W muzyce organowej ukryte są trudne do nazwania moc i przyciąganie, a koncert wykonany na zabytkowym instrumencie przenosi słuchaczy w inny wymiar i w inną epokę. Oczywiście tych wrażliwych, z otwartym sercem i duszą.
W kościele katedralnym Wniebowzięcia NMP we Fromborku wysłuchać można muzyki z jednego z najciekawszych instrumentów organowych w Polsce. Dzieje tutejszego instrumentu sięgają XVI stulecia, a dzięki nietypowemu umiejscowieniu manuału słuchacze zostają dosłownie wciągnięci w głębię muzycznego koncertu.
Organy we fromborskiej katedrze – krótka historia
Dzieje fromborskich organów sięgają początku XVI wieku, gdy mistrz Jan z Chojnic podjął się budowy tego rodzaju instrumentu. Organy służyły nieco ponad sto lat, w 1627 roku instrument padł łupem Szwedów, którzy doszczętnie obrabowali Wzgórze Katedralne i okolice.
W 1683 roku zawarto umowę z organmistrzem Danielem Nitrowskim na budowę organów z emporą. Rok później montaż instrumentu dobiegł końca, następnie mistrz Jerzy Piper z Lidzbarka przyozdobił prospekt polichromią.
Powstał efektowny wizualnie prospekt z piszczałkami. W emporze umieszczono herby biskupa Michała Radziejowskiego, diecezji i kapituły.
W prospekcie zobaczyć też można anioły grające na trąbach, bogatą ornamentykę roślinną, a pod widocznym w części środkowej baldachimem Matkę Bożą z Dzieciątkiem. Z bocznych partii prospektu wystają tak zwane trąbki hiszpańskie, które są ustawione horyzontalnie, a ze względu na charakterystyczną barwę i donośność wydawanego dźwięku, są doskonale słyszalne nawet podczas gry na pełnych organach.
Natomiast widoczne rzeźby przedstawiają św. Andrzeja i św. Piotra.
Organy były kilkukrotnie remontowane, najszerszy zakres prac remontowych przeprowadzono w 1935 roku staraniem firmy Erika Kempena z Lubeki. Właśnie w tym remoncie wprowadzono trakturę elektropneumatyczną, a ze względu na brak miejsca nowy stół do gry umieszczono w dolnej części kościoła.
Koncert organowy we Fromborku
Organy poważnie ucierpiały pod koniec II wojny światowej, ich odbudowa odbyła się w latach 1960-1968.
Instrument składa się z 4256 piszczałek pogrupowanych w 61 głosów.
W 1968 roku z inicjatywy Kurii Biskupiej Warmińskiej oraz Państwowej Filharmonii w Olsztynie zainaugurowano letnie festiwale muzyki organowej w katedrze fromborskiej. Festiwal odbywa się do czasów obecnych i przyciąga miłośników muzyki organowej z Polski i z zagranicy.
Prezentacje fromborskich organów odbywają się trzykrotnie w ciągu dnia, bilety można kupić w muzealnej kasie lub wcześniej w trybie on-line:
https://bilety.muzeumfrombork.pl/
Koncert jest pod wieloma względami nietypowy, bo organista gra na manuale ustawionym w dolnej części kościoła, zatem na widoku słuchaczy, którzy obserwować mogą kunszt i skomplikowaną choreografię ruchów artysty. Gra na organach wymaga bowiem intensywnej pracy dłoni i stóp. Na tym nie koniec. W przerwach między utworami organista ciekawie opowiada o historii instrumentu, niuansach wykonywanej muzyki i prezentowanych utworach.
Zobacz też – Organy w katedrze oliwskiej
W trakcie koncertu warto też obserwować prospekt, który ożywa jak zaczarowany. Koncert organowy w katedrze we Fromborku jest więc ucztą dla uszu oraz oczu.
Skarby fromborskiej katedry
Fromborska katedra stanowi prawdziwy skarbiec sakralnej sztuki, warto więc udział w koncercie organowym połączyć ze zwiedzaniem tego wspaniałego wnętrza.
Jednym z najcenniejszych zabytków jest dawny ołtarz główny, który został ufundowany na początku XVI wieku przez biskupa Łukasza Watzenrode, dzieło sztuki zobaczyć można w nawie północnej.
Obecny ołtarz główny powstał w połowie XVIII wieku z fundacji biskupa Adama Grabowskiego, który przyczynił się też do odkrycia wartości kroniki Galla Anonima.
Wewnątrz katedry znajduje się 16 ołtarzy bocznych, z których większość powstała po wyniszczających wojnach ze Szwecją. W kościele zobaczyć też można 129 zabytkowych płyt nagrobnych.
Zobacz też – Jak przygotować się do wizyty u optometrysty? Przewodnik dla pacjentów
Uwagę przyciągają również epitafia, zwłaszcza epitafijne dzieło poświęcone Mikołajowi Kopernikowi. Na przestrzeni wieków kwestia pochówku Mikołaja Kopernika w katedrze nie podlegała większym wątpliwościom, jednak dopiero niedawno zidentyfikowano doczesne szczątki wybitnego uczonego. Miejsce pochówku słynnego kanonika jest dokładnie oznaczone, obok zaznajomić się można z wystawą opisującą fascynujące poszukiwania grobu astronoma.
Ze sklepienia prezbiterium zwiesza się z tiara papieska, bo biskup warmiński Eneasz Sylwiusz Piccolomini został w 1458 roku wyniesiony do godności papieskiej i jako papież Pius II przez kilka kolejnych lat kierował kościołem.
Zatem zwiedzanie fromborskiej katedry to niezwykła wędrówka przez meandry dziejów i niezwykłe bogactwo sakralnej sztuki.
