Wycena przedsiębiorstwa to proces, którego celem jest ustalenie wartości przedsiębiorstwa. Najczęściej dokonywana jest na potrzeby transakcji kupna – sprzedaży całości bądź części udziałów w spółce lub w ramach wewnętrznych procesów zarządczych. Zarówno w teorii, jak i praktyce, można spotkać różne metody wyceny.
Podstawową grupę metod wyceny przedsiębiorstwa stanowią metody majątkowe, dochodowe oraz mnożnikowe. Klasyfikację tę należy ponadto uzupełnić o metody mieszane, będące połączeniem metod majątkowych oraz dochodowych, a także stosunkową młodą grupę metod opcyjnych.
Metody majątkowe
Grupa metod majątkowych klasyfikuje metody, które przy wyznaczaniu wartości przedsiębiorstwa, bazują na posiadanym przez niego majątku. Do metod majątkowych należą m.in. metoda księgowa oraz metoda skorygowanych aktywów netto. Metoda księgowa przyjmuje, że wartość przedsiębiorstwa jest równa wartości księgowej kapitału własnego przedsiębiorstwa, którą otrzymujemy w wyniku odjęcia od wartości aktywów spółki sumy jej zobowiązań. Natomiast, metoda skorygowanych aktywów netto jest modyfikacją metody księgowej, która zakłada, że wartość bilansowa aktywów spółki może nie odpowiadać ich wartości godziwej, co implikuje konieczność dokonania niezbędnych korekt wartości.
Metody dochodowe
Metody dochodowe bazują na zdolności przedsiębiorstwa do generowania przyszłych dochodów dla jego właścicieli. Przy wycenie przedsiębiorstwa metodami dochodowymi konieczne jest zaprognozowanie strumienia przepływów, które spółka wygeneruje w przyszłości. Następnie wartość przyszłych przepływów pieniężnych dyskontuje się, to znaczy sprowadza do wartości bieżącej na dzień wyceny, uwzględniając tym samym spadek wartości pieniądza w czasie. Najczęściej spotykanymi w procesach transakcyjnych metodami dochodowymi są metoda FCFE i FCFF, które różnią się rodzajem prognozowanych w procesie wyceny przepływów.
Metody mnożnikowe
Mnożnikowe metody wyceny, nazywane również porównawczymi, opierają się na założeniu, że wartość przedsiębiorstwa można określić poprzez odniesienie do porównywalnych przedsiębiorstw, dla których znane są historyczne wartości transakcji. Proces wyceny opiera się na zastosowaniu mnożników wyceny, które są ilorazem wartości przedsiębiorstw porównywanego oraz wielkości ekonomicznej będącej nośnikiem wartości. Przykładowe mnożniki stosowane w wycenie to np. wartość przedsiębiorstwa odniesiona do wartości jego sprzedaży lub zysku. Następnie wartość mnożnika odnosi się do tej samej bazy w przedsiębiorstwie wycenianym i tym samym otrzymuje wartość przedsiębiorstwa.
Metody mieszane
Mieszane metody stanowią konsensus pomiędzy metodami majątkowymi i dochodowymi, a wartość otrzymana za pomocą tej grupy jest wypadkową wartości majątku spółki oraz dochodu, który wygeneruje w przyszłości. Wśród metod mieszanych wyróżnić należy metodę niemiecką, szwajcarską, stuttgarcką oraz anglosaską. Poszczególne metody wyceny różnią się od siebie nieznacznie, m.in. wagami przypisanymi do wartości dochodowych oraz majątkowych.
Metody opcyjne
Metody wyceny oparte na opcjach czerpią z metod wyceny pochodnych instrumentów finansowych, na przykład opcji lub warrantów. Wycena przedsiębiorstwa metodą opcyjną jest iloczynem prawdopodobieństwa zrealizowania założonych scenariuszy oraz oczekiwanych w ich następstwie wyników finansowych przedsiębiorstwa. Zaletą metod opcyjnych jest uwzględnienie w wycenie różnych zdarzeń oraz prawdopodobnych reakcji zarządu w odpowiedzi na nie. Z tego powodu metoda ta znajduje zastosowanie zwłaszcza w przypadku przedsięwzięć ryzykownych, nieprzewidywalnych.
