Zabytki

Kolonia Abbega

InfoGdansk
18 marca, 2016
Zdjęcie: Kolonia Abbega - zabytek dawnej myśli społecznej i urbanistycznej

W tym artykule opisujemy niezwykły zabytek budownictwa społecznego z przełomu XIX i XX wieku. Historia rozpoczęła się w 1870 roku, gdy dzięki testamentowemu zapisowi dr. Heinricha Burcharda Abbega (60 000 marek) powołano do życia fundację; celem tej inicjatywy była poprawa warunków mieszkaniowych gdańskich robotników. Pełna nazwa fundacji: „Abegg’sche Stiftung für Arbeiterwohnungen”.

Kolonia Abbega to niezwykły zabytek XIX-wiecznej myśli socjalnej

Pierwsza kolonia powstała w obszarze wyznaczonym przez obecne ulice Puszkina, Własna Strzecha, Wróblewskiego, Olszewskiego, Bracka. Robotnikom umożliwiono wykup mieszkań na bardzo preferencyjnych warunkach. Typowy budynek zawierał zazwyczaj od 2 do 4 mieszkań, w każdym takim lokalu funkcjonowały co najmniej dwie mieszkalne izby, kuchnia i sień. Niezbędnym dodatkiem był przydomowy ogródek. Podobne kolonie powstały w obrębie Dolnego Miasta i Nowego Portu.

W 1898 roku rozpoczęto budowę osiedla w Strzyży Dolnej, poniżej szerszy opis tego ciekawego zespołu urbanistycznego.

W ciągu kilku lat wytyczono siedem ulic i wzniesiono przy nich kilkadziesiąt skromnych budynków. Uliczki nazwano na cześć zasłużonych członków fundacji:

Petschowstrasse – obecnie Miedziana;
Lichtstrasse – obecnie Kolejarzy;
Piwkowstrasse – Syrokomli;
Linzstrasse – Pola;
Pfefferstrasse – Gomulickiego;
Henningstrasse – Ceglana;
Ernsthausenstrasse – Czarna

Kolonia Abbega – zabytek budownictwa społecznego z końca XIX stulecia

W wybudowanych obiektach każde mieszkanie posiadało niezależny węzeł sanitarny, co było postępem wobec realizowanych wcześniej inwestycji. Pomyślano też o placu zabaw dla dzieci oraz osiedlowej bibliotece. Taka luźna refleksja, niektóre współczesne realizacje deweloperskie są koncepcyjnie znacznie gorzej przemyślane niż to robotnicze osiedle z końca XIX wieku…

Stylizacja fasad nader skromna: nieznacznie wysunięte cegły podkreślają międzykondygnacyjny podział, nad oknami łęki, w niektórych miejscach widoczne kolorystyczne kombinacje żółtych i czerwonych cegieł.

Po II wojnie światowej w trakcie poszerzania ciągu Al. Grunwaldzkiej fragment kolonii został zburzony. Dobrą decyzję podjęto w 1981 roku, gdy osiedle wpisano do rejestru zabytków.

Zobacz też – Jak zaoszczędzić na ubezpieczeniu auta?

Zachowany zespół jest unikatowym upamiętnieniem myśli i architektury socjalnej z przełomu XIX i XX wieku. Może warto też pomyśleć o bardziej oficjalnym upamiętnieniu doktora Abbega?