Muzeum Gdańska zaprasza na niezwykłe koncerty świąteczne. Przestrzeń gdańskich ulic i zaułków wypełnią dźwięki jedynych carillonów koncertowych w Polsce! Z tych instrumentów melodie wydobędą Monika Kaźmierczak i Wojciech Lauer. Zapraszamy!
Świąteczne koncerty carillonowe – program
Poniżej przedstawiamy program koncertów carillonowych.
Wieża Ratusza Głównego Miasta:
26 grudnia o godz. 13.00
31 grudnia o godz. 12.05
1 stycznia o godz. 13.00
6 stycznia o godz. 13.30
7 stycznia o godz. 12.05
Wieża kościoła św. Katarzyny:
30 grudnia o godz. 11.00
Gdańskie carillony
Czym są carillony – takie nasuwa się w pierwszej chwili pytanie. Wspomnianą nazwą obejmuje się instrumenty muzyczne zbudowane z co najmniej 23 dzwonów, na których wygrywać można utwory w trybie manualnym lub automatycznym.
Kolebką tych nietypowych instrumentów jest Holandia, w której do dzisiaj działa aż 180 carillonów z ogólnej liczby 640 na całym świecie.
Największy carillon świata składa się z 78 dzwonów i znajduje się w mieście Taejon w Korei Południowej. Natomiast najcięższy waży ponad 100 ton i działa w kościele Riverside w Nowym Jorku.
W Gdańsku funkcjonują aż trzy takie instrumenty, co daje nadmotławskiemu miastu unikatową pozycję na muzycznej mapie Polski.
Carillon w wieży kościoła św. Katarzyny
Dzieje carillonu w wieży kościoła św. Katarzyny sięgają I połowy XVIII stulecia, gdy z zapisu testamentowego Andreasa Stendela sfinansowano odlanie 35 dzwonów w ludwisarni w holenderskim Horn. Pierwsze melodie z zainstalowanego w wieży instrumentu popłynęły pod koniec 1739 roku. Carillon działał prawie 200 lat, niestety 3 lipca 1905 roku w kościelną wieżę uderzył piorun i instrument przepadł w trudnym do opanowania pożarze.
Nowy carillon powstał w niemieckiej ludwisarni Schilling w Apoldzie, montaż 37 dzwonów odbył się w 1910 roku. Instrument służył przez niewiele ponad trzy dekady. W 1942 roku z polecenia Hermana Göringa został zdemontowany, przetopienie dzwonów miało wesprzeć wysiłek militarny słabnącej III Rzeszy. Jednak 28 dzwonów przetrwało i od wielu lat stanowią część carillonu kościoła Mariackiego w Lubece.
Dopiero w latach 80-tych zaczęły się przymiarki do budowy kolejnego carillonu. Wielka w tym zasługa Hansa Eggebrechta, który jako były gdańszczanin zainteresował tematem społeczność zachodniej części Niemiec.
W 1989 roku nastąpił montaż 37 dzwonów z trybem gry automatycznej. Kilka lat później z inicjatywy dr. Grzegorza Szychlińskiego zamontowano kolejnych 12 dzwonów oraz klawiaturę do gry manualnej. Pierwszy koncert odbył się 28 listopada 1998 roku, za klawiaturą zasiadł wtedy holenderski carillonista Gert Oldenbeuving.
W maju 2006 roku dach kościoła św. Katarzyny zniszczył pożar, wieżę z carillonem uratowała wtedy ofiarna akcja oddziałów Straży Pożarnej z Trójmiasta i okolic. Instrument ocalał, ale przez kilka lat trwały prace remontowe i koncerty z użyciem carillonu nie były możliwe.
Zobacz też – Sprawdzony producent barierek drogowych
W 2013 roku instrument został uzupełniony 50-tym dzwonem, który nosi imię „Katarzyna” i waży prawie 3 tony.
Carillon w Ratuszu Głównego Miasta
Pierwszy instrument w odbudowanej po pożarze wieży powstał w 1561 roku. Zamontowano wtedy 14 dzwonów wygrywających utwory w trybie automatycznym, zatem według obecnych kryteriów ten ratuszowy instrument nie był carillonem.
Melodie płynące z ratuszowej wieży obwieszczały ważne wydarzenia: koronacje monarchów, wybory Rady Miejskiej, początek i zakończenie Jarmarku Dominikańskiego i wiele innych. Instrument przepadł pod koniec II wojny światowej, gdy doszczętnie spłonęły górne partie ratuszowej wieży.
Po powojennej odbudowie zawieszono atrapy dzwonów, potem wykorzystano część carillonu z dawnego schroniska młodzieżowego na Biskupiej Górce. Sterowane automatycznie dzwony wygrywały melodię „Roty”, czyli utworu o szczególnym znaczeniu w czasach germanizacyjnego ucisku i naporu.
Nowy carillon powstał w 2000 roku. W Królewskiej Ludwisarni Eijsbouts w Asten odlano 37 dzwonów, które dedykowane zostały wybitnym gdańszczanom i wydarzeniom o wielkim znaczeniu w dziejach nadmotławskiego miasta. Natomiast cały instrument poświęcony został pamięci papieża Jana Pawła II.
Carillon mobilny
Czas na trzeci instrument. Carillon składa się z 48 dzwonów odlanych w Królewskiej Ludwisarni Eijsbouts w Asten. Debiut instrumentu nastąpił 29 maja 2009 roku podczas Święta Miasta Gdańska. Na największym dzwonie zobaczyć można herb Gdańska oraz inskrypcję:
„EIJSBOUTS ASTENSIS ME FECIT PRO GEDANO A.D. MMVIII
OBSERVE SŁAWIĘ MIASTO GDAŃSK IN MEMORIAM
FRANCISCUS DE RIVULO”
Instrument z klawiaturą zamontowano na przeszklonej przyczepie, jako napęd tego nietypowego zestawu służy zabytkowa ciężarówka MAN.
