InfoGdańsk

Najbardziej znany park gdański, o wielkich walorach przyrodniczych i historycznych. Początkowo był skromnym ogrodem owocowo-warzywnym pielęgnowanym przez tutejszych cystersów. Zgodnie z ich ulubionym „ora et labora” (łac. módl się i pracuj) sporo uwagi poświęcali klasztornym sadom, warzywnikom i poletkom z uprawą ziół leczniczych. Zakonnicy doskonale też zagospodarowali bystry przebieg Potoku Oliwskiego, przy którym założyli stawy rybne i młyny. Nawet długie aleje lipowe odgrywały niemałą rolę w prowadzeniu klasztornych pasiek.

Barokowa część parku powstała za czasów opata Jacka Rybińskiego

Na początku XVII stulecia park został przebudowany do formy reprezentacyjnego założenia, z taką inicjatywą wystąpił opat Franciszek Zalewski. Największe zmiany zaszły w połowie XVIII wieku, za czasów opata Jacka Rybińskiego. Według koncepcji Kazimierza Dębińskiego z Kocka zaaranżowano wtedy barokową część ogrodu, określaną obecnie jako francuska. Przed opackim pałacem powstał reprezentacyjny zieleniec oraz parter kwiatowy nazywany paradyżem. W jego pobliżu urządzono też tak zwany „Książęcy Widok” – niezwykłą oś widokową, która i dzisiaj zadziwia odwiedzających park turystów.

Sporo się działo na początku XIX stulecia, gdy klasztorem kierował Karol Hohenzollern-Hechingen – przedostatni opat w dziejach oliwskiego zgromadzenia. Z jego zaproszenia skorzystał George Saltzmann, wybitny ogrodnik berliński i syn jednego z twórców słynnego ogrodu w Sanssouci. Według koncepcji berlińczyka powstała rozległa imitacja chińskich ogrodów, ze sztucznie usypanymi wzniesieniami i nawiązującymi do dalekowschodniej stylizacji altanami. Pamiątką po zasłużonym ogrodniku jest również posadzone przez niego lipowe zadrzewienie ulicy Opackiej (dawnej Saltzmannstraße) oraz zabytkowy dworek – obecnie własność firmy Doraco.

Po kasacie cysterskiego klasztoru i śmierci ostatniego opata Park Oliwski stał się własnością państwa pruskiego i był udostępniany mieszkańcom. Wielka w tym zasługa Gustawa Schöndorfa, który wiedział jak poklasztorny park przekształcić w popularny i chętnie odwiedzany ogród.

W 1910 roku powstało alpinarium z niedużą palmiarnią, obecnie w tym miejscu funkcjonuje część botaniczna.

Zobacz też – O zakładaniu ogrodów słów kilka.

Park przetrwał dramatyczną wiosnę 1945 roku, po wojnie nadal był chętnie odwiedzanym ogrodem, a w jego przestrzeni pojawiły się nowatorskie dzieła rzeźbiarskiej sztuki – między innymi popiersia książąt pomorskich i rzeźby współczesne. W 1955 roku patronem parku ustanowiono Adama Mickiewicza.

Poniżej krótka charakterystyka oliwskiego parku i jego poszczególnych części.

Podział Parku Oliwskiego

Część francuska

Najbardziej efektowny i malowniczy fragment opisywanego parku zobaczyć można przed rokokowym Pałacem Opatów Oliwskich. Warto zwrócić uwagę na symetryczność parkowej kompozycji – według tego przyjemnego dla oczu wzoru uformowano malownicze ciągi bukszpanów podkreślone narożnymi i idealnie przystrzyżonymi cisami. W szpalerach drzew tak zwane bindaże – sztucznie wygięte konary uformowane w zielone zadaszenia, w tych alejkach nawet w najbardziej upalny dzień jest przyjemnie i przewiewnie.

Część francuska powstała według koncepcji Kazimierza Dębińskiego z Kocka, zaangażowanego również przy przebudowie ogrodu wilanowskiego. Polski ogrodnik inspirowałę dorobkiem André Le Nôtre – najwybitniejszego przedstawiciela szkoły geometrycznego ogrodu francuskiego i twórcy około 50 parków we Włoszech, Francji i Anglii. Ciekawie prezentuje się też ukwiecone obniżenie terenu, trafnie określane mianem paradyżu, czyli Raju. W tej części magnolie, rododendrony i azalie.

Część chińsko-angielska

W pewnym sensie przeciwieństwo opisanego powyżej parkowego fragmentu, w tej części drzewa są dość nieregularnie rozrzucone i takim ułożeniem przypominają dziką, naturalną przyrodę. W tym fragmencie parkowej przestrzeni dwa sztuczne pagórki oraz stylizowane altany. Rozległa kompozycja powstała dzięki zaangażowaniu George Saltzmanna – wspomnianego wyżej ogrodnika berlińskiego.

Turystom szczególnie podoba się wodospad Potoku Oliwskiego, w jego miejscu przed wiekami działał młyn klasztorny.

Ogród botaniczny z palmiarnią

W palmiarni sporo egzotycznych roślin: bananowce japońskie, cytryny, stopa słonia, rogi łosia czy też kilka odmian kawy. Absolutną rewelacją jest daktylowiec kanaryjski, uznawany za najstarszą sztucznie hodowaną palmę w Europie! Kilka lat temu jej gałęzie uszkodziły szklane ściany obiektu, stąd decyzja o jego rozbudowie. Niestety inwestycja przerosła możliwości wykonawcy i wyobraźnię gdańskich urzędników, dlatego od dłuższego czasu „rozgrzebany” obiekt straszy odwiedzających park turystów.

Ogród botaniczny najbardziej efektownie prezentuje się późną wiosną, wtedy kwitną magnolie, a wzrok przyciągają świeże i bajecznie barwne dywany kwiatowe. W tej części również sporo mięsistych agaw i złowrogich datur, zwanych też nieco przewrotnie anielskimi trąbami.

Część japońska

Najnowsza aranżacja Parku Oliwskiego powstała na wcześniejszym zapleczu ogrodu botanicznego. W tej części elementy małej architektury o dalekowschodniej stylizacji, również drzewa i krzewy introdukowane z dalekiej Japonii.

W tej niezwykłej parkowej przestrzeni odbywa się też wiele ciekawych imprez plenerowych. Wielkim zainteresowaniem cieszą się kolejne odsłony muzycznej „Mozartiany” oraz coroczne iluminacje z okresu Bożego Narodzenia.