InfoGdańsk

Wystawa prezentuje i podsumowuje dorobek badań archeologicznych prowadzonych na Westerplatte od jesieni 2016 roku. Znaczenie tego obszaru jest powszechnie znane. W okresie międzywojennym działała tu Polska Wojskowa Składnica Tranzytowa i z tej przyczyny wąski półwysep został 1 września 1939 roku zaatakowany przez przeważające siły niemieckie. Bohaterska postawa polskiego garnizonu uczyniła Westerplatte symbolem wybuchu II wojny światowej.

Po zakończeniu konfliktu obszar niszczał, dopiero w latach 60-tych zaaranżowano szerzej przemyślane upamiętnienie polskiego herozimu i oporu. Sporo przy tym zatarto z autentycznego charakteru przedwojennej placówki.

Badania archeologiczne na Westerplatte

Rozpoczęte jesienią 2016 roku badania stały się próbą poszerzenia znajomości tych ważnych wydarzeń. Prace prowadzono w okolicy Cmentarza Obrońców Westerplatte, przy którym szybko zlokalizowano fundamenty Willi Oficerskiej i krawędź Wartowni nr 5. Obronny obiekt został zniszczony podczas nalotu z 2 września, a wydobyte znaleziska nawiązują do dramaturgii tego ataku. To m.in. wygięta siłą wybuchu łyżka i fragment okna z zachowanym szkłem zbrojonym i wbitym odłamkiem bomby lotniczej!

W trakcie prac znaleziono ponad 4 tysiące przedmiotów, co błyskawicznie potwierdziło sens i zasadność podjęcia archeologicznych działań. To pierwsze powojenne badania o tak szerokim zakresie, co biorąc pod uwagę rangę i znaczenie obszaru co najmniej zaskakuje.

Guziki, fragmenty umundurowania i amunicja nawiązują do funkcjonowania polskiej placówki. Świetnie zachowane kule armatnie to pamiątka po zaciekłych walkach prowadzonych na Westerplatte między wojskiem napoleońskim i rosyjskim.

Okno w Wartowni nr 5.

W sierpniu 2017 roku badania zostały wznowione i obecnie są prowadzone na dwóch stanowiskach: przy dawnej Wartowni nr 5 oraz przy również nieistniejących starych koszarach. Prace prowadzi kilkunastoosobowy zespół pod kierownictwem Filipa Kuczmy. W drużynie również ratownik medyczny i saper, bo możliwość odkrycia niewypału czy niewybuchu nadal należy brać pod uwagę.

Otwarcie wystawy „Westerplatte w 7 odsłonach” stało się ważnym akcentem obchodów 78 rocznicy wybuchu II wojny światowej. Eksponaty zostały podzielone na siedem bloków tematycznych, co jest oczywistym nawiązaniem do tygodnia zaciekłej obrony. Prezentacja ok. dwustu znalezisk w sali wystaw czasowych Muzeum II Wojny światowej w Gdańsku.

Wystawa „Westerplatte w 7 odsłonach” – bloki tematyczne

Wartownia nr 5
Placówka została zniszczona podczas nalotu bombowego w drugim dniu obrony. Ważnym eksponatem rama okienna z hartowanym szkłem, prawdopodobnie wyrzucona siłą eksplozji.

Militaria
Eksponatem o wielkiej wartosci historycznej i emocjonalnej jest orzełek z czapki garnizonowej. Wygięcia i nadtopienia powstały pod wpływem siły wybuchu. Orzełek najprawdopodobniej należał do żołnierza z obsady Wartowni nr 5.

Willa Oficerska
W prezentowanych zbiorach fragment witraża z drzwi wejściowych, klucze, fragmenty świecznika czy też drzwiczki pieca kaflowego. W budynku kwaterował mjr Henryk Sucharski i kpt. Franciszek Dąbrowski.

Przedmioty osobiste
Niezwykłym znaleziskiem złota obrączka z grawerunkiem E R 8.5.38, która prawdopodobnie należała do żołnierza z jednej z trzech ostatnich zmian garnizonowych. W gablocie również buteleczki apteczne, fragmenty naczyń i nieźle zachowane szczoteczki do zębów.

Strefa kolejowa
To nawiązanie do stacji kolejowej Westerplatte prowadzonej przez urzędników podlegających Polskiej Dyrekcji Kolei Państwowych. W prezentowanych zbiorach fragment szyny kolejowej, plomby zabezpieczające wejścia do magazynów oraz guzik z kolejarskiego munduru.

Polscy więźniowie na Westerplatte
W tej części nawiązanie do mało znanego rozdziału dziejów Westerplatte. Po kapitulacji placówki zabezpieczenie terenu i rozbiórkę obiektów prowadzono siłami polskich więźniów, uzyskane materiały wykorzystano do rozbudowy obozu koncentracyjnego KL Stutthof. Wsród eksponatów m.in. łopata budowlana, którą prawdopodobnie posługiwał się polski więzień pracujący na terenie placówki.

Cmentarz Obrońców Westerplatte
Najważniejszym eksponatem figurka Jezusa – najprawdopodobniej z pierwszego krzyża ustawionego w miejscu Wartowni nr 5 z inicjatywy kpt. Franciszka Dąbrowskiego.