W tej jednej z najciekawszych miejscowości północnych Kaszub wątki historyczne bardzo ciekawie przeplatają się z walorami przyrodniczymi.
Rzucewska prehistoria
Kilka tysięcy lat temu (2500-1700) w okolicy funkcjonowała osada ludności neolitycznej. Podczas prac archeologicznych prowadzonych w okresie międzywojennym odnaleziono sporo cmentarnych kamieni i charakterystycznej ceramiki, dlatego w naukach archeologicznych na dobre zagościło hasło “kultury rzucewskiej”. Tutejsza ludność zajmowała się m.in polowaniami na foki, których w ówczesnej okolicy rzeczywiście nie brakowało. Wspomniane znaleziska to najstarsze ślady osadnictwa w regionie południowego Bałtyku.
Okolica na kartach pisanej historii pojawiła się w średniowieczu, gdy osada weszła w skład kasztelanii puckiej. Niewielkie siedlisko funkcjonowało jako majątek rycerski na prawie polskim. Na przełomie XIV i XV wieku rzucewska osada należała do rodu Schonegghe, a kilkadziesiąt lat później (1460-1462) została zniszczona podczas działań wojny trzynastoletniej.
Od początku XVI wieku Rzucewo należało do rodziny Bolszewskich, korzystającej z królewskiego przywileju połowu ryb, w opisywanej osadzie działała między innymi stacja rybacka. Kilkadziesiąt lat później Rzucewo przeszło na własność rodu Wejherów, którzy dzięki wiernej i ofiarnej służbie Rzeczypospolitej szybko zyskiwali na bogactwie i znaczeniu. Rzucewo stało się najważniejszym klejnotem wejherowskich posiadłości, z tutejszego dworu Jerzy Wejher rozsyłał swoją korespondencję.
W 1626 roku Rzucewo wraz okolicami zostało splądrowane przez wojska szwedzkie, które niespodziewaną inwazją na Pomorze Gdańskie całkowicie zaskoczyły obronę Rzeczypospolitej. Dotkliwym ciosem stała się utrata pobliskiego Pucka, o odzyskanie tej ważnej bazy zaciekle później walczyły wojska hetmana Stanisława Koniecpolskiego. W trakcie tych zmagań okolica cierpiała wskutek przemarszów wojsk szwedzkiej i polskiej strony, ostatecznie Puck został odbity w kwietniu 1627 roku, a dwa lata później wyczerpane konfliktem państwa zawarły rozejm.
Jan III Sobieski w Rzucewie
Dobra rzucewskie zostały staraniem Wejherów odbudowane, dokumenty z 1655 roku wspominają o Weierhoff – kolejnym dworze rzucewskim, o wyraźnie obronnym charakterze. Po śmierci Jakuba Wejhera Rzucewo przeszło na własność jego córek, potem Michała Radziwiłła – męża Katarzyny Sobieskiej. Jan III Sobieski kilka razy odwiedził rzucewskie dobra swojej siostry, w trakcie jednej z tych wizyt miał własnoręcznie obsadzić aleję prowadzącą do pobliskiego Osłonina, rzeczywiście w tych lipach wielki majestat i dostojeństwo, ale osobiste zaangażowanie króla mało prawdopodobne.
Po śmierci monarchy Rzucewo przez pewien czas pozostawało własnością jego rodu, po zastawie na rzecz Jerzego Alberta Jankowskiego zostało ostatecznie nabyte przez Piotra Jerzego Przebendowskiego. Magnacki ród Przebendowskich wybitnie zapisał się w historii Pomorza Gdańskiego, między innymi zaangażowaniem w podtrzymanie polskości tego regionu.
W 1734 roku dobra rzucewskie zostały zniszczone przez wojska rosyjskie, których bagnetami narzucono rządy niepopularnego i niechcianego Augusta III. W niedalekim Gdańsku bronili się wówczas stronnicy króla Stanisława Leszczyńskiego, stąd grabieże, dewastacje i zniszczenia ze strony carskich oddziałów. Przepadł też rzucewski dwór, być może nieco późniejsze powstanie cegielni wiązało się z planami budowy kolejnego obiektu dworskiego. Po pierwszym rozbiorze (1772) Rzeczypospolitej właścicielem dóbr rzucewskich był przez krótki czas gen. Józef Przebendowski, potem majątek nabył kupiec Aleksander Gibson, który pełnił funkcję konsula angielskiego w Gdańsku, w wolnych chwilach interesował się fizyką i przeszedł do historii jako wynalazca telegrafu optycznego, określanego mianem semafora Gibsona.
W 1798 roku Gibson sprzedał Rzucewo siostrzeńcowi Ottonowi Henrykowi hrabiemu von Keyserlingk, który pozostał właścicielem dóbr rzucewskich i wejherowskich do 1827 roku.
W 1811 roku w dworze funkcjonował lazaret, niedługo potem okolica została ponownie zdewastowana, a dwór spalony. Kres epoki napoleońskiej rzeczywiście był burzliwy i wielce kosztowny. Przez kolejne dekady Rzucewo podnosiło się z wojennych zniszczeń, w 1840 roku rozpoczęto budowę nowej siedziby rodowej. Zaangażowano Friedricha Augusta Stülera, rozchwytywanego wówczas architekta berlińskiego. Prace finansował Gustaw von Below – mąż Emmy z domu Keyserlingk. Kilka lat wcześniej musiał zapłacić karę 600 talarów, na tyle władze pruskie wyceniły śmierć Krystyny Ceynowy, posądzonej o czary i poddanej samowolnemu dochodzeniu w należącej do Belowa Kuźnicy.
Powstał pałac o niebanalnej formie architektonicznej, obok wyrosło założenie parkowe, w kolejnych latach systematycznie powiększane i upiększane.
Rzucewo w XX stuleciu
Na początku XX wieku majątek rzucewski stał się własnością rodziny von Krokow, obecnej i znaczącej w tej części Pomorza od czasów średniowiecza. Po I wojnie światowej Rzucewo znalazło się w granicach odbudowanej Rzeczypospolitej, ostatnim właścicielem był Albrecht von Krokow, który po II wojnie światowej stał się jednym z inicjatorów odbudowy pałacu w Krokowej, zaangażował się też w niełatwy proces polsko-niemieckiego pojednania. W krokowskim wątku tych szlachetnych starań kontrowersji rzeczywiście nie brakowało…
W latach dwudziestych (1927-29) prowadzono szeroko zakrojone prace archeologiczne na obszarze odkrytej neolitycznej osady łowców fok.
Po wojnie Rzucewo stało się typowym dla PRL ośrodkiem produkcji rolnej. W zabytkowym pałacu działało Technikum Rolnicze, a spory obszar majątku włączono w struktury Państwowych Gospodarstw Rolnych. W 1976 roku rozpoczęła się własnościowa karuzela odnośnie zabytkowego pałacu. Obiekt należał kolejno do Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku, Stoczni Gdańskiej, Zarządu Portu w Gdyni, od 1983 roku do Cepelii. Z inicjatywy tego ostatniego podmiotu przeprowadzono całkiem sporo prac zabezpieczających i ratunkowych. W 1972 roku zabytkowy pałac został wpisany na listę zabytków. Od 1997 roku działa w nim elegancki hotel Zamek Jan III Sobieski.
Obecne Rzucewo coraz bardziej otwiera się na obsługę ruchu turystycznego. Powstała przystań z możliwością przycumowania łodzi i mniejszych jachtów, działa też Osada Łowców Fok – ciekawa placówka muzealno-edukacyjna.
Rzucewo – ciekawe miejsca i zabytki
Zatoka Pucka
Ten ciekawy akwen stanowi zachodnią część Zatoki Gdańskiej, ze względu na płytkie wody i przewagę korzystnych wiatrów świetnie sprzyja aktywnej rekreacji wodnej. Spora część Zatoki Puckiej znajduje się w obszarze Nadmorskiego Parku Krajobrazowego. Wzdłuż jej brzegu prowadzi niebieski szlak, który spina przyrodnicze i historyczne walory tego regionu. W Rzucewie powstał punkt widokowy, z którego podziwiać można malowniczą panoramę opisywanego akwenu.
Szlak Krawędzią Kępy Puckiej
Przez Rzucewo wiedzie trasa niebieskiego szlaku, który ciekawie splata krajobrazowe, przyrodnicze i historyczne atrakcje północnej części Kaszub. Szlak łączy Puck z Wejherowem, jego długość wynosi 33 km. Trasa malowniczo prowadzi brzegiem Zatoki Puckiej, następnie skrajem Puszczy Darżlubskiej, potem brzegiem Pradolin Kaszubskiej i Redy-Łeby. Na obszarze Rzucewa szlak prowadzi między innymi przez zabytkową aleję lipową, łącząca opisywaną miejscowość z pobliskim Osłoninem.
Aleja Lipowa
Wedle chętnie powtarzanej legendy drzewa miał własnoręcznie sadzić król Jan III Sobieski, trudno jednak przypuszczać by chocimski i wiedeński triumfator osobiście trudził się przy tych nasadzeniach. Aleja łączy Rzucewo z pobliskim Osłoninem, między starymi lipami rzeczywiście czuć szepty stuleci historii…
Cypel Rzucewski
Zwany też inaczej Hakiem lub Kruszwicą, to wyjątkowo malowniczy skrawek opisywanej miejscowości. W pobliżu znaleziono pozostałości neolitycznej osady łowców fok, do której nawiązuje obecna placówka muzealno-edukacyjna. Cypel Rzucewski jest objęty granicami Nadmorskiego Parku Krajobrazowego oraz obszaru Natura 2000.
Osada Łowców Fok
Pozostałości neolitycznej osady (2500-1700 p.n.e.) odkryto pod koniec XIX stulecia. Prace archeologiczne o szerszym zakresie zostały przeprowadzine w latach 1927-29, wznowione w 1984 roku trwają do dzisiaj. Projekt edukacyjny powstał według koncepcji zaproponowanej pzez Muzeum Archeologiczne w Gdańsku. W tak zwanej Chacie Kaszubskiej zobaczyć można stałą ekspozycję archeologiczną, w Parku Kulturowym również ciekawa ścieżka edukacyjna oraz szeroka oferta zajęć muzealnych: obróbki krzemienia, rogu czy też nauka garncarstwa. To dopiero drugi park kulturowy związany z epoką kamienia w basenie Morza Bałtyckiego.
Cegielnia
Rzucewski zakład powstał pod koniec XVIII wieku z inicjatywy rodu Przebendowskich. Obecnie w zabytkowej manufakturze działa lokal z klimatyczną salą dla dwustu osób, w jego ofercie organizacja imprez weselnych, konferencji, czy też bankietów
Pałac Rzucewski
Zamkowo stylizowany dworek został zbudowany w latach 1840-1845 według projektu Friedricha Augusta Stülera, wówczas cenionego architekta berlińskiego. Według jego projektu powstał neogotycki most kolejowy w Tczewie, a w pobliżu Rzucewa być może też charakterystyczny kościół w Krokowej. Budowę rzucewskiego dworu finansował Gustaw von Below, mąż Emmy z domu Keyserlingk. Nad wejściem okazały podwójny herb nawiązujący do tych wpływowych rodzin. Niebanalny w kształcie pałacyk przetrwał burzliwy koniec II wojny światowej, przez kilka kolejnych dziesięcioleci działało w nim Technikum Rolnicze, a obecnie elegancki hotel Zamek Jan III Sobieski. W pobliżu pałacu zabytkowy park z przełomu XIX i XX wieku.
