InfoGdańsk

W najbliższy piątek (27 października) wnętrza Błękitnego Baranka wypełnią się kolorytem i egzotyką dalekowschodniej kultury. W tym dniu w zabytkowym spichlerzu odbędzie się „Dzień porcelany japońskiej”, w trakcie którego zaprezentowane i szeroko omówione zostaną różne wątki tego nurtu porcelanowej sztuki.

Zatem japońska kultura w nadmotławskim mieście, warto w tym miejscu dodać – wątków łączących Japonię z Gdańskiem jest znacznie więcej.

„Dzień porcelany japońskiej” w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku

Wynaleziona w Chinach porcelana stosunkowo szybko stała się towarem eksportowym. Dzięki doskonale zorganizowanemu zapleczu produkcyjnemu powstawały przedmioty przeznaczone specjalnie na dalekie rynki zbytu. Porcelana eksportowa była dostosowana do gustów i potrzeb zachodnich nabywców, różniła się więc bardzo od tej produkowanej na rodzimy, chiński użytek.

Umiejętność produkcji i zdobienia porcelany rozprzestrzeniała się stopniowo na inne kraje azjatyckie. Najpierw opanowali ją ceramicy koreańscy, a od nich umiejętność tę przejęli Japończycy.

Japońska porcelana w zbiorach Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.

Na początku XVII wieku rozpoczęła się profesjonalna produkcja japońskiej porcelany w miejscowości Arita na wyspie Kiusiu. Do chwili obecnej jest to prężnie działający okręg produkcji subtelnej, artystycznej porcelany, a także ośrodek gromadzący dawną ceramikę i prowadzący badania nad jej historią (Kyushu Ceramik Museum); tam spotykają się miłośnicy „białego złota”.

Program „Dnia japońskiej porcelany” składa się z trzech punktów:

Prezentacja porcelany dalekowschodniej z XVII–XVIII wieku; kuratorka wystawy: dr Agnieszka Pudlis.
„Japońska porcelana epoki Edo w zbiorach Muzeum Archeologicznego w Gdańsku” – wykład dr Agnieszki Pudlis.
„Wpływy japońskie na rozwój stylów dekoracyjnych w chińskiej porcelanie eksportowej” – wykład dr Marii Jaźwińskiej.

Kilka ciekawostek o porcelanie

Porcelana na dobre wrosła w nasze codzienne funkcjonowanie i kulturę. Porcelanowe serwisy znajdują się na wyposażeniu większości gospodarstw domowych, nie zawsze jednak tak było. Przez długie stulecia na zakup takich wyrobów mogły sobie pozwolić tylko społeczne elity, dlatego porcelanę określano nierzadko mianem „białego złota”.

Technologię wyrobu porcelany wymyślono w Chinach około 2 tysiące lat temu. Receptury i tajniki produkcji były pilnie strzeżonym sekretem, mimo to w kolejnych krajach również wyrastały ośrodki porcelanowej twórczości. Porcelana wyrabiano więc w manufakturach chińskich, koreańskich i japońskich, w tej części świata trwał fascynujący proces przenikania się dalekowschodnich kultur.

Skąd nazwa porcelana? Dźwięczne określenie zaproponował podobno podróżnik Marco Polo, któremu gładkie naczynia nasunęły skojarzenie z „porcello”, czyli pancerzem śródziemnomorskiego skorupiaka.
Dopiero dwa stulecia później porcelana trafiła do Europy, co nastąpiło za sprawą dalekich wypraw, odkryć geograficznych i nowych szlaków handlowych.

Zobacz też – Jak wybrać niezawodnego partnera logistycznego dla transportu lotniczego

Do XVIII-wiecznego rozkwitu zainteresowania porcelaną przyczynił się elektor saski i król Rzeczypospolitej August II, w finansowanych przez niego miśnieńskich manufakturach wyrabiano delikatne naczynia o wyjątkowym poziomie artystycznym.
Bezcenną kolekcję miśnieńskiej porcelany zobaczyć można w Oddziale Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego w Gdańsku.

Porcelana jest ceniona ze względu na szlachetność materiału i wspaniałe walory estetyczne. W dawnych wiekach wierzono też w jej neutralizujący wpływ na wszelkiego rodzaju trucizny, stąd wielka popularność porcelanowych naczyń na monarszych i magnackich dworach. Ze względu na niską nasiąkliwość materiału naczynia tego rodzaju wzmacniają smak spożywanych napojów.

Tradycje produkcji porcelany trwale zakorzeniły się też na ziemiach polskich, w Ćmielowie w województwie świętokrzyskim porcelanowe naczynia są nieprzerwanie produkowane od 230 lat! W pobliżu Kościerzyny działa też firma Lubiana S.A., która jest europejskim potentatem w wyrobie porcelany stołowej.

I na koniec kilka słów o związkach gdańsko-japońskich. W mieście Imari na południu Japonii znajduje się budynek, który do złudzenia przypomina dworzec kolejowy Gdańsk Główny.
Bardzo dobre wspomnienia zostawił po sobie Daisuke Matsui, który w 2013 roku występował w piłkarskiej drużynie Lechii Gdańsk. W 2018 roku w Muzeum Etnograficznym prezentowana była wystawa „Lalki Japońskie: magia, obyczaje, legendy”, która w bardzo ciekawy sposób przedstawiała kulturę Kraju Kwitnącej Wiśni.

Zatem piątkowa przygoda z japońską porcelaną zapowiada się bardzo ciekawie.