InfoGdańsk

Korzystając z miejskiej przestrzeni rzadko zdajemy sobie sprawę z funkcjonowania rozległej i rozbudowanej infrastruktury, dostarczającej choćby wody czy energii elektrycznej. Wodę w kranie i napięcie w kontakcie traktuje się jako coś oczywistego, a znaczenie tych mediów docenia się tylko podczas dłuższej awarii i przymusowych przerw w ich dostawie.

Oczyszczalnia Ścieków Gdańsk-Wschód zastąpiła przestarzały obiekt z gdańskiej Zaspy

Ważnym ogniwem działania miejskiej infrastruktury jest odbiór i obróbka ścieków. Aż do drugiej połowy XIX wieku brakowało w Gdańsku zwartego i sensownego systemu gospodarowania zasobami wodnymi, nieprzypadkowo więc ludność doświadczała problemu schorzeń i epidemii. Dopiero w latach 1868-1871 powstał nowoczesny układ kanalizacyjny, przyjęte przy jego budowie założenia pozostają aktualne do dnia dzisiejszego.

Przez wiele dziesięcioleci funkcjonowały mniejsze i lokalne oczyszczalnie ścieków, a w 1932 roku do eksploatacji oddano nowoczesny kompleks na Zaspie. Przez ponad siedemdziesiąt lat ten zakład przyjmował ścieki z Sopotu, Żabianki, Jelitkowa, Brzeźna, częściowo Przymorza, Zaspy i Wrzeszcza, zneutralizowane nieczystości były odprowadzane do basenu portowego im. Władysława IV w Nowym Porcie.

Oczyszczalnia Ścieków Gdańsk-Wschód funkcjonuje od 1976 roku, początkowo wykorzystywano w niej tylko mechaniczne metody neutralizacji zanieczyszczeń. Woda “oczyszczona” w zaledwie 30% była następnie tłoczona do Przekopu Wisły i z całym bagażem zanieczyszczeń organicznych trafiała do Zatoki Gdańskiej. Nieprzypadkowo więc w schyłkowym okresie Polski Ludowej stan przybrzeżnych wód był niezadowalający i miejskie kąpieliska były raz po raz zamykane.

W 1993 roku wprowadzono technologię chemicznego oczyszczania, skuteczność obiektu wzrosła do 60%, ale wobec europejskich aspiracji i wysokich norm ochrony środowiska – nie można było na tym poprzestać.

W latach 1996-1999 powstał kompleks oczyszczania biologicznego, kilka lat później (2002) dobiegła końca budowa rurociągu wyprowadzającego oczyszczoną wodę na 2,5 km w głąb Zatoki Gdańskiej. Tam układ prądów morskich oddala oczyszczone ścieki od trójmiejskich plaż i kąpielisk.

Po kolejnych modernizacjach i rozbudowach Oczyszczalnia Gdańsk-Wschód może dobowo przyjmować 120 tys. m³ ścieków, do kompleksu przeciętnie trafia 92 tys. m³ ścieków w ciągu doby. Do oczyszczalni kierowane są ścieki z Gdańska, Kolbud, Żukowa, Sopotu, Pruszcza Gdańskiego i okolic tych miejskich ośrodków. Efekty złożonych procesów oczyszczania są znacznie lepsze od wyznaczonych norm. Działanie kompleksu jest nieprzerwanie monitorowane, a każdego dnia z różnych punktów układu technologicznego pobierane są próbki i następnie laboratoryjnie badane.

Oczyszczalnia ścieków – jak to działa

Proces oczyszczania wody jest złożony i warty choćby ogólnego opisu.

Najpierw ścieki przechodzą przez kolejne etapy oczyszczania mechanicznego. Z wykorzystaniem 4 krat o zróżnicowanym prześwicie oddzielane są zanieczyszczenia stałe o różnej wielkości. Następnie ścieki trafiają do piaskowników napowietrzanych, gdzie w procesie sedymentacji następuje oddzielenie zawiesin mineralnych, a w procesie flotacji usunięcie tłuszczów i olejów.

W osadnikach wstępnych następuje oddzielenie łatwo opadających zawiesin organicznych od ścieków, potem oczyszczona mechanicznie woda dopływa do przepompowni pośredniej, skąd jest kierowana do komory rozdzielczej, następuje w niej podział na sześć równoległych ciągów oczyszczania biologicznego.

W reaktorach biologicznych przebiegają zintegrowane procesy rozkładu związków organicznych, ich najważniejszym celem jest usunięcie azotu i fosforu. W każdym reaktorze znajdują się komory o zróżnicowanych warunkach tlenowych i hydraulicznych. Następnie mieszanina oczyszczonych ścieków trafia do dwóch radialnych osadników wtórnych, gdzie następuje oddzielenie osadu. Oczyszczona woda odpływa do przepompowni “Bogatka”, skąd rurociągiem trafia do Zatoki Gdańskiej.

Do zakończenia procesu jeszcze daleko, bo pozostaje przecież wyizolowany osad, celem jego dalszej obróbki jest zmiana składu chemicznego i zmniejszenie objętości.

Instalacje Oczyszczalni Ścieków Gdańsk-Wschód

Zmieszany osad trafia do zamkniętych komór fermentacyjnych, gdzie w warunkach beztlenowych ulegają degradacji pozostałe związki organiczne i pozyskiwany jest biogaz z wysoką zawartością metanu. Wcześniej biogaz był spalany, co prowadziło do emisji gazów cieplarnianych. Obecnie trafia do elektrociepłowni biogazowej, gdzie napędza agregaty prądotwórcze, a z układu chłodzenia i odprowadzania spalin pozyskiwane jest ciepło. Nowoczesna elektrociepłownia w znacznym stopniu pokrywa zapotrzebowanie energetyczne Oczyszczalni Gdańsk-Wschód.

Pozostałości trafiają do Instalacji Termicznego Przekształcania Osadów, tam najpierw do odwodnienia w wirówkach sedymentacyjnych, następnie do pieca, gdzie następuje spalenie. W procesie spalania objętość osadów ulega zmniejszeniu o 80%, pozostałości są stabilizowane, po połączeniu w bloki odbierane rzez uprawnione podmioty zewnętrzne.

Projekt „Otwarta Oczyszczalnia”

Zatem proces neutralizacji produkowanych przez na ścieków długi, rozbudowany i podobnie jak w przypadku zdrowia – dopóki wszystko działa, to raczej niezauważany i niedoceniany. Awaria gdańskiej przepompowni z maja 2018 roku w pełni ukazała znaczenie tej części miejskiej infrastruktury.

Zobacz też – Na co zwrócić uwagę wybierając szkołę jazdy w Gdańsku?

W ramach projektu “Otwarta Oczyszczalnia” kompleks można zwiedzać, konieczne wcześniejsze zgłoszenie. Zwiedzających oprowadzają wydelegowani z zakładu przewodnicy, trasa prowadzi przez najważniejsze sekcje oczyszczalni. Po drodze natłok wrażeń merytorycznych i zapachowych 🙂