Placówka kulturalna działa w dawnym budynku technicznej zajezdni tramwajowej we Wrzeszczu i nawiązuje do legendarnego klubu studenckiego, coraz rzadziej kojarzonego z ceglanym pałacem przy Wałach Jagiellońskich.
Studencka legenda
Początek tej historii w 1955 roku wraz z powstaniem Dyskusyjnego Klubu Filmowego Studentów i Młodej Inteligencji. Po latach stalinowskich prześladowań i ograniczeń potrzeba bardziej swobodnej wymiany myśli była naprawdę wielka i inspirująca.
Gomułkowski reżim szybko ujawnił swoje prawdziwe oblicze, ale o powrocie do wcześniejszych dogmatów i rygorów nie było mowy, ziarenko swobody zasiane wśród młodych ludzi szybko wydało plony i owoce.
W 1957 roku powstał Klub Studentów Wybrzeża „Żak”, który przez przeszło dwadzieścia kolejnych lat działał w poniemieckim pałacyku przy ul. Wały Jagiellońskie 1. Świetność tego klubu jest przede wszystkim kojarzona z działalnością studenckiego teatru Bim-Bom, do dzisiaj wspominanego jako fenomen teatralnej sztuki i kultury. Studencki zespół zawojował wtedy sceny w niemal całym bloku sowieckim i przyciągnął tak niezwykłe osobowości jak Zbigniew Cybulski, Wowo Bielicki, Bogumił Kobiela, Jacek Fedorowicz, czy też Jerzy Afanasjew.
KSW „Żak” niebanalnie oddziaływał też w sferze muzycznej, bo w klubie bywał Czesław Niemien, występowali Niebiesko-Czarni i u schyłku złotego okresu Sztywny Pal Azji.
Pod koniec lat 70-tych rozpoczął się remont siedziby, jej stan techniczny napawał coraz większym niepokojem. Dlatego przez kolejną dekadę KSW „Żak” działał w niewielkich pomieszczeniach przy ówczesnym kinie „Leningrad”. W niełatwych warunkach udało się podtrzymać rangę i znaczenie tutejszego DKF.
W nowej rzeczywistości ustrojowej i społecznej (po 1989 r.) formuła działania klubu nie była do końca czytelna, niekończące się dyskusje nie pomagały i ostatecznie w 1991 roku KSW „Żak” zakończył swoje istnienie. Wkrótce potem z inicjatywy gdańskich radnych powstał Klub „Żak” działający jako miejska instytucja kultury.
Nowe życie starej zajezdni tramwajowej
Zaproponowano wtedy formułę skupiającą pod jednym dachem twórczość muzyczną, teatralną, filmową i wystawienniczą.
Na nową siedzibę przyszło jeszcze poczekać, bo przez dłuższy czas trwał remont starej zajezdni technicznej przy ul. Grunwaldzkiej, przewidzianej na lokalizację nowego-starego klubu studenckiego.
Działalność w nowej siedzibie rozpoczęła się w listopadzie 2001 roku, klub szybko wrósł w studencki nurt trójmiejskiej aktywności i kultury.
W „Żaku” odbywają się przeglądy filmowe, koncerty, imprezy muzyczne, przedstawienia i warsztaty teatralne. Niektóre z imprez cieszą się wielką rangą i długą historią, warto wymienić organizowany od lat 70-tych Międzynarodowy Festiwal Jazz Jantar czy też Gdański Festiwal Tańca. W obiekcie prowadzona jest również działalność gastronomiczna i funkcjonuje biuro kwater studenckich.
Organizacji imprez wydatnie sprzyjają ciekawie zaaranżowane wnętrza. W tak zwanej Sali Suwnicowej odbywają się koncerty i przedstawienia teatralne, w których uczestniczyć może do 200 widzów siedzących i maksymalnie 600 stojących. Najciekawszą przestrzenią w „Żaku” jest szklana piramida, w której zazwyczaj prezentowane są prace studentów i absolwentów gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Natomiast Kino Studyjne „Żak” kontynuuje działalność jednego z najstarszych polskich Dyskusyjnych Klubów Filmowych, w kinowej sali może pomieścić się prawie 150 widzów.
