Wejherowo z roku na rok zyskuje na popularności i jest coraz chętniej odwiedzane przez zainteresowanych historią turystów. Decydują o tym znakomitej wartości zabytki, ciekawe przestrzenie parkowe i taki trudny do jednoznacznego opisania genius loci tej miejscowości.
W Wejherowie można znaleźć miejsca jakby zapomniane, a jednak przepełnione ważną dla miejscowości i regionu historią….
Wejherowskie Powązki – stary cmentarz parafialny w Wejherowie
Taką przestrzenią jest stary cmentarz parafialny, którego historia sięga I połowy XIX stulecia. W tym zacisznym miejscu zobaczyć można przyciągającą uwagę kompozycję starych grobów, krzyży i pomników. Wiele z nich upamiętnia osoby wybitnie zasłużone w lokalnych dziejach, których życie i działalność odegrały ważną rolę w funkcjonowaniu wejherowskiej społeczności. Nieprzypadkowo więc stary wejherowski cmentarz parafialny określa się mianem Wejherowskich Powązek.
Warto przypomnieć – warszawski Cmentarz Powązkowski powstał pod koniec XVIII wieku i z biegiem stuleci stał się ostatnim miejscem spoczynku osób wybitnie zasłużonych dla polskiej społeczności.
Przez przeszło dwa stulecia zmarłych mieszkańców Wejherowa chowano na dwóch przykościelnych cmentarzach – przy świątyni parafialnej oraz obok kościoła klasztornego.
Na początku XIX wieku wspomniane nekropolie były już przepełnione i szukano miejsca na organizację nowego cmentarza. W 1822 roku teren pod budowę nowej nekropolii podarowała pani Karolina Rogocka, potem doszły kolejne darowizny i nowy cmentarz był stopniowo rozbudowywany.
Dlaczego Wejherowskie Powązki są takie ważne?
Przestrzeń tej nekropolii stała się miejscem ostatniego spoczynku wielu wybitnych mieszkańców Wejherowa i okolic. W majestatycznych krzyżach i nagrobkach zapisana jest więc skomplikowana i często tragiczna historia miejscowości.
Na cmentarzu znaleźć można kwaterę żołnierzy 1. Morskiego Pułku Strzelców, którzy we wrześniu 1939 roku bohatersko bronili zachodniej części polskiego Pomorza, a ich szlak bojowy dobiegł końca w przestrzeni Kępy Oksywskiej.
Na wielu nagrobkach zauważyć można literę „P” wskazującą na pochówek byłych więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego w Stutthofie.
Wspomniany obóz działał przez niemal całą II wojnę światową i pochłonął ok. 65 tysięcy ofiar, w tym wielu mieszkańców kaszubskiego regionu.
W przestrzeni opisywanego cmentarza spoczywają też między innymi:
Edward Łakomy – powstaniec wielkopolski i późniejszy wójt gminy Wejherowo, zamordowany przez niemieckich okupantów w Lesie Piaśnickim;
Augustyn Westphal – wybitny działacz kaszubski i patriotyczny, prezes chóru męskiego „Harmonia”. Podczas II wojny światowej członek Rady Naczelnej TOW „Gryf Pomorski”, po zakończeniu wojny był prześladowany przez lokalne struktury Urzędu Bezpieczeństwa.
ks. Edmund Roszczynialski – proboszcz parafii Trójcy Przenajświętszej w Wejherowie, wybitny organizator i działacz społeczno-patriotyczny, autor wielu artykułów i opracowań dotyczących lokalnej tematyki. Zamordowany przez Niemców w Cewicach koło Lęborka. Od 1994 roku trwa proces beatyfikacyjny tego wybitnego duchownego.
Dr Franciszek Panek – znany i ceniony lekarz, pierwszy przewodniczący Rady Miejskiej w Wejherowie po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W Piaśnicy zamordowane zostały córki dr. Panka – nauczycielki Stanisława i Kazimiera Pankówny.
Na osobnych tablicach odczytać można biogramy płk. Kazimierza Burczaka, w latach 1935-1937 był dowódcą 1. Morskiego Pułku Strzelców, został zamordowany w Katyniu, oraz kpt. Antoniego Kasztelana, który brał czynny udział w obronie polskiego Wybrzeża, niezgodnie z prawem został przekazany Gestapo, osadzony w obozie koncentracyjnym w Stutthofie, pod koniec 1942 roku został stracony w niemieckim więzieniu. Tej ostatniej wymienionej postaci dotyczy też fragment wystawy w gdańskim Muzeum II Wojny Światowej.
Zatem Wejherowskie Powązki przypominają też o martyrologii tutejszych mieszkańców, której zbrodniczą kulminacją było ludobójstwo przeprowadzone przez niemieckich okupantów w pobliskich Lasach Piaśnickich.
Zobacz więcej – Kaszubska Golgota. Niemiecka zbrodnia w Lasach Piaśnickich
Stary cmentarz wejherowski w metafizyczny i emocjonalny sposób komponuje dzieje/historię tej ciekawej miejscowości.
W bliskim sąsiedztwie cmentarza znajduje się słynna Kalwaria Wejherowska – jeden z najstarszych i najcenniejszych takich zabytków w Polsce. Warto też odwiedzić pobliski Park im. Aleksandra Majkowskiego, który jest jednym z najładniejszych parków na obszarze województwa pomorskiego.
