się styl angielsko-chiński.
Sztuka ogrodowa rozwijała się wraz z postępem szerzej pojmowanej cywilizacji i kultury, zatem w kolejnych stuleciach możliwych aranżacji ogrodowych przybywało – ogrody wytyczano według (oprócz wyżej wspomnianych) formuł: malowniczej, krajobrazowej, romantycznej, japońskiej, minimalistycznej i wielu innych.
Ponieważ założenia ogrodowo-parkowe stanowią trwałe formy przestrzenne – w wielu parkach zobaczyć można ciekawe kompilacje i nawarstwienia wspomnianych formuł ogrodowych.
Z najładniejszych ogrodów europejskich wymienić między innymi można: Ogrody Borghese w Rzymie, Parc Guell w Barcelonie, czy Ogród Luksemburski w Paryżu. Ciekawych aranżacji ogrodowych na ziemiach polskich też nie brakuje, warto zobaczyć ogrodowe dzieła w Łańcucie, Kozłówce, Wilanowie, Puławach, Rogalinie i gdańskiej Oliwie.
Wspomniane parki stanowią wspaniałe dzieła upamiętniające kulturę i zaangażowanie dawnych pokoleń.
Jak zaprojektować ogrodowe dzieła sztuki?
W powyższych rozważaniach przywołane zostały przykłady wielkich założeń ogrodowo-parkowych, przy powstaniu i rozwoju których angażowano fortuny i pracę ogrodniczych rodzin i pokoleń.
Czy takie wielkie aranżacje ogrodowe mogą mieć coś wspólnego ze znacznie mniejszymi współczesnymi ogrodami domowymi? Oczywiście, że tak. Pomimo mniejszej skali i zaangażowanych środków przydomowy ogród również może stać się prawdziwym dziełem sztuki, do tego enklawą ciszy, spokoju i jakże potrzebnego kontaktu z naturą.
Przy projektowaniu ogrodów należy przestrzegać kilku podstawowych zasad, a podejmowane działania i decyzje muszą być starannie przemyślane i następnie konsekwentnie zrealizowane. Projektowanie ogrodu jest bowiem procesem twórczym i kreatywnym, w którym określić przede wszystkim należy nasze możliwości i oczekiwania, następnie plan kompozycji przestrzennej, zastanowić się nad doborem roślin i materiałów, a to wszystko przy zachowaniu właściwej skali i estetyki.
Możliwości nie brakuje, można więc wykorzystać gotowy projekt, zaangażować specjalistyczną firmę ogrodniczą, czy też samodzielnie podjąć się wykonania odpowiedniej aranżacji ogrodowej.
Wybrany styl powinien komponować się z otoczeniem i vice versa, bo na przykład wiejski ogród nie będzie pasować do nowoczesnego domu usytuowanego w pobliżu centrum miasta. Zatem ogród nowoczesny, minimalistyczny, a może lepiej japoński – oto jest pytanie!
Z poszukiwaniem odpowiedzi nie warto się spieszyć, nie należy też zamykać się w utartych schematach i formułach, bo przecież struktura ogrodowej przestrzeni zależy przede wszystkim od naszej wyobraźni i poczucia estetyki.
W dalszych decyzjach należy określić kształt planowanego ogrodu oraz linii definiujących jego przestrzenie. Na tym etapie dzielimy ogród na wolną przestrzeń z trawnikiem i meblami ogrodowymi oraz część wypełnioną roślinnością, oczywiście też odpowiednio dobraną.
Do ogrodów przestrzennych bardziej pasują warianty stylu francuskiego z ich geometrycznością i symetrią, przy mniejszych ogrodach wypoczynkowych lepiej sprawdza się aranżacja naturalistyczna, zbliżająca się do stylistyki dalekowschodniej.
W kolejnym etapie projektowania należy przemyśleć kwestię ścieżek ogrodowych, które mogą być ozdobą samą w sobie, a na pewno w kluczowy sposób definiują przestrzeń wymarzonego ogrodu. W tym temacie szczególnie ważny jest dobór materiału, ścieżki ogrodowe można wykonać z użyciem kamieni, żwiru, kostki, płyt brukowych, plastrów pni, kory i wielu innych.
Dopiero wtedy można myśleć o doborze odpowiednich kwiatów i roślin ogrodowych, potem o ogrodowych meblach i elementach małej architektury. W obszar ogrodu można wprowadzić altankę, huśtawkę, pawilon ogrodowy, grill murowany, dziecięcy plac zabaw i wiele innych.
Sporo tego, warto więc skorzystać z oferty wyspecjalizowanych sklepów ogrodowych, jednym z najciekawszych jest ObrzezaOgrodowe.pl.
Odpowiednio zaprojektowany i zaaranżowany ogród będzie więc strefą relaksu, odpoczynku, spotkań towarzyskich, niezwykłą enklawą własnego świata w tętniącej hałasem rzeczywistości.
Co warto wiedzieć o pielęgnacji ogrodu
Założenie ogrodu to dopiero wstęp do wielkiej przygody, jaką bez wątpienia jest praca przy jego pielęgnacji i rozwoju. W tych działaniach niezbędne są zaangażowanie, cierpliwość i systematyczność ujęte w ramy wiedzy i z biegiem czasu coraz większego doświadczenia.
Do najważniejszych ogrodowych prac pielęgnacyjnych należą: zwalczanie chwastów, podlewanie, nawożenie, cięcie, przesadzanie, ściółkowanie, a w razie potrzeby zabezpieczanie roślin przed zimowymi temperaturami.
W działaniach tych nieodzowny jest dostęp do dobrej jakości narzędzi ogrodniczych: łopaty, szpadla, grabi, motyki, sekatora i innych. Narzędzia powinny być dopasowane do wzrostu użytkownika, ważną kwestią jest też ich właściwa konserwacja i przechowywanie.
Podlewanie decyduje o prawidłowym rozwoju roślin, a sposób ich nawadniania zależy od wielu czynników, przede wszystkim klimatycznych i glebowych. Technicznych też, bo inaczej odbywa się podlewanie z wykorzystaniem konewki, węża ogrodowego czy też zraszaczy.
Do podlewania najbardziej nadaje się deszczówka, warto więc wcześniej pomyśleć o sposobach jej zbierania i magazynowania.
Samodzielna pielęgnacja ogrodu wymaga więc wiedzy, cierpliwości, planowania, eksperymentowania i umiejętności obserwacji. I znajomości wielu niuansów ogrodowej pracy, bo na przykład niesprzątnięte na czas jesienne liście mogą poskutkować obumarciem pięknego ogrodowego trawnika.
Takiej systematyczności i konsekwencji wymaga przede wszystkim walka z chwastami, jej zaniechanie prowadzi do zacieniowania ogrodowej roślinności, gorszego dostępu do wody i poważnych strat w estetyce ogrodu.
Ważnym wątkiem pielęgnacji ogrodowej jest też nawożenie, zazwyczaj należy unikać nawożenia w pierwszym roku po zasadzeniu roślinności ogrodowej. Zabiegiem pielęgnacyjnym wymagającym sporych wiedzy i umiejętności jest cięcie roślin – zaniechanie prowadzi do ich rozrostu, gorszych możliwości rozwoju i utraty spójności ogrodowej kompozycji.
Warto też pomyśleć o ściółkowaniu ogrodu, bo uzupełniona ściółka poprawia jakość gleby, zatrzymuje większe ilości wody i ogranicza rozwój chwastów.
Pielęgnacja własnego ogrodu jest więc niemałym wyzwaniem, również twórczą przygodą, przyjemnością i okazją do nadania naszej aktywności wartościowej struktury i odpowiednich priorytetów….
Artykuł powstał przy współpracy z firmą ObrzezaOgrodowe.pl
