InfoGdańsk

Na tym odcinku trójmiejskiego szlaku mniej odniesień historycznych, za to bogate walory przyrodnicze i krajobrazowe. Jako punkt startu proponujemy bramę z napisem Teatr Leśny przy ul. Jaśkowa Dolina. Historia wspomnianego teatru sięga początków XX stulecia, obiekt jest tylko dwa lata młodszy od słynnej sopockiej Opery Leśnej. Trasa prowadzi też do Altany Gutenberga, gdzie niegdyś odbywały się imprezy gdańskiej branży drukarskiej.

O SZLAKU
Kolor: żółty;
Trasa: Jaśkowa Dolina we Wrzeszczu – Centrum Handlowe Osowa;
Długość: o. 19,5 km;
Czas przejścia: ok. 5 godz.

Ciekawe miejsca na trasie:

Teatr Leśny;
Altana Gutenberga;
Stacja Brętowo PKM;
Nowiec;
Rezerwat „Lasy w Dolinie Strzyży”
Sanktuarium w Matemblewie
Złota Karczma
Kamienie – pomniki przyrody
Wzniesienie Marii
Rezerwat „Źródliska w Dolinie Ewy”

Szlak następnie prowadzi przez okolice Strzyskiej Góry, przy okazji po raz kolejny można przekonać się o sporym zróżnicowaniu wysokości w nadmorskiej jakby nie patrzeć okolicy. Takie rezultaty działalności lodowcowej określa się mianem rzeźby morenowej. Szlak dotyka krawędzi Cmentarza Centralnego „Srebrzysko”, w tej nekropolii osobowe nawiązania do historii Gdańska z czasowej przestrzeni ostatniego stulecia. Wśród pochowanych osób m. in. Lech Bądkowski, który w sierpniu 1980 roku intelektualnie zmiażdżył urzędowych przedstawicieli reżimu.

Zobacz też – Czy wynajem szalunków się opłaca i gdzie w Gdańsku zamówić szalunki z dostawą?

Szlak powoli schodzi w nieckę ulicy Rakoczego, po drodze nowe osiedle mieszkaniowe i miejscami całkiem ładne widoki. Trasa przecina wspomnianą ulicę w pobliżu przystanku Brętowo PKM. Ta komunikacyjna inwestycja została ukończona w 2015 roku, niestety potwierdziła się prawda mówiąca, że łatwiej coś zbudować niż rozumnie tym zarządzać.

Szlak wprowadza w Nowiec, który jest stosunkowo mało znaną dzielnicą Gdańska. Pierwsza wzmianka o tej osadzie pochodzi z 1342 roku, w kolejnych stuleciach obszar był dzierżawiony przez kolejnych gdańskich patrycjuszy. Do dzisiaj zachowały się pozostałości dwóch zespołów młyńskich, zatem nurt Strzyży był przez mieszkańców okolicy dobrze wykorzystywany.

Strzyża to ostatni naturalny dopływ Wisły, jej źródła w dzielnicy Kokoszki, ciek płynie m. in. w pobliżu Wzgórz Migowskich, do Wisły wpada w obszarze dzielnicy Letnica. Rzeczka niepozorna, ale i kapryśna, raz na kilkanaście lat bezlitośnie weryfikuje poziom architektów, urbanistów i miejskich urzędników. Wzdłuż wskazań szlaku należy zagłębić się w leśnej gęstwinie, po chwili rezerwat „Lasy w Dolinie Strzyży”. Obszar ustanowiono w 2007 roku w celu ochrony źródliskowego ekosystemu opisywanej rzeki, ale i też pobliskiego Matemblewa przed presją deweloperskiej zabudowy. W tym miejscu szlak żółty spotyka się ze szlakiem niebieskim (kartuskim) i zielonym (skarszewskim), co w pewnym sensie potwierdza przyrodnicze i turystyczne znaczenie tej okolicy.

Szlak prowadzi do leśnej części Matemblewa, tam jedyne na świecie sanktuarium MB Brzemiennej i ciekawe nawiązania do współczesnej historii Gdańska. Początek kultu w połowie XVIII wieku, legenda mówi o objawieniu jakiego doznał stolarz rozpaczliwie śpieszący po lekarską pomoc i zapewnieniu ze strony Matki Bożej o szczęśliwym rozwiązaniu żony. Rozwój kultu wsparli cystersi – to na ich terenie doszło do wspomnianego objawienia.

Na wzgórzu kapliczka z figurą MB Brzemiennej, rzeźba datowana jest na na XVIII stulecie. W pobliżu sanktuaryjny kościół oraz Dom Samotnej Matki. Nieco dalej ołtarz papieski z pielgrzymki z czerwca 1999 roku. Jan Paweł II odwiedził wtedy Matemblewo , w trakcie krótkiej wizyty poświęcił figurę Matki Bożej Brzemiennej i błogosławił kobietom przebywającym w Domu Samotnej Matki.

W pobliżu sanktuarium stara zabudowa leśniczówki, w której kiedyś funkcjonowała gospoda.

Szlak ponownie prowadzi w las, nieco dalej odgałęzienie prowadzące do Góry Matemblewskiej. To jedno z najwyższych (160 m n.p.m.) wzniesień na terenie Gdańska, w okresie międzywojennym w pobliżu biegła granica między Polską a Freie Stadt Danzig.

Idąc wzdłuż wskazań szlaku dojdziemy do Złotej Karczmy, dzielnica w ciągu ostatnich lat wielce zyskała na komunikacyjnym znaczeniu.

Odcinek Złota Karczma-Wzniesienie Marii

Żółty szlak wychyla się z lasu i po chwili przecina zurbanizowany obszar Złotej Karczmy. Okolica przez wiele stuleci funkcjonowała pod nazwą Goldkrug nawiązującą do pobliskiej gospody. Do I rozbioru obszar należał do oliwskich cystersów. Ponad sto lat później tędy biegła granica rozdzielająca obszar Rzeczypospolitej i Wolnego Miasta Gdańska, do dzisiaj zachował się budynek odpraw celnych. W okresie solidarnościowego zrywu w Złotej Karczmie stacjonowały oddziały ZOMO. W pobliżu wyrosło też Osiedle XXXX-lecia PRL-u, zatem ciągłość tradycji została zachowana.

Złota Karczma zyskała na znaczeniu, bo prowadząca do lotniska ulica Słowackiego krzyżuje się w tym miejscu z trójmiejską obwodnicą. Na terenie dzielnicy funkcjonuje również potężny kompleks handlowy.

Żółty szlak przecina ulicę Słowackiego i między terenem policyjnym a osiedlem ponownie wprowadza w obszary leśne. Trawiastą Drogą przejście w okolice Doliny Radości, czyli miejsca o wielkim bogactwie przyrodniczym i wielu nawiązaniach historycznych. Względnie niedaleko od siebie dwa kamienne pomniki przyrody: „Głaz na Wzgórzu” i położony kilkaset metrów od szlaku „Diabelski Kamień”. Wielkie głazy to pamiątki po cofającym się lodowcu.

Szlak następnie prowadzi przez Dolinę Zajączkowskiego Potoku, potem wzdłuż Gliniastej Drogi wprowadza na szczyt Wzniesienia Marii (146, 8 m npm), gdzie pojawia się też szlak Wzgórz Szymbarskich o czarnym kolorze.

W pobliżu Wzniesienia Marii głaz Kamienna Twarz, to najbardziej intrygujący kamień na trasie wędrówki. Podobieństwo do ludzkiej twarzy rzeczywiście uderzające, ale nie da się rozstrzygnąć czy to zasługa przyrody czy też zamierzonego działania. Głaz nie jest łatwy do zauważenia, ale dla cierpliwych i uważnych turystów jego odnalezienie nie powinno być problemem.

Wzniesienie Marii to również dobre miejsce na odpoczynek, tym bardziej że podejście dość strome i wymagające sporego wysiłku.

Odcinek Wzniesienie Marii – Centrum Handlowe Osowa

Przez pewien odcinek dalszej trasy żółty szlak pokrywa się z czarnym, po ich rozejściu nadzwyczaj ostre zejście w stronę Doliny Świeżej Wody. Szlak prowadzi wzdłuż zachodniej granicy rezerwatu przyrody „Źródliska w Dolinie Ewy”, to kolejne miejsce o wybitnych walorach przyrodniczych. Na powierzchni nieco ponad 12 hektarów chronione są łęgowe, ziołoroślowe i szuwarowe zbiorowiska roślinne. Trzy gatunki występujących tu roślin podlegają całkowitej ochronie, to bluszcz pospolity, listera jajowata i wawrzynek wilczełyko.

Niedawno nazwa rezerwatu była w kręgach lokalnej społeczności na różne sposoby odmieniana, przyczyną dyskusja na temat budowy ścieżki rowerowej i ewentualnego montażu oświetlenia. Większa część opisywanej trasy prowadzi przez obszar Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Ten ogromny kompleks leśny (ponad 20 tys. ha powierzchni) jest określany mianem „zielonego płuca Trójmiasta”, to również ważny obszar aktywnej rekreacji i przeciwpowodziowy bufor nadmorskiej aglomeracji.

Wzdłuż Długiej Drogi szlak prowadzi do Owczarni, dzielnicy Gdańska o historycznych korzeniach sięgających czasów średniowiecza. Tereny przez wiele stuleci należały do oliwskich cystersów, w XVIII wieku funkcjonował tu nawet dwór. Wzdłuż lokalnej ulicy Owczarnia w okresie międzywojennym biegła granica rozdzielająca państwo polskie i Wolne Miasto Gdańsk. Szlak prowadzi wschodnim skrajem dzielnicy i po chwili ponownie wprowadza w leśną gęstwinę. Na trasie m. in. Kamienisko czyli długi odcinek drogi wyłożony polnymi kamieniami. Niestety nawierzchnia mocno zdewastowana, niedawno w pobliżu prowadzono intensywną eksploatację zasobów leśnych, wnioski nasuwają się same…

Przez ścianę lasu coraz wyraźniej przebijają się odgłosy intensywnego ruchu samochodowego, trójmiejska obwodnica coraz bliżej. Szlak wychodzi z obszarów leśnych w pobliżu Centrum Handlowego Osowa, nieco dalej przestanek linii autobusowych łączących okolicę z Oliwą, w tym miejscu proponujemy zakończenie tego etapu wędrówki…