InfoGdańsk

Za kilka dni przypada 80. rocznica udanej akcji oddziału Armii Krajowej, w której wykonano wyrok na Franzu Kutscherze – okupacyjnym kacie Warszawy.

Akcja została poprzedzona długimi przygotowaniami, w trakcie których między innymi ustalono tożsamość tego hitlerowskiego zbrodniarza.

Wykonanie wyroku potwierdziło polski sprzeciw wobec zbrodniczej działalności niemieckich okupantów.

Gen. Franz Kutschera – hitlerowski zbrodniarz i okupacyjny kat Warszawy

Franz Kutschera we wrześniu 1943 roku objął funkcję Dowódcy SS i Policji na Dystrykt Warszawski Generalnego Gubernatorstwa. Mieszkańcy stolicy natychmiast odczuli eskalację okupacyjnego terroru. W przeprowadzanych egzekucjach każdego tygodnia mordowano kilkuset Polaków, znacznie częściej odbywały się też brutalnie prowadzone łapanki uliczne.

Tożsamość odpowiedzialnego za terror oficera nie była znana, bo obwieszczenia informujące o kolejnych egzekucjach były podpisywane anonimowym sformułowaniem „Dowódca SS i Policji na Dystrykt Warszawski”. Komórki wywiadowcze Armii Krajowej ustaliły jednak personalia zbrodniarza i w listopadzie 1943 roku sąd Polskiego Państwa Podziemnego wydał wyrok kary śmierci.
Zadanie wykonania wyroku otrzymał kilkunastoosobowy oddział specjalny Kedywu KG Armii Krajowej „Pegaz” dowodzony przez Bronisława Pietraszewicza ps. „Lot”.
Przygotowania objęły między innymi rozpoznanie terenu i trasy codziennego przejazdu hitlerowskiego generała.

Rankiem 1 lutego 1944 roku oddział zajął stanowiska upatrzone wcześniej w pobliżu siedziby generała. O godzinie 9.06 jego samochód został zablokowany, po czym bojownicy przystąpili do wykonania wyroku. Akcja trwała 2 minuty, ciężko rannego Franza Kutscherę dobił Michał Issajewicz ps. „Miś”.

Podczas akcji i wskutek późniejszych wydarzeń życie straciło czterech bojowników polskiego podziemia.
W odwecie za wykonanie wyroku Niemcy zamordowali 300 mieszkańców Warszawy.

Film „Zamach” w Muzeum II Wojny Światowej

Z okazji 80. rocznicy akcji polskiego podziemia Muzeum II Wojny Światowej zaprasza na bezpłatny pokaz filmu „Zamach”, który powstał jako fabularna interpretacja filmowa, ale dzięki zastosowaniu paradokumentalnej konwencji – drobiazgowo przedstawia kulisy przygotowań i wykonania wyroku.
Filmowy pokaz zostanie poprzedzony prelekcją Bartosza Januszewskiego, który jako historyk i pracownik Biura Edukacji Narodowej IPN przedstawi tematykę filmu i co jeszcze ważniejsze – historyczny kontekst jego powstania.

Premiera filmu „Zamach” odbyła się na początku 1959 roku, zatem w warunkach ucisku komunistycznego reżimu. Nieprzypadkowo więc film został w odpowiedni sposób „odkształcony” i dopasowany do obowiązującej wtedy interpretacji historii II wojny światowej.

W filmie Jerzego Passendorfera nie ma żadnej wzmianki na temat Armii Krajowej! W błąd wprowadza też filmowy tytuł, bo słowo zamach kojarzy się z terrorystycznym działaniem, a przecież egzekucja Franza Kutschery wynikała z sądowego wyroku Polskiego Państwa Podziemnego.
Wyrok zatwierdził gen. Fieldorf ps. „Nil”, który po brutalnym śledztwie został przez reżimowych oprawców zamordowany zaledwie 6 lat przed filmową premierą. Zatem oglądając ten film trzeba mieć świadomość ówczesnych realiów, prób wykorzystania brawurowej akcji polskiego podziemia na ówczesne propagandowe potrzeby.

Pomimo tych zastrzeżeń film „Zamach” stanowi ważną pozycję polskiej kinematografii. Twórcy działali w warunkach skrajnego ograniczenia swobody wypowiedzi, mimo to widzowie właściwie rozumieli sens i przekaz tej produkcji filmowej. Występujący aktorzy posługiwali się na przykład pistoletami maszynowymi Sten, kojarzonymi niemal wyłącznie z bojową działalnością Armii Krajowej.

Zobacz też – Zarządzanie najmem w Gdańsku: Kompleksowy przewodnik po kluczowych strategiach i wyzwaniach

W filmie wystąpili aktorzy znani z wielu późniejszych ról filmowych: Tadeusz Łomnicki, Jan Kobuszewski, Roman Kłosowski, Wojciech Siemion, Stanisław Mikulski i wielu innych.