Kościoły

Krypta czaszek – kaplica św. Brygidy

InfoGdansk
4 kwietnia, 2018
Zdjęcie: Szczątki mjr. Henryka Sucharskiego w kaplicy św. Brygidy.

Odkrycie krypty w kościele św. Brygidy stało się swego rodzaju sensacją i było szeroko komentowane w konserwatorsko-historycznych środowiskach nadmotławskiego miasta. W trakcie prac prowadzonych przy schodach chórowych przypadkowo poluzowane cegły odsłoniły przewód wentylacyjny, po wpuszczeniu sondy z kamerą na jego końcu odkryto podziemną kryptę wypełnioną stosami czaszek i piszczeli.

Niezwykłe odkrycie w kościele św. Brygidy

Odkrycia dokonano w 2010 roku, ale zrezygnowano wtedy z inwazyjnej rozbiórki zabytkowego sklepienia i przez kilka kolejnych lat cierpliwie szukano właściwego wejścia do tej tajemniczej przestrzeni. Poszukiwania zakończyły się sukcesem jesienią 2016 roku, gdy wykonano wykop próbny przed Kaplicą Chrzcielną. Niedługo potem do otwartej krypty weszli mikrobiolodzy, których zadaniem była analiza toksyczności zastanego tam powietrza. Potem pojawili się konserwatorzy i dopiero na końcu spragnieni sensacji dziennikarze. Kolejność ustalona fachowo i jak najbardziej właściwie…

Kościół św. Brygidy wybitnie zapisał się w gdańskiej historii, zwłaszcza w wątkach antytotalitarnego sprzeciwu. W latach 80-tych ubiegłego stulecia świątynia była duchowym centrum solidarnościowej opozycji i bezpieczną przystanią dla osób represjonowanych. Historia kościoła jest oczywiście znacznie dłuższa i sięga czasów średniowiecznego Gdańska, gdy miasto pod sprawnymi rządami Zakonu Krzyżackiego coraz wyraźniej pretendowało do ponadlokalnej rangi i takiego też znaczenia.

W 1374 roku do Gdańska zawitał żałobny kondukt z doczesnymi szczątkami Brygidy Birgersdotter. Szanowana i poważana mistyczka zmarła w Rzymie, po pogrzebie w kościele San Lorenzo in Panisperna kondukt żałobny ruszył do dalekiej Vadsteny. W portowym Gdańsku nastąpił dłuższy postój wymuszony sztormową pogodą. Szczątki Brygidy zostały czasowo złożone w Kaplicy Pokutnic, gdzie wedle przekazów wkrótce potem nastąpiły cudowne ozdrowienia i nawrócenia.
Kilkanaście lat później do Gdańska zawitały pierwsze brygidki, a w sąsiedztwie wspomnianej kaplicy rozpoczęto budowę klasztoru z kościołem… Obecna Kaplica Chrzcielna jest więc najstarszą częścią tej arcyciekawej świątyni i być może w odkrytej krypcie rozpoczęła się jej długa i bogata historia.

Wewnątrz krypty zobaczyć można relikwie świętej Brygidy

Przy wejściu odkryto wymowny napis Memento Mori i fragmenty daty. Odnalezione szczątki z zachowaniem należytej powagi zostały przekazane do dalszych badań, dzięki którym być może uda się ustalić czas ich pochodzenia, a nawet dietę czy stan zdrowotny tych zmarłych setki lat temu osób. Kości zostały prawdopodobnie złożone w ramach pochówku wtórnego, ten temat też być może uda się rozstrzygnąć. Zagadek sporo, każda z nich dotyczy ważnych wątków przeszłości miasta.

Krypta została odwilgotniona i udostępniona do zwiedzania. Jej aranżacja z pewnością się zmieni, być może po przebadaniu wrócą odnalezione czaszki i piszczele. Wewnątrz łatwo o nastrój zadumy i powagi, czuć też takie dotknięcie stuleci historii. W kratę wkomponowano dwie czaszki, widoczna po stronie lewej należała do kobiety, zauważalne zielone przebarwienia to prawdopodobnie pozostałość po wpiętych we włosy ozdobach. We wnęce relikwiarz z fragmentem żuchwy św. Brygidy, zatem nawiązanie do początków tej historii…

Od 2020 roku wewnątrz krypty kilkaset starannie ułożonych czaszek, fotografie poniżej.

Szczątki majora Henryka Sucharskiego w kościele św. Brygidy

W marcu 2021 roku w opisywanej kaplicy zostały tymczasowo złożone szczątki mjr. Henryka Sucharskiego, który zapisał się w historii jako komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.

Pod jego dowództwem wspomniana placówka przez siedem długich dni stawiała opór przeważającym siłom niemieckim i niemal natychmiast stała się jednym z najważniejszych symboli II wojny światowej. Obecnie trwa przebudowa cmentarza polskich obrońców, po jej zakończeniu szczątki dowódcy zostaną uroczyście pochowane na Westerplatte w dniu 1 września 2022 roku.

Wizytę w krypcie warto oczywiście wpleść w dłuższe zwiedzanie kościoła św. Brygidy, wewnątrz świątyni m.in. Kaplica Solidarności, skarbiec oraz budowany Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny.

Galeria Krypta czaszek w kościele św. Brygidy w Gdańsku - fotografie