Wystawę opowiadającą o początkach i rozwoju szpitalnictwa gdańskiego zobaczyć można w Domu Uphagena przy ulicy Długiej 12. Merytoryczne opracowanie tych ciekawych zagadnień przygotował dr hab. Adam Szarszewski – lekarz pediatra i autor wielu opracowań z dziedziny historii szpitali gdańskich. Przy organizacji wystawy zaangażował się też dr Piotr Paluchowski z Zakładu Historii i Filozofii Nauk Medycznych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Rozwój szpitalnictwa w dawnym Gdańsku
Do czasów obecnych zachowało się sporo zabytków związanych z dawnym szpitalnictwem gdańskim. Początki zorganizowanej opieki nad osobami chorymi i niedołężnymi przypadają na czasy krzyżackiego panowania. Zakonni bracia poza sztuką wojowania znali się też na opiece szpitalnej, wszak do tej właśnie służby zostali powołani przez papieża Klemensa III. Pierwsze szpitale powstawały wraz ze specjalnie budowanymi kościołami, pomoc dla ciała łączono z posługą duchową. Związek ważniejszy, niż nam współczesnym może się wydawać.
W latach 1310-1311 powstał szpital św. Ducha, który kilkadziesiąt lat później został przeniesiony w inną lokalizację. Pamiątką po tym najstarszym szpitalnym obiekcie jest nazwa jednej z najważniejszych ulic Głównego Miasta oraz nieczynny kościołek przyklejony do budynku Szkoły Podstawowej nr 50. W następnych dekadach szpitalnych obiektów z kościołami przybywało: zespół szpitala Bożego Ciała, szpital przy kościele św. Barbary i kolejny przy świątyni św. Elżbiety. Dla schorowanych szyprów i marynarzy wyrósł świetnie zorganizowany przytułek z kościołem św. Jakuba.
Ze wspomnianych wyżej obiektów w najszerszym kształcie zachował się kompleks szpitala Bożego Ciała, dzięki zaangażowaniu Hevelianum planowane jest jego przywrócenie do dawnej świetności. Kilka budynków zachowało też po szpitalu św. Jakuba, ponadto do dzisiaj funkcjonują dawne szpitalne świątynie. Po niektórych szpitalach (św. Gertrudy, św. Łazarza) pozostały tylko wzmianki i archeologiczne znaleziska odkrywane w trakcie realizacji współczesnych inwestycji.
W połowie XVI wieku w działanie gdańskiego szpitalnictwa wkraczać poczęła specjalizacja, we wspomnianym szpitalu św. Elżbiety powstał wydzielony oddział dziecięcy, potem też dla osób umysłowo chorych. Na tle europejskim była to nowość w podejściu do osób z takimi problemami, bo zazwyczaj były zamykane w więzieniach lub posądzane o opętanie przez siły nieczyste..
Unikatowym eksponatem jest przywilej króla Zygmunta Augusta wystawiony dla gdańskiego sierocińca przy szpitalu św. Elżbiety
Na wystawie kilkadziesiąt autentycznych eksponatów dotyczących zarysowanej wyżej tematyki: ryciny, grafiki, ilustracje i XIX-wieczne fotografie. Absolutnym unikatem przywilej wydany w 1552 roku przez króla Zygmunta Augusta dla gdańskiego sierocińca przy szpitalu św. Elżbiety. Warto też dłużej zatrzymać się przy kartuszu natrumiennym ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, który upamiętnia gdańskiego mieszczanina Gotthilfa Bergemanna. Przy zestawie cynowych szpryc do lewatywy docenić można jakość i wygodę rozwiązań współczesnych…
Formułę wystawy poszerzą: promocja publikacji „Ubodzy, chorzy, sieroty. Szpitale dawnego Gdańska w okresie średniowiecza i nowożytności” oraz oprowadzania kuratorskie i zajęcia dla seniorów.
Wystawa „Ubodzy, chorzy, sieroty. Szpitale dawnego Gdańska w okresie średniowiecza i nowożytności”;
Dom Uphagena – oddział Muzeum Gdańska;
ul. Długa 12, 80-827 Gdańsk;
Wystawa będzie prezentowana do 29 marca 2020 roku.
