InfoGdańsk

W Narodowym Muzeum Morskim zobaczyć można wystawę malarstwa marynistycznego, która wciągająco pokazuje specyfikę i zmiany tego nurtu w czasach Polski Ludowej.

Wystawa „Nowy wspaniały świat” stanowi przegląd twórczości znanych polskich malarzy marynistycznych: Kazimierza Śramkiewicza, Władysława Lama, Edwarda Dwurnika i wielu innych.

Nowy wspaniały świat – polskie malarstwo marynistyczne

Wystawa w Spichlerzach na Ołowiance będzie dostępna do 15 czerwca 2025 roku. W jej wernisażu wziął udział prof. Andrzej Śramkiewicz – wykładowca w Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku i syn wspomnianego wyżej artysty, którego wiele prac na opisywanej wystawie można zobaczyć.

Tytuł wystawy przypomina o powieści Aldousa Huxleya wydanej w 1932 roku. W tej antyutopii autor krytykował industrialne i konsumpcyjnie zorientowane społeczeństwo, niepokojąco oderwane od indywidualności postaw i działania.

Powieść odnosiła się do społeczeństw kapitalistycznej części świata, zawarte w niej rozterki i znaki zapytania pasowały też do totalitarnych ideologii, które na wiele lat spętały społeczeństwa wschodniej części Europy.

Marynistyka w czasach PRL

Na wystawie zobaczyć można kilkadziesiąt obrazów podzielonych na trzy odróżniające się od siebie bloki czasowe.

W pierwszej części malarstwo o typowo socrealistycznej stylistyce, gdy artystyczne uzdolnienia i marzenia musiały ustąpić sile państwa i związanej z nim ideologii. Uwagę przyciąga przedstawienia patroszarki ryb, czyli obraz „Portret przodownicy pracy ob. Hauptówny Elżbiety” autorstwa Heleny Żyrmont – Korklińskiej.
Jako swego rodzaju kontrapunkt zobaczyć można dzieło „Trzej nadzy chłopcy w słońcu” namalowany przez działającego za granicą Michała Leszczyńskiego-Lestera. Rozświetlona słońcem praca na tle propagandowych obrazów prezentuje się rzeczywiście znakomicie.

Zwiedzający wystawę mogą na chwilę przenieść się w czasie i własnoręcznie wypróbować działanie maszyny do pisania marki „Łucznik”. W tle obraz Kazimierza Śramkiewicza pt. „Port w Gdyni (IV)” z lat 60. XX w. Fot. Paweł Jóźwiak/NMM.

Po 1956 roku nastąpiła polityczna odwilż i rezygnacja ze sztywnych formuł socrealistycznej sztuki. Nadal jednak artystom nieufnie przyglądali się partyjni decydenci i działacze. W drugiej części obejmującej okres 1956-1970 znajdują się obrazy z elementami abstrakcjonizmu, we wcześniejszym prezentowanym okresie takie eksperymenty były nie do pomyślenia.

Ustawiona na środku sali maszyna do pisania nawiązuje do wspomnianej powieści Huxleya, przypomina też o pisanych na maszynie partyjnych dyrektywach, które nadal krępowały swobodę artystycznej ekspresji.

Obraz Ignacego Klukowskiego pokazuje remontowany statek „Konopnicka”. Jednostka spłonęła w trakcie budowy w Stoczni Gdańskiej, wskutek pożaru i nieudolnie prowadzonej akcji ratunkowej życie straciły 22 osoby.

W kolejnej części zobaczyć można twórczość z lat 1971-1989, gdy w Polsce Ludowej nastało nowe polityczne rozdanie i kraj ogarnęła gorączka inwestycji i modernizacji. Dlatego wiele obrazów dotyczy budowy Portu Północnego, który rzeczywiście stał się inwestycyjną wizytówką gierkowskiej dekady. Wystawę zamyka obraz Edwarda Dwurnika z przedstawieniem robotnika stoczniowego i nawiązaniami do strajkowej tematyki. Dzieło pokazuje otwartość artysty na tematykę społeczną i symbolicznie zamyka ten niezwykły przegląd malarstwa marynistycznego z czasów Polski Ludowej.

Spichlerze na Ołowiance – muzealna przygoda

Zwiedzanie wystawy warto połączyć z nieśpiesznym przejściem przez kolejną ekspozycję czasową. Działająca w sąsiedniej sali wystawa „100 lat żeglarstwa polskiego” porywająco opowiada o wybitnych osiągnięciach polskich żeglarzy – Władysława Wagnera, Leonida Teligi, Krystyny Chojnowskiej-Liskiewicz i wielu innych znakomitych postaci.

Natomiast na właściwej muzealnej wystawie stałej poznać można wielowątkowo przedstawioną historię polskich kontaktów z morzem. Zatem od piastowskich początków z misją św. Wojciecha, przez hanzeatycki Gdańsk, zaciekłą bitwę pod Oliwą aż do powojennego rozkwitu polskiego budownictwa okrętowego.

Kontynuację tematyki malarskiej stanowi Galeria Morska z wybitnymi dziełami marynistycznego nurtu sztuki.