InfoGdańsk

Wszyscy bez wyjątku gdańszczanie doskonale kojarzą centralną część Wrzeszcza przeciętą przelotową i ruchliwą Aleją Grunwaldzką. W tej części miasta kryje się nie tylko komunikacyjne znaczenie, opisywany fragment Wrzeszcza miał się stać gdańskim odpowiednikiem podkrakowskiej Nowej Huty, wielką dzielnicą dla aż 80 tysięcy mieszkańców!

W Zespole Przedbramia ulicy Długiej zobaczyć można wystawę czasową ciekawie opowiadającą o tym mniej znanym wątku gdańskiej historii.

Grunwaldzka Dzielnica Mieszkaniowa w gdańskim Wrzeszczu

W pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej zniszczone Śródmieście było dalekie od funkcjonalności miejskiego centrum, nie mogło też zaspokoić potrzeb mieszkaniowych przyrastającej ludności Gdańska. Stąd plany budowy wielkiej i urbanistycznie kompletnej dzielnicy na terenie Wrzeszcza, który jako znacznie mniej zniszczony i dogodnie położony faktycznie stanowił ciekawy i rozwojowy obszar inwestycyjny.

Wzdłuż poszerzonej głównej arterii dzielnicy planowano budowę Grunwaldzkiej Dzielnicy Mieszkaniowej, która wraz z gmachami użyteczności publicznej, rozległymi terenami zielonymi miała również pokazać siłę i rozmach socjalistycznej władzy. A przy okazji zdławić inicjatywę prywatną, która w powojennym Wrzeszczu radziła sobie bardziej niż przyzwoicie.

Zobacz też – Filtr DPF: kiedy czyścić, a kiedy wymieniać?

Projekt urbanistyczny Grunwaldzkiej Dzielnicy Mieszkaniowej opracowała architektka o wileńskim rodowodzie Irena Heilmanowa, a plany uszczegółowili Wacław Rembiszewski, Józef Chmiel i Władysław Lew. Początkowo planowano otoczenie Al. Grunwaldzkiej nieco niszą zabudową ze stromymi dachami, ale na takie odejście od socrealistycznych pryncypiów nie zgodzili się decydenci warszawscy.

Wzdłuż Alei Grunwaldzkiej wyrosła zwarta stylistycznie zabudowa z rozbudowaną infrastrukturą sklepów, lokali gastronomicznych i funkcji usługowych. Działające w tej przestrzeni domy towarowe były największymi obiektami handlowymi na terenie Trójmiasta, a popularne lokale na brak klienteli też nie narzekały.

W przestrzeni Wrzeszcza świeciło niegdyś wiele neonów, z biegiem czasu coraz bardziej wybrakowanych i popsutych.

Plany budowy wielkiej i nowoczesnej dzielnicy zrealizowano tylko częściowo, ale i tak Grunwaldzka Dzielnica Mieszkaniowa przed kolejnych kilkadziesiąt lat była najważniejszym zakupowym i rozrywkowym i obszarem Gdańska. Tutaj toczyło się prawdziwe życie, obsługa potrzeb odbudowanego i rozwijającego się Gdańska.

Powojenny Wrzeszcz na wystawie w Muzeum Gdańska

Zwiedzających wita neonowa zapowiedź wystawy, to trafne nawiązanie, bo w przestrzeni Wrzeszcza faktycznie mrugało kiedyś sporo neonów, coraz częściej potem wybrakowanych i popsutych.

Na wystawie zobaczyć można unikatowe fotografie przedstawiające centralną część Wrzeszcza w pierwszych powojennych dekadach. Tematyczne działy ciekawie opowiadają o urbanistycznych założeniach, pryncypiach socrealistycznej architektury i następnie działających na terenie Grunwaldzkiej Dzielnicy Mieszkaniowej sklepach, kawiarniach i innych lokalach.

Do legendy przeszedł na przykład Cristal, którego rozmach działania oznaczał konieczność zatrudnienia ponad stu osób obsługi. Wiele osób do dzisiaj z sentymentem wspomina restaurację Olimp działającą na szczycie doskonale kojarzonego Dolarowca.

Eksponatem o unikatowej wartości jest wykonany w skali 1:1000 szczegółowy plan Grunwaldzkiej Dzielnicy Mieszkaniowej przekazany przez Danutę Olędzką, architektkę i żonę jednego z najważniejszych projektantów te części Wrzeszcza.

Wystawę zobaczyć można w Sali Sądowej, natomiast na kolejnych piętrach Wieży Więziennej znajduje się wystawa „Gdańsk piękniejszy niż kiedykolwiek” opowiadająca o trudach powojennej odbudowy zniszczonego miasta.

Zobacz więcej – Wystawa „Gdańsk piękniejszy niż kiedykolwiek” w Muzeum Gdańska

Pomijając trudne czasy i błędy wpisane w założenia tamtego systemu – jego produkt w postaci Grunwaldzkiej Dzielnicy Mieszkaniowej okazał się przemyślany, trwały i aż do końca ubiegłego stulecia wielowątkowo definiujący ten jeden z najważniejszych fragmentów Gdańska.

Zwiedzanie wystawy otwiera też przestrzeń do pytań i refleksji dotyczących na przykład obecnego planowania miejskich dzielnic i inwestycji. Czy na pewno w tej ważnej dziedzinie odnotowano postęp? Czy poluzowanie wymogów zawsze otwiera drogę do lepszych rozwiązań i funkcjonalności?

Wystawę zobaczyć można do 30 września 2024 roku.