W tym opracowaniu krótki opis działania polskiej poczty w okresie Wolnego Miasta Gdańska oraz przedstawienie budynków związanych z tym trudnym rozdziałem lokalnych dziejów.
Na mocy postanowień traktatu wersalskiego Rzeczpospolita otrzymała prawo organizacji niezależnej służby pocztowej na terenie Freie Stadt Danzig. Łatwo nie było, generalnie strona gdańska niechętnie odnosiła się do tematu jakiejkolwiek współpracy, szczególnie drażliwie odbierano faktyczną czy wyimaginowaną ingerencję w miejską niezależność.
Kulminacją tych napięć i nieporozumień był błahy w istocie rzeczy spór o skrzynki pocztowe (1925), szeroko nagłośniony i rozstrzygnięty dopiero na forum obrad Ligi Narodów. Spory wróciły w 1938 roku, tym razem osią nieporozumienia była kwestia pocztowych znaczków.
Budynki Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku
W Gdańsku funkcjonowały trzy oddziały Poczty Polskiej, budynki zachowały się do czasów obecnych. Poniżej krótki opis wspomnianych obiektów:
Polski Urząd Pocztowo-Telegraficzny nr 1
Potężny gmach powstał w latach 1838-44 jako wojskowy szpital gdańskiego garnizonu. Po demilitaryzacji Gdańska część budynku została przejęta przez stronę polską. W obiekcie funkcjonowała Dyrekcja Poczt i Telegrafów RP, a od 1925 roku placówka pocztowa obsługująca również mieszkańców.
To o ten budynek od porannych godzin 1 września 1939 roku toczyły się zaciekłe walki, kilkudziesięciu słabo uzbrojonych pocztowców przez 14 godzin stawiało opór przeważającym siłom niemieckim. W gmachu i jego najbliższym otoczeniu wiele odniesień do tego dramatycznego rozdziału gdańskiej historii.
Od 1979 roku w części budynku działa Muzeum Obrony Poczty Polskiej.
Polski Urząd Pocztowy nr 2 – Poczta Kolejowa
Obiekt powstał na początku XX stulecia jako część zespołu dworca kolejowego. Od 1921 roku w budynku działała placówka, w której prowadzono operacje wewnętrzne, natomiast nie obsługiwano ludności. Oddział był określany mianem „poczty kolejowej”. Placówka pocztowa działała w tym budynku do wybuchu II wojny światowej.
Polski Urząd Pocztowy nr 3 – Poczta Morska
Budynek powstał w 1927 roku według projektu Czesława Świałkowskiego – polskiego architekta działającego na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Stylistyka obiektu nawiązuje do architektury polskich dworów szlacheckich, podobny obiekt zobaczyć można po drugiej stronie Wisły w głębi Basenu Górniczego. Podobieństwo nieprzypadkowe, bo ten drugi budynek to również realizacja według projektu wspomnianego wyżej architekta.
Zobacz też – Dlaczego warto kupić OC auta przez internet?
W budynku funkcjonował Urząd Pocztowo-Telegraficzny Gdańsk 3, w którym obsługiwano pocztową komunikację między Polską a krajami zamorskimi. Do niedawna w obiekcie funkcjonowały magazyny Poczty Polskiej, obecnie należy do Zarządu Morskiego Portu Gdańsk.
