Tak zwane Czarne Wesele odgrywało wielką rolę w życiu dawnych mieszkańców Wybrzeża Słowińskiego. Wydarzenie polegało na wspólnym kopaniu torfu, zatem z zaślubinową tematyką niewiele miało wspólnego, z drugiej strony znakomicie zbliżało i integrowało tutejsze społeczności.
Wykopany wspólnie torf był następnie suszony i wykorzystywany jako opał podczas mroźnych zimowych miesięcy.
W 2024 roku Czarne Wesele odbędzie się 1 maja w godzinach 10.00-16.00. Na gości czeka utarty tradycją program imprezy:
• pokazy kopania torfu, plecionkarstwa, garncarstwa, tkactwa, powroźnictwa oraz wielu innych rzemiosł i zajęć codziennych (m.in. kręcenie powrozów, dłubanie butów dla konia, cięcie drewna na traku)
• występy zespołów folklorystycznych
• kiermasz sztuki amatorskiej i rękodzieła
• otwarcie wystawy czasowej o dzieciństwie na wsi
• świeżo upieczony chleb ze smalcem, drożdżowe wafle i inne słowińskie smakołyki.
Czarne Wesele – wspólne kopanie torfu
Wspólne kopanie torfu zazwyczaj rozpoczynało się na początku maja, bo dopiero wtedy wystarczająco opadał poziom wód gruntowych na tych podmokłych terenach. Tutejsi rybacy mieli też mniej pracy przy połowach, zatem właśnie wtedy słowińskie rodziny łączyły siły i przez kilkanaście dni wytężonej pracy gromadziły zapasy czarnego opału.
Po zdjęciu warstwy darni mężczyźni sprawnie wycinali torfowe kostki, zadanie kobiet polegało na przygotowaniu wspólnych posiłków. Spożywane wspólnie w biesiadnym nastroju integrowały lokalne społeczności, a trwające kilkanaście dni prace traktowano z powagą i takim świątecznym namaszczeniem. Określenie Czarne Wesele trafnie więc oddaje znaczenie tej kolektywnej pracy.
Słowińcy – zaginiona społeczność
Większość turystów doskonale kojarzy Słowiński Park Narodowy z przesuwanymi przez wiatr wydmami i malowniczymi przybrzeżnymi jeziorami.
Zobacz też – Wydma Łącka w Słowińskim Parku Narodowym
Skąd określenie „słowiński”? Od Słowińców, którzy stanowili lokalną grupę etniczną o specyfice zbliżonej do zachowanej kultury kaszubskiej. Wskutek polityczno-terytorialnych rozstrzygnięć przez wiele stuleci byli poddani działaniu kultury niemieckiej i konfesji luterańskiej, stąd ich stopniowe odejście od wcześniejszych tożsamości i korzeni.
W XIX wieku słowińską mową posługiwała się zdecydowana mniejszość tutejszych mieszkańców, ostateczny kres tej społeczności nastał krótko po II wojnie światowej, gdy mieszkańców uznano za Niemców i przymusowo wysiedlono. Z różnych przyczyn w Klukach zostało około stu osób autochtonicznej mniejszości, ale po głębokim rozczarowaniu biedą Polski Ludowej w latach 70-tych i ta garstka wyjechała. Rozproszeni Słowińcy szybko rozpłynęli się w społeczności powojennych Niemiec.
Zobacz też – Sankcja kredytu darmowego – kiedy można z niej skorzystać?
Po tej ciekawej grupie etnicznej zachowało się sporo śladów przypominających o odrębności ich kultury – na przykład lekkie budownictwo, stare nagrobki i echa dawnych obyczajów, których kontynuacją jest na przykład muzealne Czarne Wesele. Największe i najciekawsze nagromadzenie tych kulturowych pozostałości zobaczyć można w skansenowym Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach.
Czarne Wesele w skansenie w Klukach
Pierwsza edycja muzealnego Czarnego Wesela odbyła się w 1995 roku, impreza została zorganizowana w przestrzeni Muzeum Wsi Słowińskiej i spotkała się z szerokim zainteresowaniem i uznaniem zwiedzających placówkę gości.
W kolejnych latach plenerowa impreza była powtarzana i traktowana jako symboliczne otwarcie sezonu turystycznego.
Najważniejszym wątkiem muzealnego Czarnego Wesela jest oczywiście wycinanie torfu, z fachową pomocą można samodzielnie zmierzyć się z tym pozornie łatwym zadaniem.
W trakcie Czarnego Wesela prezentowane są specyfika i odrębność słowińskiej kultury. W poszczególnych zagrodach odbywają się najważniejsze prace i czynności codziennego życia dawnej wsi słowińskiej. Na przykład mężczyźni z użyciem tak zwanych kleszczek ręcznie naprawiają rybackie sieci, natomiast gospodynie prezentują ubijanie masła i odciąganie twarogu.
Koń w butach? Jak najbardziej, słowińskim koniom zakładano drewniane klumpy, które zmniejszały siłę nacisku i umożliwiały końską pracę w podmokłym terenie. Zatem muzealna klacz paradująca w takim obuwiu nie powinna dziwić.
W trakcie Czarnego Wesela odbywają się też występy zespołów folklorystycznych, uwagę zwiedzających przyciąga kiermasz z wyrobami regionalnymi, w części gastronomicznej skosztować można tradycyjnych specjałów.
Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach działa od 1963 roku, placówka zajmuje się badaniem i popularyzacją wiedzy dotyczącej dawnych mieszkańców tych terenów.
Na Pomorzu Gdańskim działają też inne placówki o skansenowym charakterze. Warto odwiedzić Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie, frekwencyjną popularnością cieszy się Muzeum we Wdzydzach Kiszewskich, z coraz większym rozmachem działa też Żuławski Park Historyczny w Nowym Dworze Gdańskim.
W latach 2020 i 2021 ze względów epidemicznych edycje Czarnego Wesela zostały odwołane. W bieżącym roku planuje się imprezę w jednodniowej formule – w dniu 1 maja 2024 r.
Czarne Wesele w Muzeum Wsi Słowińskiej;
Kluki 27, 76-214 Kluki;
1 maja 2024 r., godz. 10.00-16.00.
