Ten jedyny rezerwat przyrody nieożywionej na terenie woj. pomorskiego powstał w 1954 roku w celu ochrony wyrobisk odkrywkowej kopalni bursztynu. Miejsce jak najbardziej zasługuje na prawną ochronę, bo zachowane pozostałości są archeologicznym unikatem w skali całego kraju.
Powierzchnia rezerwatu wynosi 5 hektarów, przez jego obszar prowadzi malownicza ścieżka turystyczna podsumowana na końcu tablicą informacyjną z obszernym opisem.
Rezerwat znajduje się w miejscowości Bąkowo, w pobliżu drogi nr 221 łączącej Gdańsk z Kościerzyną.
Bałtycki bursztyn z dala od morskiego brzegu
Skąd złoża bałtyckiego bursztynu tak daleko od morskiego brzegu?
Bursztyn występuje w osadach z okresu eocenu, plejstocenu i holocenu, a procesy jego formowania rozpoczęły się ponad 40 milionów temu. Natomiast Morze Bałtyckie powstało dopiero po ostatnim zlodowaceniu, zaledwie 10-12 tys. lat temu, dlatego częste łączenie powstania bursztynu z Bałtykiem jest niepoprawnym uproszczeniem. Bałtyckie fale wypłukują pradawne bursztynowe złoża i z różnym natężeniem rozrzucają złociste bryłki wzdłuż morskiego wybrzeża.
Osadnictwo w okolicach Bursztynowej Góry datowane jest na czasy neolitu, kwestią sporną jest datacja wydobycia bursztynu na tym terenie. Niektórzy badacze wskazują na tradycje bursztynowego kopalnictwa sięgające czasów średniowiecza, ale brakuje dowodów archeologicznych potwierdzających takie przypuszczenia.
Pierwsza pisemna wzmianka o bursztynie występującym w tej okolicy pochodzi z 1721 roku, gdy według przyrodnika Gabriela Rzączyńskiego pole w Bąkowie „ofiarowało kopaczowi kawałek bursztynu o długości łokcia”.
W XIX stuleciu powstała kopalnia bursztynu w pobliskim Lublewie, a niedługo potem znaleziono bogate złoża zalegające we wnętrzu wzniesienia na terenie wspomnianego wyżej Bąkowa.
Stąd też nazwa Bursztynowa Góra (niem. Bernstein Berg), której zasoby były intensywnie eksploatowane od połowy XIX stulecia. Bursztyn wydobywano najprostszą i najtańszą metodą odkrywkową, okazjonalnie budowano też podziemne kopalnie wieloszybikowe ze sztolniami – podziemnymi wyrobiskami korytarzowymi.
Przed I wojną światową metodyczne wydobycie bursztynu w tym miejscu ustało, pamiątką po tej górniczej działalności są głębokie wyrobiska z osuniętymi ścianami. Największe z nich mierzy 40 metrów średnicy i 15 metrów głębokości.
Wyrobiska są ogrodzone, a wędrując turystyczną ścieżką można z góry popatrzeć na te wielkie zagłębienia, wrażenie są rzeczywiście ciekawe.
Walory przyrodnicze w okolicy rezerwatu „Bursztynowa Góra”
Rezerwat „Bursztynowa Góra” jest jednym z niewielu takich stanowisk na terenie Polski, stanowi zatem cenny zabytek o bardziej archeologicznym charakterze. W okolicy sporo innych miejsc o ciekawych walorach historycznych i przyrodniczych. W pobliżu Jezioro Otomińskie, na malowniczym półwyspie zachowały się pozostałości grodziska sprzed ponad tysiąca lat.
Nieco dalej (ok. 4 km) Jezioro Straszyńskie, które powstało w 1910 roku dzięki sztucznemu spiętrzeniu nurtu Raduni.
Wspomniane dwa jeziora spina pieszy Szlak Bursztynowy, który malowniczo prowadzi z Otomina aż do Pruszcza Gdańskiego. Na końcu tej trasy Faktoria Handlowa – ciekawa placówka edukacyjna nawiązująca do czasów Cesarstwa Rzymskiego i ożywionego wówczas handlu bałtyckim złotem.
Zatem bursztynowej tematyki w tym fragmencie Pomorza Gdańskiego nie brakuje…
