Muzeum II Wojny Światowej zaprasza na ostatnią w tym roku odsłonę cyklu „Wejście w historię”, która odbędzie się w najbliższy wtorek 12 grudnia 2023 r. o godz. 10.00.
Na muzealnym poziomie -3 zaprezentowana zostanie replika wozu bojowego TKS, w prezentacji udział między innymi weźmie inż. Zbigniew Nowosielski, twórca prezentowanej tankietki.
Tankietki TK-3 i TKS – wozy bojowe Wojska Polskiego
Tankietki TKS stanowiły ulepszoną wersję zaprojektowanych i produkowanych wcześniej wozów wersji TK-3. W ulepszonych pojazdach zastosowano między innymi odmienny kształt przedniej części kadłuba, peryskop dla dowódcy i mocniejsze opancerzenie. Prace projektowe przeprowadził zespół pod kierunkiem Edwarda Habicha.
Ze względu na niewielkie gabaryty pojazdy były określane mianem tankietek, nazwa wskazywała na znacząco mniejsze rozmiary w porównaniu z tradycyjnymi czołgami. Pojazdy TK-3 i TKS wpisywały się w próbę motoryzacji i modernizacji Wojska Polskiego, a w warunkach wyjątkowo skąpych funduszy i ograniczonego dostępu do nowoczesnych technologii – otwierały przestrzeń doświadczeń i dalszych prac rozwojowych. Niesłusznie więc pojazdy tego rodzaju były w Polsce Ludowej wyszydzane i wskazywane jako dowód zacofania II Rzeczypospolitej. Na początku lat 30-tych kierunki rozwoju stosunkowo nowej broni pancernej stanowiły wielką niewiadomą, a czołgi lepiej uprzemysłowionych krajów okazały się mało przydatne w bojowych realiach II wojny światowej.
Polskie tankietki powstały w oparciu o brytyjski model Vickers Carden Loyd Mark VI i były produkowane w Czechowicach pod Warszawą, w fabryce Ursus należącej do Państwowych Zakładów Inżynierii.
Seryjna produkcja tankietek TKS ruszyła w 1934 roku, na zamówienie Wojska Polskiego powstało około 280 takich pojazdów. Uzbrojone w karabin maszynowy Hotchkiss wz. 25 mogły wykonywać zadania rozpoznawcze, ewentualnie atakować w warunkach zaskoczenia. Dopiero w 1938 roku opracowano koncepcję przezbrojenia TK-3 i TKS w nkm wz. 38 FK-A kal. 20 mm, ale do wybuchu wojny tylko dwadzieścia kilka wozów otrzymało takie uzbrojenie. W dniu rozpoczęcia II wojny światowej w Wojsku Polskim służyło ok. 600 pojazdów typu TK-3 i TKS.
Kampania wrześniowa potwierdziła przydatność tankietek w zadaniach rozpoznawczych, a wóz TKS dowodzony przez Edmunda Romana Orlika, uzbrojony w działko 20 mm, miał zniszczyć aż 10 niemieckich czołgów.
Zobacz też – Mobilny serwis opon w Gdańsku – rewolucja w wymianie i naprawie opon
Tankietki walczyły na wszystkich frontach wojny obronnej i wzięły udział w wielu starciach tej prowadzonej w osamotnieniu kampanii: pod Mokrą, w przeprowadzonym na wielką skalę zwrocie zaczepnym nad Bzurą oraz największym starciu pancernym pod Tomaszowem Lubelskim.
Replika tankietki TKS w Muzeum II Wojny Światowej
Tankietki zawierały też pewien potencjał rozwojowy, bo eksperymentalny wóz TK-D uzbrojony został w działko przeciwpancerne kal. 47 mm i był zapowiedzią działa samobieżnego – broni powszechnie używanej podczas II wojny światowej.
Replika tankietki TKS na poziomie -3 Muzeum II Wojny Światowej.
Po zakończeniu walk wojska niemieckie wykorzystywały zdobyczne tankietki w roli ciągników i ruchomych podstaw ćwiczebnych makiet.
Do współczesnych czasów przetrwało zaledwie kilka takich wozów bojowych. Tankietki zobaczyć można w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie oraz Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu. Natomiast w Muzeum II Wojny Światowej zaprezentowana zostanie replika tankietki TKS wykonana z użyciem technologii i materiałów z lat 30-tych ubiegłego stulecia. Prace nad wykonaniem repliki trwały aż 5 lat.
Pasje inż. Zbigniewa Nowosielskiego
Replikę tankietki zbudował inż. Zbigniew Nowosielski, wymagające czasu i zaangażowania zadanie podkreśliło jego wielkie pasje i zainteresowania. Ojciec pana Zbigniewa – kpt. Henryk Nowosielski – służył przed wybuchem wojny w 4. Batalionie Pancernym w Brześciu, a w trakcie walk obronnych obsługiwał tankietki z 91. Dywizjonu Pancernego Armii „Modlin”. Zatem w dzieciństwie i młodości Zbigniew Nowosielski wiele na temat tych pojazdów usłyszał, a jako student Politechniki Warszawskiej uczęszczał na wykłady prof. Edwarda Habicha – przedwojennego projektanta wozów bojowych TK. Związana z tankietkami tematyka towarzyszyła twórcy repliki przez wiele lat.
Zbigniew Nowosielski prowadzi Biuro Rekonstrukcyjno-Technologiczne Zabytkowej Inżynierii Pojazdowej. W jego dorobku między innymi wykonanie repliki Goliatha – niemieckiej miny samojezdnej użytej podczas tłumienia powstania warszawskiego.
Do inżyniera należy też kolekcja kilkudziesięciu pojazdów zabytkowych, która jest wykorzystywana na planach filmowych produkcji o historycznej tematyce.
Replika tankietki TKS w Muzeum II Wojny Światowej;
Prezentacja w ramach cyklu „Wejście w historię”;
plac Władysława Bartoszewskiego 1, 80-862 Gdańsk, poziom -3;
