Wybitny pisarz urodzony w Gdańsku, laureat literackiej Nagrody Nobla i orędownik polsko-niemieckiego pojednania.
Dzieciństwo i wczesną młodość spędził w dzielnicy Wrzeszcz (określanej wtedy jako Langfuhr), do dzisiaj zachowała się kamienica przy ul. Lelewela 13 (wówczas Labesweg), w której się wychowywał. Dlatego uliczki i zaułki Wrzeszcza zajmują tak szczególne miejsce na kartach powieści pisarza.
W 1999 roku Günter Grass otrzymał literacką Nagrodę Nobla
W życiu i twórczości Güntera Grassa jak w zwierciadle odbijała się powikłana i zagmatwana historia Gdańska. Na ochotnika zgłosił się do służby w niemieckiej Kriegsmarine, zgłoszenie odrzucono. Dwa lata później, gdy III Rzesza chwiała się na wszystkich możliwych frontach, został wcielony w szeregi Waffen-SS (dywizja pancerna „Frundsberg”), przez wiele powojennych lat pisarz wskazywał na członkostwo w Hitlerjugend. Różnica zasadnicza, bo po wojnie Waffen-SS uznano za organizację zbrodniczą.
Po wojnie, już jako mieszkaniec RFN, aktywnie wspierał partię SPD, zaangażował się też na rzecz polsko-niemieckiego pojednania. Miał ku temu szczególną motywację, bo wywodził się z pogranicza kultur, pamiętał też o skutkach ideologicznego opętania.
Światową sławę zyskał dzięki twórczości literackiej, w której najważniejsze miejsce zajmuje tzw. trylogia gdańska: „Blaszany bębenek”, „Kot i mysz” i „Psie lata”. Wspomniane książki w barwny, nieco ironiczny i groteskowy sposób, opisują wzlot i upadek ideologii nazistowskiej w Gdańsku, pokazują też skutki tego szaleństwa – zniszczenie miasta i unikatowej niemiecko-polsko-kaszubskiej kultury. Autor nie stroni przy tym od ironii i gorzkich refleksji kierowanych pod niemieckim adresem.
W 1999 pisarz został wyróżniony literacką Nagrodą Nobla, co zwróciło światową uwagę na Gdańsk i skomplikowane dzieje tego miasta.
W życiu Güntera Grassa nie zabrakło też kontrowersji. Zaliczyć do nich można wspomniane zatajenie służby w Waffen-SS, pisarz dopiero w 2006 roku przyznał się do tej wojennej historii. Wyznanie spotkało się z dość spontaniczną reakcją kilku polskich polityków, temat krytycznie przyjęto też w Niemczech. W kwietniu 2012 roku pisarz naraził się państwu Izrael, w wierszu „Co trzeba powiedzieć” („Was gesagt wurden muss”) zasugerował rolę tego kraju w podsycaniu światowych konfliktów. Pisarz tłumaczył wiersz chęcią rozpoczęcia konstruktywnej dyskusji. W Izraelu został uznany jako „persona non grata”, słów uznania doczekał się za to ze strony polityków… Iranu – to potwierdzenie oczywistej oczywistości, czyli zależności między postrzeganiem i punktem widzenia…
Gdańskie ślady Güntera Grassa
Światowej sławy pisarz jest w Gdańsku na wiele sposobów upamiętniony. W roku 1993 otrzymał godność doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego, w tym samym roku został wyróżniony tytułem Honorowego Obywatela Miasta Gdańska.
W nadmotławskim mieście znaleźć można wiele ciekawych odwołań do twórczości pisarza, to np. tabliczki z cytatami zamieszczone w szczególnie ważnych dla literata miejscach. Ciekawym nawiązaniem jest pomnik Oskara Matzeratha, głównego bohatera powieści „Blaszany bębenek”. Sympatyczną rzeźbę zobaczyć można przy Placu Wybickiego. Dopiero w 2015 roku obok Oskara zasiadł posąg pisarza, artysta nie był zainteresowany wystawieniem pomników za życia.
W przestronnym lokalu przy ulicy Szerokiej (33/34) funkcjonuje Gdańska Galeria Miejska, działania tej placówki w znacznym stopniu poświęcone są artystycznej twórczości Grassa.
Wątki gdańskie w twórczości pisarza są bardzo ciekawe, odnoszą się do nadal istniejącej przestrzeni. Tej tematyce poświęcamy osobno opisany „Szlak Güntera Grassa”.
