Pod koniec 2024 roku w przestrzeni Biskupiej Górki pojawiło się ciekawie zaaranżowane przedstawienie pomnikowe.
Kameralny pomnik przy ul. Biskupiej 33 upamiętnia postać Brunona Zwarry, który w pobliskiej (nieistniejącej) kamienicy spędził dzieciństwo i młodość, a ze swojego życia uczynił ważne świadectwo trudnych rozdziałów dziejów Gdańska.
Kim był Brunon Zwarra?
Brunon Zwarra urodził się w 1919 roku, zatem jego dzieciństwo i młodość przypadły na czasy Wolnego Miasta Gdańska, które wolne było tylko z nazwy i niestety skupiało w sobie wiele problemów społecznych i ideologicznych zagrożeń.
Brunon Zwarra uczęszczał między innymi do Gimnazjum Polskiego – szkoły średniej znanej z wysokiego poziomu nauczania.
Zobacz też – Gimnazjum Polskie w Wolnym Mieście Gdańsku
Młodzieniec udzielał się też w działalności polskich organizacji, a jako nieustępliwy zawodnik „Gedanii” brał udział w lokalnych rozgrywkach piłkarskich.
Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany, następnie osadzony w niemieckich obozach koncentracyjnych w Stutthofie i Sachsenhausen.
Po zakończeniu wojny Brunon Zwarra włączył się w odbudowę ukochanej 'Gedanii”, a w połowie lat 60-tych rozpoczął literacką przygodę z dziejami Gdańska w tle.
Jego monumentalne opracowanie „Gdańsk 1939. Wspomnienia Polaków-Gdańszczan” oraz „Wspomnienia gdańskiego bówki” stanowią wyjątkowe świadectwo i źródło historyczne dla badaczy gdańskich dziejów. Jak często czytelnicy podkreślali – Brunon Zwarra nie posiadał tytułów naukowych, ale był znakomitym obserwatorem gdańskiego życia codziennego i swoje spostrzeżenia potrafił w znakomitym stylu przelać na papier.
Pisarzowi nie brakowało przy tym cywilnej odwagi, z tego powodu wydanie dwóch ostatnich tomów „Wspomnień gdańskiego bówki” musiało zaczekać na zniesienie cenzury. Brunon Zwarra odważnie postawił też znaki zapytania przy twórczości Güntera Grassa – bezkrytycznie hołubionego przez lokalne władze.
Brunon Zwarra zmarł w 2018 roku i został pochowany na Cmentarzu Oliwskim.
Odsłonięcie pomnika Brunona Zwarry
Z propozycją upamiętniania gdańskiego kronikarza wystąpili lokalni społecznicy, którzy zawiązali Stowarzyszenie Ławeczka Brunona Zwarry i rozpoczęli zbiórkę funduszy oraz niezbędnych zezwoleń.
Odsłonięcie pomnika odbyło się 21 grudnia 2024 roku i zgromadziło wiele osób zainteresowanych postacią gdańskiego kronikarza.
Pomnik odsłonił Romuald Zwarra – kuzyn gdańskiego pisarza. Okolicznościowe przemówienie wygłosiła Maria Dryżał – córka pisarza, obecny był też Adam Choroszkiewicz – wnuk upamiętnionego kronikarza. Zatem Brunon Zwarra zostawił po sobie nie tylko spuściznę wspomnieniowo-literacką, lecz także wspaniałą, wielopokoleniową rodzinę.
Z krótkim przemówieniem wystąpiła również Joanna Szymańska – prezes wspomnianego stowarzyszenia, dzięki któremu powstało upamiętnienie.
Pomnik gdańskiego bówki
Gdański bówka – czyli miejski chłopak, trochę taki łobuziak, przepełniony trudnymi do zdefiniowania, lecz jakże przydatnymi ulicznym sprytem i zaradnością. Przywołane słowo funkcjonowało w międzywojennym Gdańsku i faktycznie do postawy Brunona Zwarry dobrze pasowało.
Pomnik przedstawia Brunona Zwarrę w spokojnej, nieco nonszalanckiej postawie. Właśnie taka w Wolnym Mieście Gdańsku była potrzebna – bez strachu, za to z gotowością do natychmiastowego działania.
Pomnikowy Brunon Zwarra trzyma w dłoni egzemplarz „Gazety Gdańskiej” – ten tytuł prasowy odgrywał w życiu lokalnej polskiej społeczności bardzo ważną rolę. Na pobliskiej ławeczce przeczytać można kilka kilka zdań trafnie charakteryzujących sylwetkę gdańskiego kronikarza.
Pomnik powstał według pomysłu Wiesława Kwaka – rzeźbiarza, malarza i rysownika, absolwenta gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Odsłonięcie pomnika wpisuje się też w temat odzyskiwania przestrzeni Biskupiej Górki – przez lata dzielnicy zaniedbanej i zapomnianej, a od kilku lat systematycznie rewitalizowanej.
