Od dłuższego czasu spółka Gdańskie Autobusy i Tramwaje (wcześniej Zarząd Transportu Miejskiego) kolekcjonuje i odnawia wagony tramwajowe związane z rozwojem lokalnej sieci komunikacji miejskiej.
Dzieje gdańskich tramwajów są bardzo ciekawe i swym początkiem sięgają drugiej połowy XIX wieku. W 1873 roku pierwsza linia tramwaju konnego połączyła Śródmieście z Wrzeszczem i Oliwą. Elektryfikacja gdańskiej sieci tramwajowej nastąpiła dwadzieścia kilka lat później.
Budowa kolejnych linii tramwajowych przyczyniła się między innymi do przestrzennego rozwoju miasta oraz rozkwitu kąpielisk morskich w Brzeźnie, Jelitkowie i potem na Stogach.
Tramwaj Tw269 „Ring” z Danziger Waggonfabrik
Produkcja tych eleganckich wagonów tramwajowych rozpoczęła się w 1930 roku w Danziger Waggonfabrik.
Powstało tylko sześć wagonów tej serii, tramwaje były eksploatowane wyłącznie w nadmotławskim mieście. Pod skrótem Tw kryło się techniczne określenie Triebwagen (wagon silnikowy), a numer taborowy 269 dotyczył pierwszego egzemplarza tej wagonowej serii.
Opisywane tramwaje kursowały na trasie od Weidengasse (obecnie ul. Łąkowa) do skrzyżowania Heeresanger z Ringstraße (obecnie ul. Kościuszki), od końcowej stacji wzięło się potoczne określenie tych ciekawych wagonów tramwajowych.
Pojazdy typu „Ring” powstały jako wagony jednoczłonowe, dwustronne, dwukierunkowe, a do ich wnętrza prowadziły ręcznie odsuwane drzwi wejściowe – dwuczęściowe z przodu i węższe z tyłu.
Tramwaje były wyposażone w dwa silniki trakcyjne, sterowanie napędem odbywało się przez użycie korby nastawnika z pozycjami do przyśpieszania i hamowania. Pasażerowie mogli siedzieć na dwu- i jednoczęściowych ławkach wykonanych z drewnianych listewek.
Pomyślano też o żarówkach oświetlających wagonowe wnętrze, a dzwon podczepiony do długiego sznura służył do sygnalizacji odjazdu. Mosiężne wykończenia nadały tym wagonom elegancji, podkreślonej przyjemną dla oczu kremową kolorystyką.
Tramwaj „Ring” w… Krakowie
Po II wojnie światowej kremowe 'Ringi” otrzymały kolorystykę z dominacją czerwieni i z wyglądu przypominały wagony typu Konstal „N”. W pasażerskiej eksploatacji były wykorzystywane do końca lat 50-tych, po czym dwa wagony (nr 272 i 273) przebudowano na wozy zaplecza technicznego, w takiej roli służyły przez dwie kolejne dekady.
Skąd gdańskie tramwaje w dalekim Krakowie? Wysłużone „Ringi” trafiły tam w latach 80-tych w związku z koncepcją organizacji ogólnokrajowego Muzeum Komunikacji Miejskiej. Szeroko zakrojone plany nie zostały jednak zrealizowane, powstała za to ciekawa wystawa dotycząca tramwajów krakowskich, która z oczywistych przyczyn nie uwzględniała wykorzystywanych tylko w Gdańsku wagonów tramwajowych.
Gdańskie „Ringi” stały więc bezczynnie najpierw w hali przy ul. Św. Wawrzyńca, a potem w dawnym hangarze lotniczym w Czyżynach.
Powrót zabytkowego „Ringa” do Gdańska
Starania o odzyskanie historycznego wagonu tramwajowego trwały od 2014 roku i były prowadzone przez gdański ZTM i lokalnych miłośników komunikacji tramwajowej. Ostatecznie odkupiono wagon nr 273, wkrótce potem w warsztatach krakowskiego MPK odbył się gruntowny remont prawie stuletniego wagonu tramwajowego. Drugi „Ring” też przeszedł techniczną kurację odmładzającą, ustylizowany na koniec dekady lat 50-tych został włączony w zbiory krakowskiego MPK.
Na powrót „Ringa” do Gdańska przyszło jeszcze poczekać. Od 30 stycznia do 14 lutego 2016 roku zabytkowy tramwaj jeździł jeszcze po torowiskach krakowskich. Kursy odbywały się w ramach akcji „Gdańsk zaprasza”, przewożonym pasażerom rozdawano promocyjne drobiazgi zachęcające do odwiedzin w nadmotławskim mieście.
Ostatecznie tramwaj „Ring” został do Gdańska przetransportowany w drugiej połowie lutego 2016 roku. W marcu odbyła się oficjalna prezentacja tego bezcennego zabytku, warto podkreślić – wagon „Ring” pod względem konstrukcyjnym jest bliski czasom narodzin zelektryfikowanej komunikacji tramwajowej.
W zbiorach komunalnej spółki Gdańskie Autobusy i Tramwaje znajdują się też inne zabytkowe wagony tramwajowe:
Tramwaj konny z 1873 r.;
Bergmann z 1927 r.;
Konstal „N” z 1952 r.;
Konstal 102Na z 1970 r.;
Konstal 105N z 1977 r.
Zatem całkiem sporo, zachowane egzemplarze ciekawie obrazują rozwój gdańskiej komunikacji tramwajowej, ze względu na samochodowe przeładowanie jej znaczenie jest obecnie coraz bardziej rozumiane i doceniane.
Zobacz też – Jak-przygotować się do-komory-hiperbarycznej
Zabytkowy „Ring” z przedwojennym numerem 273 jest wykorzystywany podczas miejskich imprez o szerszym rozmachu, tak okazją był na przykład dzień otwarty Domu Zdrojowego w Brzeźnie, w tym ciekawym obiekcie powstał oddział gdańskiego Hevelianum.
Warto opisywanym tramwajem pojechać, stylowo ubrana obsługa wprawnie kieruje zabytkowym wagonem, taka przejażdżka przenosi w czasy międzywojennego Gdańska.
