Rocznica odzyskania polskiej niepodległości tradycyjnie obchodzona jest 11 listopada. Tego dnia 1918 roku Rada Regencyjna przekazała uwolnionemu z twierdzy magdeburskiej Józefowi Piłsudskiemu władzę wojskową i naczelne dowództwo podległych jej wojsk polskich. Znaczenie tej daty jest więc bardziej symboliczne, odrodzoną Polskę czekała trudna walka o granice i obronę kruchej niezależności.
Niepodległościowa parada po raz pierwszy odbyła się w Gdańsku w 2003 roku, dwie ostatnie rocznice ze względu na pandemiczne ograniczenia były skromne i ograniczone do kameralnie zorganizowanych uroczystości.
Parada Niepodległości 2022 – program
Znaczenie tegorocznej rocznicy jest pogłębione trwającą wojną na Ukrainie, opór ukraińskiego społeczeństwa podkreśla znaczenie niepodległości, przypomina o jej wartości i konieczności codziennej obrony.
Organizatorzy serdecznie zapraszają osoby narodowości ukraińskiej do wspólnego udziału w niepodległościowym pochodzie.
Niepodległościowe aspiracje Ukrainy splotły się z Gdańskiem już sto temu, bo w latach 1920-1921 w nadmotławskim mieście działał konsulat Ukraińskiej Republiki Ludowej.
Zaskakują też podobieństwa między hymnami narodowymi, autorem polskiego jest Wybicki, a muzyki do ukraińskiego… Werbycki. Początek polskiego – „Jeszcze Polska nie zginęła”, a ukraińskiego – „Szcze ne wmerła Ukrajina”.
Poniżej przedstawiamy zarys programu rocznicowego święta:
godz. 9.30 – uroczyste wciągnięcie flagi Polski na maszt na Górze Gradowej;
od godz. 9.00 – formowanie czoła pochodu w przestrzeni ul. Podwale Staromiejskie;
10.30 – początek Parady Niepodległości. Trasa przemarszu: Podwale Staromiejskie, Podmłyńską, Rajską, Heweliusza, Korzenną, Kowalską, Targ Drzewny (koło pomnika Króla Jana II Sobieskiego), Świętego Ducha, Kołodziejską i Tkacką. Z tej ostatniej nastąpi wejście na ulicę Długą i przejście na Długi Targ.
12.00 – uroczyste odśpiewanie hymnu Polski na Długim Targu przed Dworem Artusa;
następnie wykonanie zdjęcia uczestników i dalsze wspólne śpiewanie.
Formułę święta poszerzą dodatkowe atrakcje: gra miejska wykorzystująca motywy patriotyczne, przejście z przewodnikami miejskimi przy miejscach ważnych dla polskiej tożsamości narodowej czy też patriotycznie skomponowana oferta gastronomiczna podawana z foodtrucków.
Natomiast na Targu Węglowym będzie można obejrzeć zabytkowe pojazdy, które wcześniej w trakcie parady przejadą ulicami Gdańska.
Ignacy Paderewski w Gdańsku
Dzień 11 listopada 1918 roku przebiegł w Gdańsku bez większych ekscytacji. Tego dnia w Lesie Compiègne zawarto rozejm wstrzymujący działania I wojny światowej, a w dotkniętym aprowizacyjnymi ograniczeniami mieście dominowały nastroje apatii i znużenia. I najważniejsze – w Gdańsku zdecydowanie przeważała ludność narodowości niemieckiej z wyraźnym oczekiwaniem pozostania w granicach pokonanej Rzeszy.
Warto jednak przypomnieć o wydarzeniach nieco późniejszych, które ciekawie wpisały się w proces odbudowy państwa polskiego.
25 grudnia 1918 r. do Gdańska zawitał wybitny kompozytor Ignacy Paderewski, który przez wiele wcześniejszych lat ze znaczącym skutkiem propagował odbudowę polskiej niepodległości.
Kompozytor wraz z małżonką Heleną zameldował się w eleganckim hotelu „Danziger Hof” przy Bramie Wyżynnej.
Kolejne godziny upłynęły na spotkaniach z polskimi politykami i działaczami gdańskimi o polskich zapatrywaniach. Józef Czyżewski miał potem wspominać o zmarnowanej szansie polskiego powstania i przyłączenia Gdańska do Rzeczypospolitej, ale były to zapewne spekulacje oparte na znajomości późniejszego rozwoju wydarzeń. Na przyłączenie Gdańska w stylu wielkopolskim nie było wtedy najmniejszych szans. Państwo Paderewscy wspominali potem wyraźnie wyczuwalną wrogość Gdańska wobec jakichkolwiek wątków związanych z odradzającym się państwem polskim.
26 grudnia wybitni goście wyjechali specjalnym pociągiem do Poznania. Tam w zupełnie innych realiach przyjazd kompozytora stał się impulsem do rozpoczęcia powstania – jedynego tak udanego zrywu w polskiej historii.
Powitanie gen. Józefa Hallera
I drugi wątek ciekawie wpisany w burzliwą historię odbudowy państwa polskiego. Rankiem 10 lutego 1920 roku na peron dworca gdańskiego (link) wtoczył się pociąg z polską delegacją jadącą do Pucka na ceremonię symbolicznych zaślubin z morzem. Pierwszoplanową postacią był gen. Józef Haller, który jako dowódca tzw. Błękitnej Armii zaangażowany był w przejmowanie Pomorza Gdańskiego przez polskie państwo.
Delegatów powitali przedstawiciele polskiej społeczności w Gdańsku z dr. Józefem Wybickim na czele. Gen. Józef Haller otrzymał wtedy dwa platynowe pierścienie, kilka godzin później jeden z nich wrzucił do bałtyckiej toni i powrót Polski nad morskie wybrzeże stał się faktem…
Zobacz więcej – Zaślubiny Polski z morzem
Niepodległościowych wątków można w gdańskiej historii odnaleźć znacznie więcej, na przykład mało znanym faktem jest pobyt Józefa Piłsudskiego w gdańskim więzieniu przy Schiesstange, obecnie ul. Kurkowej.
Rozstrzygnięcia traktatowe uczyniły Gdańsk tak zwanym Wolnym Miastem, które jako mało udany eksperyment polityczno-terytorialny stanowiło oś niezgody w napiętych relacjach polsko-niemieckich i przez trzeźwo myślących komentatorów było wskazywane jako możliwa przyczyna wybuchu kolejnej wojny…
Niepodległość jest wartością, o którą każdego dnia należy dbać i zabiegać. Warto więc 11 listopada odciąć się od różnic i podziałów, poszukać wspólnego dla wszystkich dobra, którym jest przecież niepodległa Polska…
